«ازدواج» و آزمون ۱۴۰۱ دولتمردان

سال ۱۴۰۱ علاوه بر آنکه نخستین سال قرن جدید هجری شمسی و طلیعه رویداد‌های ماندگار و شیرین برای مردم ایران است، نخستین سال فعالیت جدی دولت سیزدهم هم محسوب می‌شود؛ دولتی که بعد از ۴۰ و چند سال و در پی فعالیت دولت‌های مختلف در کشور با جهت‌گیری‌های گوناگون، با شعار عدالت اجتماعی و با برجسته کردن شعار‌ها و آمار‌های انقلاب اسلامی روی کار آمده و حالا با گذشت ۶ ماه از آغاز بکارش و با پشت سر گذاشتن دوران جابجایی و استقرار، وارد مراحل جدی کار و فعالیتش می‌شود تا امیدی که در دل‌های مردم زنده شده، بارور شده و به ثمر بنشیند.

در کنار ده‌ها مسئله گوناگونی که امسال و در حوزه‌های گوناگون سیاسی و اقتصادی پیش روی رئیس جمهور و دولتمردان قرار دارد، چالش‌ها و مسائل «اجتماعی» هم اهمیتی اساسی دارد و لازم است در سال ۱۴۰۱، عموم دولتمردان به ویژه وزارتخانه‌ها و دستگاه‌هایی که مسئولیت مستقیم در این حوزه دارند، با فهم دقیق از ماهیت این مسائل و برنامه‌ریزی دقیق و عملیاتی برای حل آنها، با جدیت وارد میدان سر و سامان دادن به مسائل مبتلابه اجتماعی شوند؛ مخصوصا اینکه رهبر معظم انقلاب هم در سالیان گذشته، با تشکیل چند جلسه «شورای اجتماعی کشور» با حضور شخص خودشان، عملا اهمیت این حوزه را به مسئولان کشور یادآوری کرده‌اند.
یکی از این مسائل، «ازدواج» است که که علاوه بر جایگاه مهم آن در تعالیم اسلامی، ساماندهی آن به آرامش اجتماع و تعالی آن کمک شایانی می‌کند.

۱۰ میلیون جوان، در سن ازدواج
در ماه‌های اخیر، آمار مشخصی از جوانان در آستانه ازدواج که هنوز فرصت ازدواج نیافته اند، ارائه نشده است، اما بر اساس آماری که اردیبهشت‌ماه سال گذشته اعلام شد، حدود ۱۰ میلیون جوان مجرد در سن متعارف ازدواج در کشور داریم که به نظر نمی‌رسد – با توجه به رشد تدریجی جمعیت – الان هم این آمار کمتر شده باشد.

علی‌اکبر محزون مدیرکل دفتر جمعیت مرکز آمار ایران در آن تاریخ گفته بود: «حدود ۹ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر آمار جمعیت جوان در سن متعارف ازدواج است که مجرد هستند و هرگز ازدواج نکرده‌اند و از این تعداد، ۵ میلیون و ۳۷۳ هزار نفر مرد و ۴ میلیون و ۴۲۳ هزار نفر خانم هستند». به گفته محزون، «افرادی که بالای سن متعارف و قبل از سن تجرد قطعی‌اند، یک میلیون و ۸۱۰ هزار نفرند و ۲۲۰ هزار نفر هم تا سن ۵۰ سالگی ازدواج نکرده‌اند و مجرد قطعی محسوب می‌شوند، از این تعداد ۸۲ هزار آقا و ۱۳۸ هزار نفر خانم هستند».

این کارشناس مسائل جمعیتی، این نکته را هم گوشزد کرده بود که «بالا رفتن میانگین سن ازدواج، باعث شده است سن باروری افزایش پیدا کند و مورد تهدید قرار گیرد».

چرا تجرد؟!
وجود ۱۰ میلیون جوان در سن ازدواج، یعنی فراهم کردن زمینه‌های اجتماعی و اقتصادی تشکیل خانواده برای آنها، از نان شب هم واجب‌تر است، اما چرا آمار ازدواج پایین می‌آید و این میزان جوان در صف انتظار ازدواج قرار می‌گیرند.

