نشست سه جانبه تهران روی موج عملیات نظامی ترکیه در سوریه

پس از شروع بحران سوریه در سال ۲۰۱۱، کشور‌های درگیر در این بحران تلاش کردند تا با برگزاری نشست‌های بین‌المللی بتوانند به این بحران پایان دهند. در ابتدا نشست‌های ژنو بین نمایندگان گروه‌های مخالف و دولت سوریه برگزار شد، اما از آنجا که فضای این نشست‌ها بیشتر به نفع معارضان بود در عمل کاری از پیش نبرد و حتی نتوانست در زمینه آتش بس موقت هم موفقیتی کسب کند. بنابراین، روسیه با همکاری ترکیه و ایران ابتکار عمل نشست‌ها را به دست گرفتند و نشست‌های جدید بین طرف‌های درگیر در بحران سوریه، را در آستانه پایتخت قزاقستان شروع کردند. پس از ۶ سال اکنون این نشست‌ها به ایستگاه نوزدهم و در تهران رسیده است، و سران ترکیه، ایران و روسیه روز سه‌شنبه با هدف یافتن یک راه حلی برای پایان دادن به بحران سوریه و منطقه‌ای با یکدیگر گفتگو می‌کنند.

چگونگی شکل‌گیری مذاکرات آستانه

درباره چگونگی شکل‌گیری روند آستانه باید گفت که اولین دور مذاکرات آستانه به منظور حل و فصل بحران سوریه در بهمن ماه ۱۳۹۵ بین نمایندگان ایران، روسیه، ترکیه و نمایندگان گروه‌های معارض و دولت سوریه کلید خورد. اولین دور گفتگو‌ها اگرچه موفقیتی در پی نداشت، اما بیشتر بر روی تثبیت آتش‌بس و گشایش باب مذاکرات مستقیم دوجانبه سوری- سوری متمرکز بود.

نشست‌های آستانه در مدت شش سال گذشته هجده بار برگزار شده که شش دور آن در سطح سران کشور‌های ترکیه، ایران و روسیه بوده است که نقش موثری در تحولات سوریه ایفا می‌کنند.

یکی از مهمترین دستاورد‌های نشست‌های آستانه در طول کل ادوار برگزاری آن، توانمندی این سازوکار سیاسی برای جمع کردن بازیگران عمده تأثیرگذار در روند تحولات میدانی نبرد بود به صورتی که ۶ سال پس از آغاز بحران برای نخستین بار نمایندگان دولت سوریه با نمایندگانی از گروه‌های مخالف مسلح در ژانویه ۲۰۱۷ به‌طور مستقیم رایزنی کردند. از طرف دیگر نقش نشست‌های آستانه در توافق بر سر تفکیک گروه‌های معارض مسلح و گروه‌های ترویستی برای شتاب بخشیدن به روند مقابله با تروریسم در خاک سوریه بی‌بدیل بود. همچنین تسریع در ارسال کمک‌های بشردوستانه به مناطق جنگ زده و تعیین مناطق عاری از تنش برای جلوگیری از گسترش درگیری‌ها و کنترل بحران از دیگر دستاورد‌های قابل توجه نشست‌های آستانه برای حل تدریحی بحران سوریه بود؛ بویژه در نشست آستانه ۴، ایران، روسیه و ترکیه، تفاهم نامه ایجاد چهار منطقه امن را در سوریه امضا کردند که در برگیرنده مناطقی در استان‌های ادلب، بخش‌هایی از حمص، غوطه شرقی، درعا و قنیطره با هدف کاهش زودهنگام خشونت‌ها بود. همچنین توافق بر سر تشکیل کمیته قانون اساسی سوریه از دیگر دستاورد‌های بسیار قابل توجه گفتگو‌های آستانه بود.

این موضوع موجب شد تا روسای جمهور سه کشور ضامن روند آستانه بار‌ها این سازوکار را تنها ابتکار بین‌المللی مؤثری معرفی کنند که به کاهش خشونت در سراسر سوریه کمک کرده و در برقراری صلح و ثبات در سوریه نقش داشته و به منظور یافتن راه حل سیاسی پایدار برای بحران سوریه به فرآیند ژنو شتاب داده است.

