جنگ اوکراین و جهان گرسنه

جنگ اوکراین در حال سپری کردن دومین هفته خود است و می‌رود وارد هفته سوم شود. در چنین شرایطی تأثیرات مستقیم و غیرمستقیم جنگ به سرعت درحال بروز یافتن در گوشه و کنار جهان است. هزاران کیلومتر دورتر از درگیری‌ها، کشور‌های آفریقایی جزو نخستین قربانیان غیرمستقیم جنگ اوکراین هستند و خود را برای یک بحران غذایی تازه و گرسنگی بعد از آن آماده می‌کنند. جنگ اوکراین، میان ۲ شریک تجاری عمده قاره آفریقا درگرفته است.
اقتصاددانان آفریقایی نسبت به کاهش فاجعه‌بار و قریب‌الوقوع تجارت میان آفریقا، روسیه و اوکراین هشدار داده و تبعات ناشی از آن را اعلام کرده‌اند. روسیه و اوکراین از مهره‌های اصلی تجارت جهانی محصولات کشاورزی به شمار می‌روند و ۲ کشور در مجموع یک چهارم صادرات گندم جهان را در دست دارند. درگیری ۲ کشور باعث شده تا قیمت جهانی گندم به بالاترین حد خود از سال ۲۰۰۸، یعنی به بیش از ۱۲ دلار برسد و درصورتی که درگیری‌ها ادامه‌دار شود، مهم‌ترین قربانی آن آفریقا خواهد بود. سطح تجارت میان کشور‌های آفریقایی و کشور‌های سابق شوروی به‌ویژه روسیه در سال‌های اخیر رونق فراوان یافته است؛ درحدی که تا پیش از جنگ میزان صادرات سالانه روسیه به آفریقا به ۱۴ میلیارد دلار رسیده بود. اکنون، اما این ثبات و رونق به‌ویژه تحت‌تأثیر تحریم‌ها و خروج بانک‌های روسی از سیستم سوئیفت، در آستانه فروپاشی است و تحلیلگران به‌شدت نگران اختلالی هستند که تداوم جنگ در وضعیت غذایی کشور‌های آفریقایی ایجاد خواهد کرد؛ کشور‌هایی که به واردات گندم و غلات از ۲ کشور درگیر جنگ به‌شدت وابسته هستند.
فقط ۳ ماه تا گرسنگی مطلق بخشی از جهان باقی مانده
شبکه خبری سی‌ان‌ان به نقل از رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی آفریقای جنوبی، گزارش داده است: بخش‌هایی از قاره آفریقا هستند که درصورت تداوم جنگ در عرض ۳ ماه دچار گرسنگی و قحطی خواهند شد. به بیانی دیگر طی ۳ ماه آینده تداوم جنگ میان ۲ کشور و ادامه تحریم‌ها علیه روسیه از جنبه قیمت و ذخیره منابع بر زنجیره غذایی آفریقا بسیار اثرگذار خواهد بود. به‌گفته کارشناسان، بیشتر کشور‌های جهان ذخیره مواد غذایی خود را برای ۳ تا ۵ ماه پر می‌کنند، از این‌رو ادامه یافتن جنگ بیش از این مدت، بسیاری از کشور‌های آفریقایی را با مشکل جدی کمبود غذا مواجه خواهد ساخت. جنگ اوکراین با خشکسالی شدید در مناطق شرقی شاخ آفریقا همزمان شده است. این خشکسالی تأثیر زیادی بر قیمت مواد غذایی داشته و حتی پیش از آغاز جنگ هم قیمت مواداولیه خوراکی را چند برابر کرده بود.
بزرگ‌ترین اقتصاد‌های قاره آفریقا نظیر نیجریه، مصر، آفریقای جنوبی، الجزایر و کنیا که اصلی‌ترین واردکنندگان محصولات کشاورزی از روسیه به شمار می‌روند، از محل تحریم‌های غرب علیه روسیه نیز به‌شدت آسیب خواهند دید. مختل شدن روند تجارت با روسیه می‌تواند افزایش قیمت مواد غذایی در این کشور‌ها را دوچندان کند. مصر با بیش از ۱۰۰ میلیون نفر جمعیت، بیشتر گندم مورد نیاز خود را از روسیه و اوکراین تامین می‌کند. تونس هم وضعیتی مشابه دارد. در هر دوی این کشور‌ها قوت غالب بیشتر خانواده‌های فقیر نان است و مختل شدن روند واردات گندم تحت‌تأثیر جنگ و تحریم‌ها، افزایش شدید قیمت را در پی خواهد داشت. این به آن معنی است که هر روز دسترسی افراد بیشتری به نان قطع می‌شود. هنوز ۲ هفته از آغاز جنگ نگذشته که افزایش قیمت گندم و به تبع آن نان، باعث شده بسیاری از خانواده‌های آفریقایی سیب‌زمینی را جایگزین نان کنند.
این را بگذاریم در کنار این موضوع که تحریم‌ها می‌تواند روند صادرات کشور‌های آفریقایی به روسیه و اوکراین را نیز مختل کند. چراکه آفریقا به روسیه و اوکراین میوه و سبزیجات صادر می‌کند. این کشور‌ها از یک سو نمی‌توانند گندم مورد نیاز خود را از روسیه وارد کنند و از سوی دیگر، به خاطر مشکل سوئیفت (مالی) نمی‌توانند صادراتی به روسیه داشته و نیاز مالی و کالایی خود را برطرف کنند؛ بنابراین، این جنگ نه‌تن‌ها مردم روسیه و اوکراین را درگیر درد و رنج کرده است، بلکه بر مناطقی بسیار دورتر از اروپا و روسیه هم تأثیر منفی خواهد گذاشت...