چندی قبل، بهزاد خلیلی پژوهشگر حوزه خانواده و مسائل جوانان با اشاره به انجام یک پژوهش «نگرش‌سنجی ازدواج» به خبرگزاری فارس گفته بود: نتایج این پژوهش، صراحتا می‌گوید که تنها ۴.۳ درصد جامعه هدف گفته‌اند که هرگز ازدواج نخواهد کرد. ۲۵.۲ درصد ابراز تردید کرده‌اند و ۶۸.۳ درصد هم گفته‌اند یک روز ازدواج خواهند کرد. در ادامه از افرادی که گفته‌اند اصلا ازدواج نمی‌کنند و جامعه‌ای که نسبت به ازدواج مردد بوده‌اند، پرسیده‌اند که اگر شرایط اقتصادی برای ازدواج فراهم بشود، به این موضوع فکر می‌کنید؟؛ ۶۲.۲ درصد پاسخگویان گفته‌اند که اگر شرایط اقتصادی بهبود پیدا کند، به ازدواج فکر می‌کنند».

طبق گفته‌های این پژوهشگر خانواده، در این نظرسنجی مهمترین دلیل تاخیر در ازدواج، «نیافتن همسر مناسب» با آمار حدود نیمی از پاسخگویان بوده است. بعد از آن، «بالا بودن هزینه‌های زندگی مشترک» و «نداشتن شغل مناسب»، به عنوان عامل تاخیر ازدواج مطرح شده است.

چه باید کرد؟
به اعتقاد کارشناسان این حوزه، برای کاهش جمعیت جوانانی که در انتظار و آرزوی ازدواج نشسته‌اند و استحکام بنیان خانواده در اجتماع، چند اقدام اساسی باید انجام شود که این اقدامات باید امسال در اولویت برنامه‌های اجتماعی دولت سیزدهم باشد.

۱ . شغل؛ شغل مناسب و پایدار، مهمترین نیاز جوانان است که اگر تامین شود، نخستین قدم برای تامین آرامش خاطر آن‌ها و حرکت به سمت تشکیل خانواده و آرامش در پناه خانواده است.
۲ . مسکن؛ نگاهی به وضعیت رشد قیمت خرید و اجاره مسکن در تمام شهر‌ها در طی ۴ – ۵ سال اخیر، نشان می‌دهد که همین یک عامل به تنهایی کافیست تا دست و دل جوانان را برای اقدام به ازدواج بلرزاند! بنابراین، کار جدی دولت برای آرامش دادن به بازار مسکن و جلوگیری از فعالیت‌های سوداگرانه و سودجویانه و به طور خاص، تامین مسکن ارزان و مناسب برای جوانان، همراه با تعریف بسته‌های حمایتی جذاب برای تامین مسکن آنها، مهمترین وظیفه دولت در قبال ازدواج جوانان است که در سال ۱۴۰۱ باید جدی‌تر دنبال شود.
۳ . تسهیلات ارزان‌قیمت؛ معطل نکردن جوانان در هفت‌خوان وام ازدواج و دیگر تسهیلات حمایتی مورد نیاز آن‌ها در ابتدای زندگی مشترک، یکی دیگر از اقدامات ضروری و مهمی است که دولتمردان امسال برای بهبود بخشیدن به مسئله «ازدواج» جوانان باید دنبال کنند تا در این شرایط اقتصادی، تاحدودی آسودگی خاطر آن‌ها برای رفتن زیر بار مسئولیت زندگی مشترک و بهره‌مندی از برکات آن، افزایش یابد.
۴ . خدمات مشاوره‌ای و فرهنگ‌سازی؛ در نهایت، گسترش خدمات مشاوره ازدواج و خانواده توسط با حضور متخصصان متعهد و خوش‌ذوق و نیز آشنا به فرهنگ ایرانی اسلامی و فرهنگ‌سازی تبلیغی، می‌تواند سهم موثری برای راهنمایی جوانان جهت انتخاب آگاهانه و زندگی پایدار ایفا کند.