اینکه بحران سوریه هیچ راه‌حل نظامی ندارد و تنها از راه یک فرایند سیاسی و دیپلماتیک همراه با مذاکره می‌توان به آن پایان داد، همواره در نشست‌های آستانه مورد تاکید قرار گرفته است.

در هفدهمین نشست آستانه که در آذرماه سال ۱۴۰۰ در تهران برگزار شد، مسائل مختلف سوریه از جمله وضعیت در ادلب و جنوب، تشکیل جلسه هفتم قانون اساسی، تجاوزات رژیم صهیونیستی به سوریه، خروج آمریکا از عراق و سوریه و پیگیری نتایج سفر هیات روسی به تهران مورد بحث و بررسی قرار گرفت. موضوع آوارگان سوری و لزوم فراهم کردن شرایط بازگشت داوطلبانه آن‌ها جهت افزایش اعتماد در داخل سوریه و کاهش مشکلات کشور‌های مهاجرپذیر در کنار اعلام نگرانی از تجدید فعالیت داعش در منطقه و لزوم مقابله با آن از دیگر مباحث مطرح شده در این نشست بود.

اما در حالی که نقش نشست‌های استانه در کاهش سطح بحران در سوریه غیرقابل انکار و چشم‌پوشی است این واقعیت نیز به مرور مشاهده شد که گروه‌های معارضین (سیاسی و نظامی) به کارشکنی و سنگ‌اندازی در مسیر اجرای توافقات و یا رسیدن به توافق در مذاکرات می‌پردازند.

در واقع با توجه به اینکه برگزاری نشست‌های آستانه که هم دوره با نشست‌های ژنو بین گروه‌های معارض سوریه در جریان بود، بنابراین پیشبرد فرایند سیاسی در این نشست‌ها با مشکل مواجه شد، زیرا توافقات آستانه با آن چیزی که در ژنو توسط مخالفان دمشق تصمیم گیری شده بود مغایرت داشت و لذا گروه‌های مخالف ساز خود را می‌زدند و به توافقتات آستانه که ابتکار عمل آن در دست ایران و روسیه به عنوان حامیان اصلی دمشق بود، اهمیت نمی‌دادند. گروه‌های مخالف سوری به بهانه‌های مختلف از جمله حضور نمایندگان ایران و دمشق در آستانه، سعی می‌کردند تا مشروعیت آنرا زیر سوال ببرند و همواره در مسیر مذاکرات کارشکنی می‌کردند. به همین منظور، نشست آستانه که در ابتدا با حضور کشور‌های زیادی برگزار می‌شد به دلیل سنگ‌اندازی معارضان و آمریکا، در نهایت به سطح سه جانبه تقلیل یافت. اکنون، فرمت آستانه شامل ایران، روسیه و ترکیه است و این سه کشور از حدود سه سال پیش مذاکرات آستانه را برای حل و فصل کامل مسائل سوریه بدون مداخله خارجی در امور داخلی این کشور و با تاکید بر مشارکت طرف‌های سوری شامل دولت این کشور و گروه‌های معارض آن پیش می‌برند.

توافقات دو جانبه روسیه و ترکیه بر سر ادلب

باتوجه به اینکه پس از پیروزی‌های ارتش سوریه در مقابل تروریست‌ها و آزادسازی بسیاری از مناطق اشغال شده، چند سال است که استان ادلب به عنوان تنها مقر گروه‌های تروریستی در سوریه باقی مانده است، بنابراین بیشتر طرح‌ها و توافقات انجام شده در سه سال گذشته بیشتر بر سر تحولات این استان بوده است و ترکیه و روسیه در این راستا توافقاتی را پیشتر انجام داده بودند. روسیه و ترکیه در اسفند ۱۳۹۸ بر سر آتش‌بس در ادلب توافق کردند و همچنین قرار شد گشت‌های مشترک به راه بیندازند و مسیری امن در یکی از جاده‌های کلیدی ادلب ایجاد شود.

