اعتماد به استکبار؛ آغاز معضلات اقتصادي

ترکیه جزء اقتصاد‌های نوظهور است و میتوان گفت: رشد اقتصادی این کشور با به قدرت رسیدن حزب عدلت و توسعه از اوایل سال ۲۰۰۰ میلادی آغاز شد و تا کنون ادامه داشته است. حتی این کشور در سال‌هایی رشد بالای ۹ درصد ر. ا. نیز تجربه کرده است. در این گزارش در صدد پاسخگویی به این پرسش هستیم که آیا در آینده نیز این رشد بالا، پایدار خواهد ماند و ترکیه میتواند به جرگهی کشور‌های توسعهیافته بپیوندد؟! باید در نظر داشت که ترکیه در شرایطی به رشد اقتصادی دست یافت که مانند ایران با تحریم‌ها و فشار‌های خارجی مواجه نبود. با این حال، اگر چه برخی شاخص‌های اقتصادی این کشور همانند رشد اقتصادی نسبتاً مطلوب بودند، اما این کشور با چالش‌های جدیای نیز مواجه بوده است که از جمله میتوان به وابستگی شدید به واردات و تراز تجاری منفی اشاره کرد. تراز تجاری منفی این کشور در سال گذشتهی میلادی، ۷۶ میلیارد دلار بود. یکی از چالش‌هایی که اخیراً و همزمان با اقتصاد ایران، اقتصاد ترکیه نیز با آن مواجه بود، کاهش ارزش پول ملی این کشور در مقابل دلار است. پول ملی ترکیه طی حدود ۶ ماه گذشته، نزدیک به ۱۸ درصد از ارزش خود را در برابر دلار از دست داده است. با توجه به این آمار، برخی کارشناسان این کاهش ارزش لیر را «سقوط آزاد» آن توصیف کردند. اکنون میتوان به جرئت گفت که در میان اقتصاد‌های رو به رشد جهان، لیر ترکیه بدترین وضعیت را پیدا کرده است. در باب علت این سقوط آزاد، دو عامل مطرح است که البته میتوان برای هر یک نیز سهمی قائل شد. کارشناسان معتقدند یکی از این عوامل، افزایش نرخ برابری دلار در برابر پول ملی اقتصاد‌های رو به رشد جهان از جمله آرژانتین، برزیل، روسیه و هند طی ماه‌های اخیر بوده است. عامل دوم به نزدیک بودن انتخابات ترکیه است. دولت ترکیه معتقد است مخالفانش برای ناکارآمد نشان دادنِ دولت فعلی – با توجه به اینکه منابع ارزی فراوان دارند- این جریانات را در سطح بازار ارز ایجاد کردهاند. اردوغان معتقد است مخالفین وی در تلاشاند با فتهبازی، ارزش لیر را کاهش دهند تا او در انتخابات ریاست جمهوری ماه آیندهی میلادی شکست بخورد. یکی از این مخالفان سرمایهداران اسرائیلی هستند. پس از درگیری دولت ترکیه با سفرای اسرائیل، تنش میان ترکیه و اسرائیل اوج گرفته است و این عامل خود سبب شد تا اسرائیلی‌ها تمایل داشته باشند اقتصاد ترکیه را با بحران مواجه کنند تا اردوغان در دولت آیندهی ترکیه، جایگاهی نداشته باشد! پیش بینی تجار ترکیه مبنی بر این است که در صورت ادامه یافتنِ این تنش‌ها ارزش لیر که اکنون ۴.۷ است، تا ۶ نیز صعود میکند. اردوغان به مردم ترکیه پیشنهاد کرده است که از دلار و یورو فاصله بگیرند و به جای ارز خارجی به لیر روی آورند تا با هم این توطئه را خنثی کنند ولی این ان شاء ا... و ما شاء ا... گفتن‌ها مانند آنچه در ایران رخ داد اثری نداشت و مشکل حل نشد. به نظر میرسد باید ریشهی مشکل را در اعتماد به استکبار جستوجو کرد. اردوغان که در برهه‌های مختلف با مواضع خود، منافع اسرائیل در منطقه را تامین کرده، از داعش حمایت کرده و از همپیمانان اصلی امریکا در منطقه بوده است. با این حال، امریکایی‌ها و اسرائیلی‌ها در موقعیتی که دیدند شرایط برای روی کار آمدن دولتی همسوتر با منافع آن‌ها فراهم است، زیر پای اردوغان را خالی کردند! دولت ترکیه در حالی با بحران ارزی دستوپنجه نرم میکند که نه تنها به دنبال تغییر در نظم ظالمانهی جهانی نیست، بلکه برای حل شدن در هاضمهی استکبار تا جایی که میتوانست دستوپا زده است. به همین خاطر حتی در شرایطی که بهترین حمایت‌ها را از داعش داشته است، در مورد این کشور نه صحبتی از تحریم‌های مرتبط با تامین مالی تروریسم مطرح است و نه با تحریم‌های تجاری و مالی مواجه است. با این حال اگر چه بنا بر برآورد سایت اکونومیست در ابتدای سال ۲۰۱۸ برای ترکیه پیشبینی رشد ۴ درصدی شده بود، اما با داشتن تورم دو رقمی و نرخ بهره بانکی ۱۶ و نیم درصدی، آمار‌ها و اخبار خروج سرمایه، سفته بازی، فشار‌های بین الملل بر اقتصاد ترکیه و حتی لغو برجام از سوی آمریکا و تشدید فشار بر ایران به عنوان شریک تجاری و انرژی ترکیه، و در پی همه این‌ها بحران ارزی شدید، ترکیه در آغاز مسیر بسیار دشواری قرار دارد؛ مسیری که بعید است این کشور را به جرگهی کشور‌های توسعهیافته ملحق کند.