مذاکرات وین از واقعیت تا رویا

پایگاه رهنما:

مذاکره برای احیای برجام در وین، آخر هفته گذشته بطور موقت متوقف شد تا هیات ها برای رایزنی به پایتخت کشورهای خود بازگردند. خبرها درباره آنچه در وین می گذرد اغلب مبهم و رازآلود است. دیپلمات ها کلی گویی می کنند و همیشه از پیشرفت مذاکرات حرف می زنند. برای نمونه سید عباس عراقچی معاون وزیر امور خارجه با بیان این که «پیشرفت‌های خوبی تا الان در مذاکرات وین داشتیم و به موضوعات اصلی مورد اختلاف رسیدیم» گفت: شخصا مطمئن نیستم که مذاکرات در این دور به پایان برسد.

به موازات مذاکرات برجامی در وین، آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز فعال تر شده و مشغول وارد کردن اتهاماتی به ایران است. آژانس مدعی است در برخی مناطق ردپای تشعشعات اتمی یافت شده و ایران باید در این زمینه توضیح دهد. برخی کشورهای اروپایی نیز هم زبان با این نهاد، ایران را متهم کرده اند. این ادعاها در حالی است که ایران بیشترین همکاری را با آژانس داشته و نظارت این نهاد بر ایران در دنیا بی سابقه و بی نظیر است و هیچ کشور دیگری این چنین تحت نظارت و بازرسی نبوده است.

کارشکنی ها و اتهام زنی های اخیر آژانس کار برجام را نیز سخت تر کرده است. این کارشکنی ها نشان می دهد این ایده که پرونده هسته ای ایران بهانه بوده و هرگز از سوی غرب بسته نخواهد شد، ایده ای مهم و قابل تامل است و نباید به سادگی از کنار آن گذشت.

در کنار این مسئله یک سوال بنیادی تر نیز وجود دارد؛ آیا راهبرد احیای برجام در دراز مدت به نفع ایران است؟ پاسخ به این سوال ساده نیست و دیدگاه ها متفاوت است. برخی معتقدند جواب مثبت است و فشار اقتصادی از ایران را کم می کند اما برخی نظر دیگری دارند. آنها معتقدند این یعنی بازگشت به نقطه غلطی که 8 سال پیش شروع شد. نقطه ای که اقتصاد را با برجام و مذاکره گره زد.

سیاست خارجی بطور کلی و فراگیر از سال 92 برای عموم مردم اهمیت یافت؛. از جایی که آقای روحانی زندگی و معیشت مردم را به سیاست خارجی پیوند زده و مدعی شد اگر با غرب بر سر مسئله هسته ای توافق کنیم، مشکلات اقتصادی نیز حل می شود. توافق صورت گرفت اما امروز تحریم ها دو برابر و قیمت ارز چندین برابر شده است! حتی اگر فرض را بر اهمیت سیاست خارجی و دخالت تحریم در مسائل اقتصادی بگذاریم –که درباره میزان این تاثیر نظرات متفاوت است- اما باز هم چاره مشکل در سیاست خارجی نیست. تحریم اقدامی از جنس اقتصادی است و پاسخ آن نیز باید از همین جنس باشد. وقتی بخواهیم پاسخ مسئله اقتصادی را با سیاست بدهیم، نتیجه آن می شود که اصل مشکل و بیماری علاج نشده و استخوان لای زخم باقی می ماند و هرگاه طرف مقابل اراده کند می تواند به راحتی و با سرعت، آرامش کاذب اقتصادی را برهم بزند. کاری که ترامپ انجام داد و در صورت توافق مجدد هیچ تضمینی وجود ندارد که رئیس جمهور بعدی آمریکا تکرار نکند.

صورت مسئله ساختگی و راه حل جعلی آن بصورت ساده از این قرار است؛ مشکل اقتصاد ایران تحریم های آمریکاست و چاره تحریم ها هم کوتاه آمدن و سازش با آمریکاست. اما می توان دو نوع از کشورهای مختلف را نام برد که روابط بسیار گرمی با آمریکا دارند و حتی از آنها حمایت مالی هم می شود اما با مشکلات بزرگ و عدیده اقتصادی دست به گریبان هستند. آرژانتین که در چند سال اخیر علی رغم رابطه گرم و نزدیک با واشنگتن یکی از پر تورم ترین کشورهای دنیا بوده، یکی از این کشورهاست.

حدود نیمی از اقتصاد این کشور زیرزمینی است، صدها هزار میلیارد تومان فرار مالیاتی وجود دارد و بانک ها به جای سرمایه گذاری در تولید به بنگاه داری و دلالی مشغول هستند. پس حل این مسائل عمیق اقتصادی است که می تواند گره از کار مردم بگشاید و نه زانو زدن مقابل آمریکا. توافق با آمریکا در بهترین حالت مانند یک مخدر عمل می کند. نفتی فروخته می شد و پول آن صرف پوشاندن این مشکلات و عیوب اقتصادی می شد و آتش زیر خاکستر باقی می ماند تا به وقتش شعله ور شده و زندگی مردم را خاکستر کند.

با همه این احوال برخی از دولتمردان هر چند روز یک بار طوری سخن می گویند که انگار کار تمام شده و مذاکرات به نتیجه رسیده است. اما آیا واقعیت نیز همین است؟

واقعیت را باید لا به لای دو اظهار نظر، جست و جو کرد. اولی، سخنان وزیر خارجه آمریکاست که چند روز پیش به «ای بی سی نیوز» گفت:

«واشنگتن باید برنامه هسته‌ای ایران را در چارچوبی مشخص قرار دهد و سپس، از آن به عنوان سکو برای موضوعات دیگر استفاده کند. ما هنوز، نشانه ای ندیده ایم که آیا ایران، آنچه را که باید برای اجرای تعهدات هسته ای انجام دهد، انجام خواهد داد تا تحریم‌ها برداشته شود یا خیر؟.»

در پاسخ به این سخنان، آقای عراقچی در توییتر نوشت: «دیروز ۴ ساعت در کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، در خصوص مذاکرات وین گفتگو داشتم. جلسه سخت اما مفیدی بود. اصول یکی است: آمریکا به عنوان طرفی که برجام را ترک کرده، باید اول تحریم ها را بردارد. پس از راستی آزمایی، ایران اجرای کامل برجام را از سر خواهد گرفت. آیا آمریکا آماده است؟».

آمریکا، حاضر نیست تخلف و تخطی خود را گردن بگیرد و مودبانه و صادقانه، به توافق برگردد. یک دلیل عمده این گردن کشی هم، پالس های بسیار غلطی است که مشخصا و منحصرا از سوی جریان غربگرای داخل صادر می شود.

رفتار مقامات دولت بایدن در مذاکرات چند ماه اخیر، به اندازه کافی گویاست و ثابت می کند که آنها به هیچ وجه بنا ندارند تحریم های اصلی را لغو کنند؛ بلکه با دیدن نوع رفتار برخی دولتمردان کشورمان و هیجان سازی های خلاف واقع آنها، برآنند تا امتیاز هم بگیرند.