این توافق پس از آن انجام شد که درگیری‌ها بین ارتش سوریه و تروریست‌ها تشدید شده بود و در نتیحه دو کشور تلاش کردند تا با توافقات آتش بس، ثبات را تا حدی در ادلب برقرار کنند. همچنین در آن زمان ۳۴ سرباز ترکیه در حمله جنگنده‌های سوری به کاروان نظامی این کشور در ادلب کشته شدند و به دنبال آن ترکیه عملیات «سپر فرات» را در ادلب آغاز کرد که به درگیری‌های شدید با ارتش سوریه منجر شد.

ترکیه که حامی اصلی تروریست‌ها در سوریه است نمی‌خواهد تا ادلب به عنوان تنها مقر این گروه‌ها به تسلط دولت مرکزی درآید، زیرا در این صورت اهرم فشار آنکارا برای تاثیرگذاری در روند تحولات سیاسی و میدانی سوریه از بین خواهد رفت و به همین خاطر در سال‌های اخیر با کمک‌های تسلیحاتی سعی کرده این گروه‌ها را همچنان در صحنه میدانی نگه دارد تا در صورت لزوم از وجود آن‌ها برای پیشبرد برنامه‌هایش در شمال سوریه استفاده کند. اخیرا نیز دیدار‌هایی بین مقامات ترکیه و سرکرده‌های ترورویست‌ها در ادلب انجام شده است تا در زمانی که عملیات ترکیه شروع خواهد شد، مواضع خود را برای مقابله با نیرو‌های سوری هماهنگ کنند. این درحالی است که دولت سوریه همواره اعلام کرده که ادلب را از دست تروریست‌ها آزاد خواهد کرد و عملیات را مسئله زمان مشخص خواهد کرد.

اهداف نشست سه جانبه در تهران

نشست سه جانبه تهران که در ادامه نشست‌های قبلی آستانه انجام می‌شود، قرار است تحولات کنونی سوریه را مورد بررسی قرار دهد. روسیه، ترکیه و ایران به عنوان کشور‌های ضامن آتش بس در سوریه تاکنون ۱۸ بار مذاکرات آستانه را با هدف بررسی مسائل بشردوستانه، تقویت اعتماد و هماهنگی برای انجام اقداماتی در راستای توسعه روند صلح و حل و فصل بحران سوریه برگزار کردند. حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه ایران درباره دستور کار نشست سه جانبه در تهران گفته است که این نشست در شرایطی برگزار می‌شود که سه کشور هدف مهم فرمت آستانه که کاهش تنش در مناطق درگیری در سوریه بود را بتوانند تثبیت کنند. همچنین، بازگشت آوارگان سوری به منازل و شهر‌های خودشان، کمک به صلح و ثبات و امنیت در سوریه از جمله موضوعاتی است که در دستورکار این نشست سه جانبه قرار دارد.

اگرچه در حال حاضر بحران داخلی سوریه نسبت به سال‌های ابتدایی آن تا حد زیادی کاهش یافته، اما به باور کارشناسان اتخاذ تصمیم مشترک توسط این کشور‌ها برای ایجاد ثبات کامل در سوریه بسیار مفید خواهد بود. به گفته فئودور لوکیانوف، مدیر هیأت مشاوره کرملین در سیاست خارجی و دفاعی، مسکو در این دیدار تأکید خواهد کرد که علی‌رغم مشغولیت در جنگ اوکراین، همچنان بازیگر کلیدی در سوریه خواهد ماند. این درحالی است که در ماه‌های اخیر رسانه‌های غربی و منطقه بار‌ها گزارش داده‌اند که روسیه حجم فعالیت‌های خود در سوریه را به دلیل جنگ اوکراین کاهش داده است.

بنابراین، روسیه تلاش می‌کند تا مواضع خود را با ایران در سوریه مستحکمتر کرده و اجازه جولان به سایر بازیگران را ندهد. از آنجا که روابط روسیه و رژیم صهیونیستی در ماه‌های اخیر به دلیل موضع‌گیری صهیونیست‌ها در بحران اوکراین، تیره شده است لذا روس‌ها سعی دارند با تحرکات این رژیم در سوریه مقابله کنند. هماهنگی تهران و مسکو، سبب می‌شود تا صهیونیست‌ها درباره هر گونه حمله‌ای به خاک سوریه جانب احتیاط را رعایت کنند. زیرا روس‌ها به شدت با این حملات مخالفت کرده و اخیرا نیز پیش نویس قطعنامه‌ای را به شورای امنیت سازمان ملل برده بودند تا اقدامات تل‌آویو در سوریه را محکوم کند. اقدامی که نشان می‌دهد روس‌ها برای صهیونیست‌ها شمشیر را از رو بسته‌اند و مقابله سامانه موشکی اس ۳۰۰ با حملات موشکی صهیونیست‌ها در سوریه هم به خوبی این مسئله را نشان می‌دهد.

