سالمندان نخ تسبیح اجتماع

پایگاه رهنما:

خاطره شیرین و نوستالژی مشترک همه ما، محافل دورهمی در خانه‌های پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌هایمان است که دور شمع وجودشان حلقه می‌زدیم و همه اعضای خانواده و فامیل، حداقل هفته‌ای یک بار در خانه آنان جمع می‌شدیم، هم صله رحم بجا می‌آوردیم و از حال همدیگر با خبر می‌شدیم، هم بزرگترها دلگرم به محبت جوان‌ترها می‌شدند و هم کوچکترها با همدیگر بازی می‌کردند و رسم زندگی اجتماعی را یاد می‌گرفتند.

اما حالا و با ماشینی شدن زندگی‌های شهری، فرصت آن دور هم جمع شدن‌های نوستالژیک خیلی کمتر شده و مدل زندگی‌ خیلی‌ها تغییر کرده است؛ بخاطر دغدغه‌های کاری و کمبود زمان، کمتر فرصت سر زدن به بزرگترها فراهم می‌شود و حالا کرونا و محدودیت‌های اجتماعی هم مزید بر علت شده تا فاصله بین افراد بیشتر شود.

• نخ تسبیح خانواده‌ها

14 مرداد ماه در تقویم کشورمان با عنوان «روز خانواده و تکریم بازنشستگان» نامگذاری شده و این مناسبت بهانه‌ای است تا یکبار دیگر، هم مقام و منزلت بزرگترها در محیط خانواده را یادآوری کنیم و هم اثرات تربیتی و اجتماعی وجود آنان را در شرایط امروز جامعه، بازخوانی کنیم.

سالمندی با  همه سختی‌ها و مشقات جسمی آن، اما آثار و برکات بسیاری هم برای فرد سالمند و اطرافیانش دارد که نباید از آنها غفلت کرد؛ احساس کمال و پختگی، احساس بی‌نیازی از دیگران، قدرت بردباری در برابر مشکلات، داشتن اوقات فراغت برای سیر به سوی کمال و نیز مجال رسیدگی به خود و ارزیابی خویش، از جمله مزایای فردی سالمندی و حرمت و احترام، عزیز بودن در خانواده، مورد احترام بودن در میان جمع، قدرت ارشادی و تربیتی سازنده، توجه مردم به او به عنوان منبع فکر و اندیشه و نیز مورد مشورت قرار گرفتن، از جمله مزایای اجتماعی سالمندی است.

به بیان روشن‌تر و ساده‌تر، سالمندان یا همان پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌‌هایمان، سرد و گرم روزگار را چشیده‌اند و صاحب تجربه و پختگی هستند، محور صمیمیت و امید به آینده در خانواده و فامیل هستند و می‌توانند کانون تجربه و درس برای جوان‌ترها باشند و این‌ها همه به این معنی است که نباید به بهانه‌هایی مانند فاصله سنی و عدم درک کامل از همدیگر، یا دغدغه‌ها و گرفتاری‌های کاری، از این سرمایه وجودی تکرارنشدنی غفلت کنیم. به همین دلیل است که در دین و آیین ما، پیامبر گرامی اسلام و حضرات معصومین (ع)، تعابیر شگفت‌انگیز و توصیه‌های محکمی در خصوص تکریم بزرگترها و بهره‌گیری از وجود آنان توسط جوان‌ترها دارند.

• بزرگترها؛ کانون محبت و امید به آینده

حجت‌الاسلام علی اصغر نیساری کارشناس مذهبی، سالمندان را نمونه‌های بارز از خودگذشتگی می‌داند و می‌گوید: «سالمندان الگوهای سبک زندگی هستند که می‌توانند منبع سرشاری از تجربیات رایگان باشند که چه بسا جوانان برای به دست آوردنشان باید هزینه‌های هنگفتی پرداخت کنند؛ در واقع، صبر، متانت، ایمان، استواری و زندگی شرافتمندانه در زمره اصول سبک زندگی اسلامی است که در رفتار و منش سالمندان وجود دارد، لذا باید با نزدیک شدن به این نسل، از تجارب گرانبهای آنان بهره‌مند شد».

 حجت‌الاسلام محمدرضا نوفرستی دیگر کارشناس علوم دینی و فعال اجتماعی است که در این باره، با اشاره به جایگاه «خانواده» در جامعه می‌گوید: «خانواده در جامعه به عنوان مهمترین و مقدس‌ترین نهاد اجتماعی، دارای جایگاهی ویژه است. مهمترین عنصر تربیتی در بنیان خانواده، تکریم کردن و حرمت گذاشتن به سالمندان و خردمندان به عنوان بزرگان خانواده و اجتماع است». این کارشناس مسائل دینی، احترام به سالمندان را وظیفه هر خانواده‌ای می‌داند و تاکید می‌کند که «آیات و روایات دینی در خصوص احترام به سالمندان، بیانگر توجه به جایگاه والای سالمندان در اسلام است و دین زندگی‌آموز اسلام، سازنده‌ترین نظام ارتباطات و بهترین آیین همزیستی سالم را پیشنهاد کرده که در این میان، برخورد با سالمندان، سرنوشت‌سازترین ارتباط‌ها به شمار می‌رود».

و در نهایت، به نقش کم‌نظیر و سازنده سالمندان در خانواده و جامعه اشاره کرده و خاطرنشان می‌کند که «باید سالمندان در خانواده حضور داشته باشند تا چراغ خانه روشن بماند؛ زیرا آن‌ها محور تجمع و الفت هستند و دیگران می‌توانند از انديشه آنان استفاده و بهره‌برداری کنند».

• سالمندی از غرب تا ایران

در شرایطی که اپیدمی کرونا و در اولویت قرارندادن سالمندان برای دریافت خدمات درمانی در برخی کشورهای غربی و آمریکایی، زنگ رسوایی فرهنگی این کشورها را به صدا درآورده، اما جامعه ایرانی – با وجود همه مشکلات و چالش‌ها – هنوز مفتخر است که احترام و منزلت سالمندان و بازنشستگان آنقدر برایش محفوظ و مغتنم است که حتی واکسیناسسیون هم از سنین بالا به پایین شروع می‌شود.

با این زمینه ذهنی و معرفتی، بهتر است بیشتر از هر زمانی قدر سالمندان را بدانیم و هم به نیازهایشان در خانواده و جامعه توجه کنیم و هم از تجربه‌های انباشته شده آنها برای اصلاح سبک زندگی و نزدیک‌تر شدن ذهن و دل کوچک ترها با آنها بهره بگیریم.

کمترین نتیجه این نوع سلوک خانوادگی و اجتماعی، افزایش امید به زندگی و نیز افزایش عمق معنوی و روحی زندگی و حل بهتر مسائل و مشکلات خواهد بود.