پای درس خورشید یازدهم

پایگاه رهنما:

هشتمین روز از ماه ربیع‌الثانی (23 آبان در تقویم شمسی امسال)، مصادف است با سالروز میلاد باسعادت و نورانی یازدهمین خورشید آسمان امامت و ولایت، پدر گرامی امام زمان (عج)، حضرت امام حسن عسکری علیه‌السلام. وجود نورانی و مبارکی که با نوع هدایتگری خود، جامعه اسلامی را برای ورود به دوران غیبت حجت خدا آماده کرد و نقشی حیاتی و بی‌بدیل برای حفظ موجودیت شیعیان در آن روزگار حساس و خطرناک که خلفای ظالم بنی عباس سیطره داشتند، ایفا کرد.

حضرت امام حسن عسکری (ع) در روز جمعه هشتم ربیع‌الثانی سال 232 هجری قمری در مدینه منوره چشم به جهان گشود. پدر بزرگوار آن حضرت امام هادی (ع) و مادر مکرمه‌اش بانوی عارفه‌ای بود که به نام‌های «سلیل»، «حدیثه» و «سوسن» خوانده می‌شود.

مدت امامت امام حسن عسکری علیه السلام شش سال بود که از سال 254 هجری قمری شروع شد و در سال 260 با شهادت آن حضرت پایان یافت. امام حسن عسکری (ع) در طول مدت زندگانی و به ویژه در دوران امامت خویش به واسطه مبارزه با طاغوت‌های زمان در تبعید و زندان و تحت نظر به سر می‌برد و سرانجام در هشتم ربیع‌الاول سال 260 و در 28 سالگی در شهر سامراء و توسط احمد معتمد، پانزدهمین خلیفه عباسی مسموم شد و به شهادت رسید.

سالروز میلاد آن حجت نورانی خداوند، فرصتی است تا یک بار دیگر مروری هرچند گذرا بر برخی تعالیم و آموزه‌های اجتماعی به یادگار مانده از ایشان کنیم؛ تعالیم حیات‌بخشی که امروز و در مناسبات پیچیده فرهنگی و اجتماعی می‌تواند الهام‌بخش انسان‌ها برای زندگی سعادتمندانه باشد.

مرجع عالیقدر حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی در بیانی راجع به تعالیم اجتماعی مکتب امام حسن عسکری(ع) می‌نویسد: «امام‏ عسکری‏ (ع) در روایتی می‌فرماید: دو خصلت است که بالای آن چیزی نیست؛ یکی ایمان به خداوند و دوّمی نفع رساندن به برادران دینی و انسانی. در تبیین این روایت ارزشمند باید گفت، شخص پرهیزگار وقتی ببیند مردم مشکل دارند، خود را به زحمت می‏اندازد و چه بسا بی‏‌خوابی را بر خود تحمل می‏‌کند تا مشکل آنها را حل کند. چنان عمل کرده که وقتی مردم دچار مشکلی می‏‌شوند، خود به سوی او می‏ آیند و گویی او باز کننده گره و حلّال مشکلات است، دائماً به دنبال کارهای مردم است، تا مردم راحت باشند، گرچه خود ناراحت باشد، ولی این ناراحتی نه به خاطر امور دنیوی و وجهه پیدا کردن است، بلکه برای خدا و توشه برگرفتن برای آخرت است».

به گفته این مرجع عالیقدر، «در آموزه‌های اجتماعی امام حسن عسکری (ع) مسأله تقیّه و ادای حق برادران مسلمان به عنوان دو فریضه بزرگ در کنار هم قرار داده شده است؛ لذا آن حضرت می‏ فرماید: وَ أَعْظَمُهَا فَرْضَانِ قَضَاءُ حُقُوقِ الْأَخوَانِ فِی اللَّهِ وَ اسْتِعْمَالُ التَّقِیَّة مِنْ اعْداءِاللَّه‏؛ از همه آن فرایض مهم‏تر، دو چیز است حقوق برادران دینی را ادا کردن و به کار بردن تقیه در برابر دشمنان خدا.

از این تعبیر نورانی می‌توان اینگونه برداشت که یک نوع رابطه و پیوند نزدیک میان این دو موضوع وجود دارد، به نحوی که با تأمل در این فراز مهم می‌توان به این نکته اذعان کرد که مسأله تقیه (در شرایط خاص) همانند ادای حقوق دیگران، یک مسأله اجتماعی است، زیرا در پرتو آن نیروهای پراکنده حفظ و ذخیره و به موقع بسیج می‏‌شود و از حقوق آحاد جامعه صیانت خواهد شد».

در فرازی دیگری از تعالیم اجتماعی امام یازدهم، به مسئله پیروی از سنت‌های الهی در جامعه اسلامی برای تحقق سبک زندگی متعالی اشاره شده است. به گفته آیت‌الله مکارم شیرازی «باید به کلام نورانی امام حسن عسکری (ع) در ترسیم مهمترین راهبرد اجتماعی تشیع، یعنی پیروی از سنت‌ها و اوامر و نواهی ائمه اطهار علیهم‌السلام در تحقق سبک زندگی اسلامی اشاره کرد که فرمودند؛ إن شیعتنا هم الذین یتبعون آثارنا و یطیعونا فی جمیع أوامرنا و نواهینا؛ شیعیان ما کسانی هستند که از سنت‌های ما پیروی کرده و تمام اوامر و نواهی ما را اطاعت می‏‌کنند، پس این‌ها شیعیان ما هستند و اما کسانی که در بسیاری از چیزهایی که خداوند واجب کرده، ما را مخالفت می‏‌کنند، از شیعیان ما نیستند ...».

دریای تعالیم حیات بخش اهل بیت پیامبر اکرم (ص)، دریایی ژرف و بیکرانه است که هر کسی به قدر وسع و فهم خود، می‌تواند از آن روزی‌اش را برگیرد؛ بدان امید که در بهره‌مندی از این دریای پرنعمت، محروم نمانیم.