از طرفی، توسعه مناسبات ترکیه و رژیم صهیونیستی در ماه‌های اخیر هم احتمالا در نشست تهران از سوی طرف ایرانی مورد بررسی قرار خواهد گرفت. از آنجا که صهیونیست‌ها اخیرا تلاش کرده‌اند با فضاسازی علیه ایران و متهم کردن آن به ایجاد اقدامات تروریستی علیه شهروندان اسرائیلی در خاک ترکیه، روابط تهران و آنکارا را متشنج کنند، لذا مقامات ایرانی در این نشست تلاش می‌کنند ترکیه را نسبت به هدف اصلی فضاسازی‌های اسرائیل علیه تهران در منطقه آگاه کنند و سوءتفاهم‌هایی را که در این مدت به وجود آمده رفع کنند.

از سوی دیگر، با توجه به تلاش برخی کشور‌های منطقه برای عادی سازی روابط خود با دولت بشار اسد، نوعی رقابت در بین کشور‌های عربی برای مشارکت در بازسازی سوریه و در اختیار گرفتن بازار سوریه به وجود آمده است و این چیزی نیست که از چشم کشور‌های روند آستانه دور مانده باشد و هرکدام به نوبه خود تلاش می‌کنند در این بازار سهمی داشته باشند. هر چند مقامات سوریه بار‌ها گفته‌اند که در بازسازی این کشور اولویت با کشور‌هایی است که در زمان جنگ داخلی در کنار دمشق بودند و دوشادوش نیرو‌های ارتش سوری با گروه‌های تروریستی مبارزه می‌کردند و به همین منظور روسیه و ایران که حامیان اصلی دمشق هستند، در این عرصه نیز در اولویت بازسازی شهر‌ها قرار خواهند گرفت.

به طور معمول در بیانیه‌های پایانی نشست‌های آستانه بر لزوم حفظ حاکمیت، استقلال و تمامیت ارضی سوریه و ادامه روند آتش بس، تدوین قانون اساسی جدید سوریه و ادامه فعالیت کمیته‌ها در این زمینه، زمینه سازی برای انتقال آوارگان این کشور تاکید دارند و پیش بینی می‌شود که در بیانیه پایانی نشست هفتم سران ترکیه، روسیه و ایران، این موارد مجددا مورد تاکید قرار بگیرد.

نشست تهران درحالی برگزار می‌شود که ترکیه این روز‌ها قصد دارد عملیات جدیدی را در شمال سوریه انجام دهد و این مسئله نگرانی ایران و روسیه را در پی داشته است و بنابراین، این مسئله یکی از اهداف مورد بررسی در نشست تهران خواهد بود. روسیه به دلیل حضور در اوکراین، سعی خواهد کرد تا ترکیه را از عملیاتی که قرار است در آینده انجام شود منصرف کند. زیرا، عملیات جدید ترکیه سبب می‌شود تا تنش‌ها در سوریه بیش از پیش تشدید شود و در زمانی که روس‌ها در جبهه دیگری درگیر هستند، می‌تواند منطقه و جامعه بین‌الملل را با چالش‌های جدیدی مواجه کند. ترکیه برای اینکه دور جدید عملیات در سوریه را شروع کند، چراغ سبز آمریکا را نیز برای اجرای چنین عملیاتی گرفته است. ترکیه در هفته‌های اخیر از بحران اوکراین بیشترین بهره برداری را انجام داده و با موج سواری روی این مسئله، موافقت خود با عضویت فنلاند و سوئد در ناتو را به مسائلی در سوریه گره زده است و توافقاتی نیز بین آنکارا و واشنگتن در این زمینه انجام شده است.

