دو نگاه متفاوت در عراق به خطر بازگشت داعش

با شدت گرفتن حملات داعش در هفته‌های اخیر بویژه در پی فرار تعداد زیادی از عناصر این گروهک مخوف تروریستی از زندان‌ الصناعه در حسکه، در شمال شرق سوریه، جایی که حدود پنج هزار تن از زندانیان داعش در آن نگهداری می‌شوند، و احتمال تلاش آنها برای سازماندهی مجدد تشکیلاتی و تجمیع عناصر خفته و تحت تعقیب داعش در مناطق مختلف سوریه و عراق و منطقه، مجدداً مباحث پیرامون خیزش مجدد این گروه تروریستی داغ شده است. این موضوع خصوصاً در مناطق مستعد رشد تفکرات تکفیری و یا مناطقی که سابقاً تحت کنترل داعش بوده و یا حتی مناطقی که تمرکز حملات تروریستی داعش طی ماه‌های اخیر متوجه آنجا بوده است با حساسیت و نگرانی بیشتری نیز دنبال می‌شود. اما هر چقدر که به گوش رسیدن اخبار حملات داعش مردم محلی در مناطق مرکزی و علی الخصوص استان‌های مرزی عراق با سوریه را نگران کرده است مقامات و سیاستمداران عراقی که این روزها شدیداً درگیر رایزنی‌ها و چانه‌زنی‌های تشکیل کابینه و تقسیم قدرت هستند را نگران نمی‌کند.

در همین روزها برخی از سیاستمدارن برجسته عراقی با تبلیغاتی خواندن هشدارهای بازگشت داعش، خطر اقدامات این گروه تروریستی برای امنیت ملی عراق را کمرنگ‌تر از آنچه بیان می‌شود دانسته‌اند. در این رابطه مقتدی صدر روز یکشنبه (3 بهمن) گفته بود: دشمن تروریست شایعه پراکنی کرده که بازمی گردد؛ ما به دشمن می‌گوییم اگر شما بازگردید ما نیز قادر به نابودی شما هستیم.

صدر در ادامه بیانیه خود، مشکل بزرگتر را بزرگ نمایی این موضوع توسط برخی طرف‌های داخلی دانست تا هراس، وحشت و فرقه گرایی را در محافل داخلی ملت عراق پراکنده کنند و در نهایت خود را از دیدگاه مردم، مدافع سرزمین و آبرو جلوه دهند.

در همین راستا محمد الحلبوسی رئیس گذشته پارلمان عراق نیز در توییتی گفت: سیاست ارعاب تبلیغاتی برای ایجاد ناآرامی و شایعه پراکنی توسط گروهی از مزدوران، دیگر کسی را فریب نمی‌دهد. حوادث سال ۲۰۱۴ درسی گویا بود که عراقی‌ها آن را به خوبی درک کردند.

وی افزود: داعش بر نخواهد گشت و تروریسم در همه اشکالش ناپدید خواهد شد. در عراق مستقل، امن، توانا و شکوفا هیچ مکان یا پناهگاهی برای آنها وجود ندارد.

پس از الحلبوسی، جمعه عناد وزیر دفاع عراق هم با تأکید بر اینکه وضعیت گروه تروریستی داعش همانند سال ۲۰۱۴ نیست، گفت، باندهای تروریستی فعال در میدان نیز اندک و دارای سلاح‌های ابتدایی اعم از تفنگ و اسلحه تک تیرانداز هستند.

عناد همچنین گفت که مرزهای عراق و سوریه نیز به خوبی تحت نظارت و کنترل است و ما حوادث زندان الحسکه را پیگیری می‌کنیم.

این مقام عراقی نیز نسبت به انتشار اطلاعات امنیتی اشتباه در شبکه‌های اجتماعی درباره عملیات داعش هشدار داد و گفت: این مساله می‌تواند تاثیر بدی بر امنیت کشور بگذارد.

این اظهارات در شرایطی است که بسیاری از تحلیلگران و ناظران سیاسی عراقی بویژه در میان گروه‌های مقاومت عراقی براین اعتقادند که با منقضی شدن دوران حضور نیروهای نظامی خارجی بر اساس مصوبه پارلمان عراق، یکی از اصلی‌ترین راهبردهای واشنگتن برای تداوم بخشیدن به حضور نیروهای نظامی در خاک عراق کمک کردن به شرایط بازگشت داعش و افزایش تهدیدات علیه امنیت ملی عراق می‌باشد. در واقع اگرچه خطر تصرف گسترده مناطق عراق و سوریه توسط داعش همانند سال 2014 وجود ندارد اما با توجه به اینکه برنامه کاخ سفید بر این مبنا قرار دارد توجه به مقوله مبارزه با داعش در میان سیاستمداران عراقی باید جدی گرفته شود.

در دوران پس از پایان خلافت خودخوانده داعش در عراق و سوریه و به اسارت درآمدن شمار زیادی از عناصر این گروهک تروریستی به دست نیروهای امنیتی عراق و سوریه، دولتهای غربی علاوه بر آنکه از موضوع کشاندن ترورریست‌های خارجی به دادگاه های بین المللی برای مشخص شدن واقعیات حامیان داعش طفره رفته، همچنین از بازگرداندن آنها به کشورهای مبدأ نیز خودداری می کنند تا در برهه‌های دیگری بتوانند از این عناصر مجدداً بهره‌داری لازم را داشته باشند. اکنون عناصر تروریستی در زندان همانند بمب‌های ساعتی عمل می‌کنند که می‌توانند در هر لحظه به طور چشمگیری منفجر شوند. این برنامه به طور حتم در دستور کار قرار دارد چنانکه یکی از رهبران تروریست‌های موسوم به ارتش آزاد پس از انتشار خبر حمله داعش به زندان الصناعه در صفحه فیس بوک خود نوشت: "پنج هزار شبه نظامی داعش در زندان حسکه فرار کردند، اگر ده هزار نفر از آنها در کمپ هول فرار کنند، چه می شود؟" 

اگرچه هیچ حزبی نمی‌تواند ادعا کند که قادر است تا تهدید داعش را کاملاً مهار کند، به خصوص که این سازمان تروریستی پس از فروپاشی خلافت به فعالیت‌های مخفی در شکل هسته های محلی در استان‌ها روی آورده است که شناسایی و سرکوب آنها را سختتر می‌کند، اما به نظر می‌رسد که موفقیت‌های گسترده نیروهای جهادی در محور مقاومت، همانند نیروهای حشدالشعبی، و حضور فوری و بدون چشم‌داشت آنها در صف اول مقابله با فعالیت‌های داعش و برنامه‌های کاخ سفید برای به آشوب کشاندن اوضاع منطقه، عامل و پشتوانه اصلی اطمینان خاطری است که امروزه برخی رهبران عراقی را نسبت به جدی نگرفتن مخاطرات امنیتی در حال ظهور دل‌گرم و آسوده‌خاطر کرده است.

در این میان این مردم عراق، بویژه در مناطق حضور تروریست‌ها، هستند که نسبت به دست کم گرفتن تهدیدات (همانند آسیب‌های اقنصادی حملات تروریستی داعش به مزارع و محصولات کشاورزی، ناامن کردن راه‌های مواصلاتی، باج‌گیری و گروگانگیری و... ) از سوی دولت مرکزی نگران بوده و نگاه واقع‌بینانه تر و حامیانه‌ای نسبت به حضور عملیاتی نیروهای حشدالشعبی دارند.