دلگرمی مردم به «اقتدار» پلیس

سال ۱۴۰۰ در حالی به روز‌ها و هفته‌های آخرش نزدیک می‌شود که از ابتدای سال جاری تاکنون، حدود ۵۰ شهید از خانواده بزرگ انتظامی جمهوری اسلامی ایران، برای امنیت و آسایش این مرز و بوم تقدیم شده است. ۵۰ شهید آن هم در کمتر از یک سال، آماری نیست که بتوان به سادگی از کنارش گذشت؛ این آمار – که در تمام سالیان خدمات انتظامی– بی‌سابقه بوده، گواه روشنی است بر سختی کار و پیچیدگی ماموریت‌های این نیرو و البته نشانه‌ای است از پیچیدگی پدیده‌های ضدامنیتی و آسیب‌های اجتماعی که انتظامی، ذاتا وظیفه مقابله با آن‌ها را برای تامین نظم و امنیت جامعه برعهده دارد.
در جدیدترین مورد و البته تلخ‌ترین آنها، فردی شرور با جسارت و وقاحت تمام افسر ارشد حوزه انتظامی شیراز را به شهادت می‌رساند و حتی به خودش اجازه سرقت اسلحه وی را هم می‌دهد؛ آنهم در حالی که سرهنگ شهید «علی‌اکبر رنجبر» می‌توانست – به استناد حالت تهاجمی خطرناک این فرد شرور – به او شلیک کرده و زمین‌گیرش کند، اما احتمالا با ملاحظه حال متهم و شاید با تصور اینکه این فرد در نهایت تسلیم می‌شود، از شلیک کردن خودداری کرد و همین باعث جسارت فرد جانی و به شهادت رساندن این مامور مخلص و متعهد شد.
آنچه افکار عمومی را در ماجرای شهادت شهید رنجبر بیش از هر چیزی جریحه‌دار کرد، این نکته بوده است که اولا چرا مامور پلیس برای برخورد مقتدرانه و کوبنده با یک فرد شرور تا این حد خویشتن‌داری و ملاحظه می‌کند، تا جایی که جان عزیزش را که سرمایه این کشور است، از دست می‌دهد و دوم اینکه، افرادی از جنس این اشرار و اراذل که خیلی راحت و بی‌محابا جرأت تعدی به ماموران قانون را به خود می‌دهند، در مواجهه با مردم عادی چطور رفتار می‌کنند؟!
این سوالات و ده‌ها سوال مشابه آنها، همگی از یک جنس هستند و به یک مسئله برمی‌گردند؛ این که وظیفه و ماموریت پلیس در هر جامعه‌ای به ویژه یک جامعه اسلامی و تمدنی مانند ایران، چیست و دیگران در ارتباط با پلیس، چه وظیفه‌ای برعهده دارند؟
انتظامی کشور در میان بخش‌های مختلف نیرو‌های مسلح، حساس‌ترین و سخت‌ترین وظیفه را برعهده دارد و علتش هم این است که برای برقراری نظم و امنیت و مقابله با پدیده‌های ضداجتماعی و ضدامنیتی، مستقیم با بدنه جامعه در ارتباط است و همین، کار را برایش سخت‌تر می‌کند. سایر نیرو‌های مسلح شاید ارتباط مستقیم و دائمی با بدنه مردم نداشته باشند، اما یگان‌های مختلف پلیس در شبانه‌روز دائما با مردم روبرو هستند و اتفاقا افراد شرور و قانون‌شکن هم معمولا در بین مردم پنهان می‌شوند و همین کار را برای پلیس سخت و ظریف می‌کند.
سختی و ظرافت کار پلیس اولا در این است که مفهوم «اقتدار» باید برای آن باز تعریف شود و ثانیا، حمایت‌های لازم مخصوصا در موضوعاتی مانند اجرای قانون بکارگیری سلاح از انتظامی کشور صورت بگیرد. در موضوع نخست، یعنی روشن شدن و بازتعریف مفهوم «اقتدار»، برای آنکه از افراط و تفریط در برخورد‌ها خودداری شود، باید به این نکته توجه کرد اقتدار، ترکیبی از «قاطعیت» و «احترام» است. به بیان روشن‌تر، مامور پلیس در مواجهه با بدنه مردم، می‌تواند در عین حال که قاطعانه برخورد می‌کند، نهایت احترام را هم لحاظ کند و به این ترتیب، چهره‌ای قابل احترام و قوی از خود به نمایش بگذارد؛ البته در مواجهه با متهمان خطرناک، این احترام و قاطعیت شکل دیگری پیدا می‌کند و برخورد‌ها – در عین رعایت قانون - آنقدر باید محکم و بازدارنده باشد، تا رعب و ترس به دل متهم جسور بیندازد. در این رابطه، ارائه آموزش‌های نو به نو و دقیق به کارکنان یگان‌های مختلف پلیس و نظارت‌های هوشمند بر رفتار آنها، همراه با اعمال همزمان نظام تشویق و تنبیه، می‌تواند «اقتدار» پلیس را روز به روز شکوفاتر کند.
اما در خصوص حمایت‌های قانونی از پلیس برای انجام وظیفه، این وظیفه نهاد قانونگذار و نیز مرجع قضایی است که با درک حساسیت و ظرافت کار پلیس، دست و پای آن را برای برخورد با تهدیدکنندگان امنیت مردم نبندند. آنچه در ماجرای شهید رنجبر در شیراز گذشت و تردید این شهید برای شلیک به متهم قمه به دست، نشانه‌ای است از این واقعیت تلخ و عینی که عدم حمایت‌های کافی از پلیس در مواقع چالشی، باعث بروز این تردید‌ها و در نهایت، تهدید جان ماموران و بالاخره، تهدید امنیت عمومی می‌شود. البته حمایت از پلیس محدود به این مورد نیست و حمایت‌های معیشتی، آموزشی و خانوادگی را هم شامل می‌شود تا حافظان نظم و امنیت این مرز و بوم، با آرامش خاطر بیشتری به ایفای مسئولیت‌های خویش بپردازند.