ترکیه به بهانه مقابله با تروریست‌های «پ ک. ک» می‌خواهد تا شمال سوریه را اشغال کرده و حتی در صورت لزوم آنرا به خاک خود الحاق کند. اما مقامات دمشق و روسیه به شدت با این موضوع مخالفت کرده‌اند و این اقدام را به مثابه بازی با آتشی توصیف کرده‌اند که برای ترکیه گران تمام خواهد شد. در همین راستا، در هفته‌های اخیر ارتش سوریه سطح آمادگی خود را در شمال سوریه بالا برده است تا اجازه ماجراجویی به ترکیه را ندهد. همچنین برخی رسانه‌ها اعلام کردند که یگان‌های ارتش سوریه در روز‌های گذشته نقاط تمرکز خود را با آوردن نیرو‌ها و سلاح‌های بیشتر در امتداد خط مقدم با گروه‌های مزدور ارتش ترکیه در مناطق رأس العین به ویژه روستا‌های حومه "تل‌تمر" در شمال غرب حسکه تقویت کردند. علاوه بر این، منابع میدانی در حومه حلب تأیید کردند که یگان‌هایی از ارتش سوریه در مجاورت شهرک "العریمه" در خط "الساجور" در حومه منبج در شرق حلب با پشتیبانی سلاح‌های سنگین شامل؛ ۳ عدد تانک و ۳ فروند راکت انداز به نیرو‌های کمکی نظامی که به روستا‌ها و مناطق غرب منبج ارسال شده بودند، مواضع خود را در آن مناطق تقویت کردند. این‌ها مناطقی است که احتمال دارد ترکیه در آن‌ها عملیات خود را انجام دهد و بنابراین، نیرو‌های سوری برای هر گونه عملیاتی از جانب ترکیه آماده هستند، این درحالی است که گفته می‌شود ترکیه اخیرا از طریق ایران به دمشق پیام داده برای جلوگیری از تنش‌ها و کاهش تلفات انسانی، ارتش سوریه در عملیات آتی مداخله نکند و با تحرکات جدید نیرو‌های سوری به نظر می‌رسد مقامات این کشور به این پیام‌های آنکارا وقعی ننهاده‌اند. زیرا دولت سوریه هر گونه حضور نیرو‌های خارجی را در حکم اشغالگری می‌داند و بار‌ها اعلام کرده که باید خاک این کشور را ترک کنند.

هدف ترکیه از حضور در نشست سه جانبه تهران

از آنجا که اردوغان در ماه‌های اخیر تحرکات خود در منطقه و جهان را افزایش داده است، در نشست سه جانبه هم دنبال اهدافی است تا بتواند آن‌ها را محقق کند. اردوغان تلاش می‌کند تا تهران و مسکو را به عملیات خود در شمال سوریه متقاعد کند، ولی با توجه به مواضع سخت ایران و روسیه در این مورد کاری از پیش نخواهد برد و اگر هم بدون موافقت تهران و مسکو عملیاتی انجام دهد مثل گذشته با مخالفت این دو کشور مواجه خواهد شد.

دیدار روز سه‌شنبه همچنین باعث می‌شود که اردوغان اولین دیدار چهره به چهره خود را با رئیس جمهور روسیه از زمان آغاز حملات مسکو در اوکراین برگزار کند. رئیس جمهور ترکیه پیش از این بار‌ها خواستار دیدار با پوتین برای کمک به حل و فصل تنش‌های جهانی از زمان آغاز جنگ در اوکراین بوده است. دفتر ریاست جمهوری ترکیه اعلام کرده که اردوغان درصدد است تا در جریان سفر دو روزه خود به تهران با ولادیمیر پوتین دیدار دوجانبه داشته باشد.

دیدار پوتین با اردوغان نیز در شرایطی انجام می‌شود که ترکیه سعی کرده در ظاهر خود را در تحولات اوکراین بیطرف نشان داده و نقش میانجی را بین طرفین بازی کند. ترکیه به عنوان یکی از اعضای ناتو، پیش از شروع جنگ اوکراین بر سر تقویت روابط با مسکو با واشنگتن درگیر شده بود و پس از شروع جنگ با وجود محکوم کردن آن و فروش پهپاد به اوکراین، از تحریم‌ها علیه مسکو نیز تبعیت نکرد و به نوعی سیاست «یکی به نعل و یکی به میخ» را در پیش گرفته است.

