محتوای جعلی را ساده نگیرید

در دو هفته گذشته و بعد از برپایی مراسم عید سعید فطر ویدئویی در شبکه¬های مجازی منتشر شد که نشان می¬داد مردی که مسئول جمع آوری مبالغ فطریه است پشت صندوق¬های جمع¬آوری فطریه در حال سرقت از مبالغ جمع¬آوری شده از مردم می¬باشد. این ویدئو بازتاب¬هایی منفی به دنبال داشت و در شبکه¬های معاند فارسی¬زبان نیز مورد توجه قرار گرفت. فرصت طلبان در کنار این ویدئو سعی می¬کردند این موضوع را مطرح کنند که مسائلی از این قیبل تمام کشور را فراگرفته و مشخص نیست هر ساله فطریه¬های پرداخت شده از سوی مردم به جیب چه کسانی سرازیر می¬شود. اما کمی دقت در ویدئوی منتشر شده احتمال جعلی بودن را بالا می¬برد. در این ویدئو تصویر صورت مردی که در حال سرقت است محو شده است که اگر این ویدئو بدون برنامه¬ریزی قبلی توسط مردم عادی گرفته شده باشد، لزومی به محو صوت فرد سارق نیست و دلیلی ندارد منتشر کننده که با لحن اعتراضی این ویدئو را ثبت کرده است، برای حفظ آبروی سارق تلاش کند. از طرفی فیلم¬برداری از زاویه¬ای گرفته شده که به راحتی توسط فرد سارق قابل دیدن است و عدم توجه او به فیلم¬بردار تا حدی تصنعی به نظر می¬رسد. علاوه براین هر ساله مراکز خیریه و رسمی زیادی اقدام به جمع¬آوری فطریه می¬کنند که مسئولان ناجا به علت احتمال سوء استفاده¬های احتمالی همیشه هشدار‌های لازم را به مردم می¬دهند که جهت پرداخت فطریه فقط به مراکز معتبر اعتماد کنند و بنابراین کسی منکر سوء استفاده¬ سارقان فرصت¬طلب در این خصوص نمی¬شود و نهاد‌های مسئول نیز همیشه از مردم می¬خواهند در این زمینه با هوشیاری عمل کنند. به هر حال ساختار این ویدئو بسیار شبیه به ساختار فیلم ساختگی بود که چندی پیش از یک پدر و پسر در شبکه¬های اجتماعی منتشر شد و قصد آن توهین به جامعه روحانیت بود. هدف انتشار فیلم سرقت از فطریه¬ها نیز قبل از هر چیز ایجاد فضای ناامیدی و بی¬اعتمادی در مردم و القای وجود فساد فراگیر در کشور در آستانه حضور مردم در انتخابات است.

این موضوع را هم فراموش نکنیم که پیش از فراگیر شدن شبکه¬های اجتماعی و دسترسی مردم به فضای مجازی نیز بدون شک خطا‌های بسیاری در کشور ما همانند سایر نقاط دنیا اتفاق می¬افتاد و هیچ فردی هم از آن مطلع نمی¬گشت، اما شبکه¬های اجتماعی با سرعت انتشار بالایی که دارند می-توانند بسیاری از موضوعات را در سطح بسیار وسیع منتشر کنند و باعث اغراق و بزرگنمایی در آن خصوص شوند. علاوه بر این ویدئو، انتشار تصویر جعلی دیگری نیز هفته گذشته در شبکه¬های اجتماعی خبرساز شد. این تصویر به نام تصویر کودک سه ساله فلسطینی که در غزه شهید شده است، متاسفانه در بسیاری از سایت¬ها و روزنامه¬های رسمی و حتی رسانه ملی منتشر گردید. اما پس از مدتی مشخص گردید که تصویر منتشر شده جعلی بوده است و متعلق به یک کودک روسی فعال در اینستاگرام بوده است. هر چند که مشخص نبود چگونه این تصویر جعلی به عنوان خبر در رسانه¬های رسمی مورد استناد قرار گرفت، اما انتشار آن به بهانه¬ای برای فضاسازی شبکه¬های معاند و حامی اسرائیل علیه ایران و مردم فلسطین شد. این شبکه¬ها با انتشار گسترده این تصویر جعلی تلاش کردند سایر تصاویر حقیقی منتشر شده از کودکان و زنان شهید و مجروح در فلسطین را به حاشیه ببرند و ذهن مخاطب را محدود به آن تصویر جعلی کنند و اینچنین وانمود کنند که همه خبر‌های منتشر شده در ایران از جنایات غزه، جعلی و ساختگی است.

در حقیقت انتشار این تصویر جعلی همانقدر که خطر در دام افتادن رسانه¬های داخلی را گوشزد کرد، نشان داد که جبهه رسانه¬ای دشمن چگونه از هر فرصتی بیشترین بهره¬برداری تبلیغاتی را دارند. این¬ها فقط دو نمونه از ده¬ها محتوای جعلی است که روزانه در شبکه¬های اجتماعی با آن‌ها مواجه می¬شویم و شاید یا آن‌ها را باور کنیم و برای دیگران ارسال نماییم و یا در نهایت به سادگی از آن‌ها عبور کنیم. اما در حقیقت در پس تمام این محتوا‌های جعلی در فضای مجازی، یک اتاق فکر دقیق وجود دارد تا مطابق با سیاست¬های خود از فرصت¬های ایجاد شده بیشترین بهره¬برداری را داشته باشد؛ بنابراین به عنوان مخاطب هوشمند، ضمن آنکه باید به همه محتوای منتشر شده در شبکه¬های اجتماعی، تا زمانیکه به اطمینان نرسیده¬ایم به دیده شک و تردید نگاه کنیم، بلکه حتی از محتوای جعلی نیز نباید به سادگی عبور کنیم و نقشه¬ها و برنامه¬ریزی احتمالی منتشرکنندگان را در نظر بگیریم تا در دام فضاسازی رسانه¬ای آن‌ها نیفتیم.