همچنین، گفته می‌شود از بحث‌های مهم در دیدار پوتین و اردوغان، می‌تواند به طرح پیشنهادی سازمان ملل برای از سر گرفته شدن صادرات غلات از طریق دریای سیاه اختصاص داشته باشد. مذاکره‌کنندگان روسیه، اوکراین و ترکیه اخیرا بر سر صادرات غلات از طریق کشتی‌های حاضر در دریای سیاه به توافق رسیدند که امید برای آزاد شدن بیست میلیون تن غلات و محصولات کشاورزی اوکراین را زنده کرد. از آنجا که ترکیه و روسیه در دریای سیاه مرز مشترک دارند، اردوغان درباره موضوع تأمین امنیت در آن منطقه نیز با پوتین گفتگو خواهد کرد.

اردوغان به دلیل چالش‌ها و مشکلات عدیده به خصوص در حوزه معیشتی و تورم ۸۰ درصدی و هم به دلیل برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری در سال آینده، به اهرمی جدی برای برون‌رفت از این شرایط نیاز دارد؛ بنابراین حمله به سوریه و اشغال حلب می‌تواند از یک سو برگ برنده‌ای برای اردوغان با هدف پیروزی در انتخابات باشد و از طرف دیگر به عنوان اهرمی در جهت انحراف افکار عمومی ترکیه از مشکلات اقتصادی عمل کند. به همین خاطر نسبت به عملیات نظامی در شمال سوریه جدی است و شاید تنها دلیل به تاخیر انداختن این عملیات، نشست سه جانبه تهران بود که سعی کرده تا نگرانی‌های خود را نسبت به تهدیدات ادعایی از جانب تروریست‌ها مطرح کرده موافقت تهران و مسکو را در این زمینه داشته باشد.

منافع و دستور کار روسیه و ایران برای دور جدید مذاکرات در تهران

از آنجا که تحرکات جدید ترکیه در سوریه وضعیت امنیتی در این کشور را دچار چالش کرده است، بنابراین تهران و مسکو سعی دارند از ترکیه این تضمین را بگیرند که اقداماتش به تشدید تنش‌ها منجر نخواهد شد. اگرچه در نشست‌های قبلی بر سر برقراری ثبات در مناطق عاری از منازعه توافقاتی صورت گرفته بود، اما عملیات ترکیه می‌تواند دوباره این مناطق را با ناامنی‌های زیادی مواجه کند که با سیاست‌های روسیه و ایران که به دنبال تثبیت و برقراری امنیت در سوریه هستند، در تضاد است. باتوجه به اینکه احتمال دارد ترکیه سودای ان را داشته باشد تا با اشغال مناطقی از حلب و ادلب، این مناطق را به خاک خود منضم کند، از اینرو، روسیه و ایران سعی دارند تا این اقدامات تنش آفرین را خنثی کرده و تبعات منفی آن را به مقامات آنکارا گوشزد کنند.

از آنجا که مانع اصلی ازادسازی ادلب در سال‌های اخیر حمایت‌های گسترده ترکیه از این گروه‌های ترویستی بوده است، بنابراین مقامات روسی و ایرانی سعی دارند تا ترکیه را نسبت به عدم حمایت از ترورویست‌ها متقاعد کنند تا راهب رای آزادسازی ادلب توسط نیورهیا سوری هموار شود. زیرا بدون کمک‌های خارجی، تروریست‌ها چند روز بیشتر دوام نخواهند آورد و با آزادسازی ادلب، پرونده تروریسم در سوریه برای همیشه بسته خواهد شد.

ترکیه هر چند در سال‌های گذشته با روسیه و ایران دور یک میز نشسته است و ظاهرا خود را همسو با این دو کشور نشان داده، اما همیشه بازی دوگانه‌ای را در پیش گرفته است و کماکان به حمایت از گروه‌های تروریستی و تلاش برای ایجاد منطقه حائل در شمال سوریه ادامه می‌دهد. موضوع دیگری که می‌توان به آن اشاره کرد، این است که ترکیه در ابتدای بحران سوریه به دلیل گستردگی ابعاد جنگ داخلی، از ضعف دولت مرکزی استفاده می‌کرد تا برنامه‌های جاه‌طلبانه خود را عملی کند، اما اکنون دولت سوریه در موقعیت ضعف قرار ندارد و باتوجه به شکست گروه‌های تروریستی و آزادسازی بسیاری از مناطق اشغال شده در موضع قدرت قرار دارد و می‌تواند حتی بدون کمک متحدانش، پاسخ توسعه طلبی‌های ترکیه را بدهد.

اگرچه نشست سه جانبه تهران با هدف بررسی تحولات سوریه انجام می‌شود، اما ایران و روسیه از برگزاری چنین نشستی در شرایط کنونی اهداف دیگری را نیز دنبال می‌کنند. باتوجه به اینکه روسیه در جنگ اوکراین درگیر است و این احتمال وجود دارد که بخشی از فعالیتهایش را در سوریه کاهش دهد، لذا روس‌ها سعی دارند تا مواضع ایران در سوریه را تقویت کنند تا در اثر کاهش حضور نیرو‌های روسی، خللی در تحولات این کشور به وجود نیاید. از طرفی، باتوجه به اینکه آمریکا پس از شروع جنگ اوکراین، سعی دارد تا در همه جبهه‌ها به روسیه ضربه بزند و سوریه نیز بخشی از این برنامه‌ها است، لذا نشست تهران فرصتی برای پوتین است تا به غربی‌ها اعلام کند که اوضاع امنیتی سوریه را بیش از این متشنج نکنند، زیرا همانگونه که در اوکراین به تنش آفرینی غربی‌ها علیه روسیه پاسخ داد، می‌تواند در سوریه هم چنین پاسخ درخوری را به آمریکا و متحدانش بدهد.

همچنین باتوجه به اینکه روسیه به دلیل جنگ اوکراین، با غربی‌ها سرشاخ شده است به دنبال تقویت روابط خود با متحدانش است. لذا، پوتین با حضور در تهران می‌خواهد این پیام را به دنیا بدهد که ایران جزو کشور‌های متحد مسکو است و اخیرا نیز نشان داده که قصد دارد روابط خود با ایران را مستحکم‌تر کند. امضای قرارداد تجارت آزاد بین اتحادیه اوراسیا و ایران در روز‌های اخیر و راه اندازی کریدور شمال-جنوب که پس از دو دهه انجام شده است، همگی نشان می‌دهد تهران و مسکو پس از بحران اوکراین مناسبات خود را ارتقاد داده‌اند. از آنجا که دو کشور از سوی غرب به شدت تحت تحریم قرار دارند، تلاش می‌کنند با همکاری یکدیگر این تحریم‌ها را دور زده و تاثیر آن بر اقتصاد داخلی را خنثی کنند. از آنجا که حضور پوتین در تهران تنها چند روز پس از سفر جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا به منطقه انجام می‌شود، بیانگر این است که مسکو نیز قصد دارد در خاورمیانه متحدانش را تقویت کرده و با تحرکات مخربانه غرب مقابله کند. همانگونه که وزیر خارجه روسیه هم در سفر اخیر خود به تهران به شدت به تلاش آمریکا برای ائتلاف سازی عبری-عربی علیه ایران هشدار داد.

در مجموع می‌توان گفت، نشست سه جانبه تهران نوعی بازتعریف سیاست‌های کلان کشور‌های محوری در سوریه پس از سفر ناکام جو بایدن به منطقه تلقی می‌شود. از آنجا که بایدن در تشکیل ائتلاف عبری-عربی علیه ایران و محور مقاومت شکست خورد، به خوبی نشان داد که متحدان آمریکا در منطقه اعتمادشان را به توانمندی‌های آمریکا و اتکا به این کشور به ویژه پس از بحران اوکراین از دست داده‌اند. بنابراین، نشست تهران می‌تواند پاسخ مناسبی به لفاظی‌های بایدن علیه ایران و روسیه باشد و قطعا خروجی آن می‌تواند به تقویت ایران و محور مقاومت در منطقه منجر شده و از طرفی فصل جدیدی را در روابط راهبردی و نظامی تهران- مسکو در آینده رقم بزند.