افغانستان پس از شورای عالی مصالحه به صلح می رسد؟

پس از آن که طالبان و دولت افغانستان از توافق اولیه بر سر چارچوب مذاکرات صلح برای پیشبرد این مذاکرات در دوحه قطر خبر دادند، شورای عالی مصالحه ملی برای نقشه‌راه صلح در افغانستان تشکیل جلسه داد.

در واقع رهبران سیاسی افغانستان پس از ماه‌‌ها توانستند نخستین نشست شورای عالی مصالحه ملی را برگزار کنند که هدفش مشورت به تیم مذاکره‌‌کننده در گفت‌وگو با طالبان و کمک به ترسیم نقشه‌راه صلح این کشور است.

اشرف غنی، رئیس‌جمهور و امرالله صالح و سرور دانش معاونانش، عبدالله عبدالله، رئیس شورای عالی مصالحه ملی، حامد کرزی، رئیس‌جمهور پیشین، عبدالرب رسول سیاف، محمد محقق، کریم خلیلی، یونس قانونی و چندین رهبر سیاسی و جهادی دیگر در این گردهمایی حضور داشتند.

شورای عالی مصالحه بعد از انتخابات ریاست جمهوری در سال ۲۰۱۹ به منظور رهبری روند صلح افغانستان ایجاد شد. این شورا متشکل از کمیته رهبری، شورای عالی مصالحه و هیأت مذاکره کننده است.

کمیته رهبری شورای عالی مصالحه ملی ۴۸ عضو دارد که زنان نیز عضو آن هستند. ریاست این شورا هفت معاون دارد که آنها را رئیس جمهور و عبدالله عبدالله معرفی کرده‌اند.

اختلاف عامل تاخیر در برگزاری عالی ترین  شورای  صلح

شورای عالی مصالحه ملی پس از برگزاری انتخابات جنجالی اخیر ریاست جمهوری و در راستای پایان دادن به اختلاف نظر بر سر نتایج انتخابات ریاست جمهوری تشکیل شد و ریاست آن بر عهده «عبدالله عبدالله» است، اما با وجود چندین ماه از آغاز بکار آن، این شورا تا پیش  از نشست اخیر به عنوان نخستین نشست خود، نتوانسته بود تشکیل جلسه دهد.

در واقع پس از ماه‌ها بی‌سرنوشتی، شورای عالی مصالحه ملی افغانستان، نخستین نشست خود را روز شنبه برگزار کرد، چون پیش از این مخالفت عبدالله عبدالله و اشرف غنی در مورد ترکیب اعضای این شورا از مهمترین عوامل عدم آغاز فعالیت این شورا عنوان گردیده بود.

اعضای شورای عالی مصالحه ملی قبلا از سوی محمد اشرف غنی اعلام شده بود، ولی عبدالله عبدالله با ترکیب آن مخالفت کرد و این روند باعث شد که شخصیت‌هایی همانند حامد کرزی رئیس جمهوری سابق از عضویت در این شورا سرباز زنند. این روند ماه‌ها بود که مسکوت باقی مانده بود و پس از آن نمایندگی‌های شماری از کشورها از جمله اتحادیه اروپا در نامه‌ای مشترک و با هدف اعمال فشار بر اشرف غنی، خواهان ایجاد و آغاز به کار فوری شورای رهبری و مجمع عمومی شورای عالی مصالحه ملی شده بودند و در نهایت توافق عبدالله عبدالله و اشرف غنی بر سر ترکیب  اعضای شورای عالی مصالحه باعث شکل گیری نخستین نشست آن شد.

در این نشست درباره تحقق صلح، حفظ ارزش‌های به‌دست آمده در دوهه اخیر و وحدت سیاسی و برای رسیدن به صلح پایدار تاکید شد.

با این حال در  نشست اخیر، افرادی همچون گلبدین حکمتیار رئیس حزب اسلامی، صلاح‌الدین ربانی رئیس حزب جمعیت اسلامی، عبدالرشید دوستم معاون اول پیشین ریاست جمهوری، سید حامد گیلانی رئیس حزب معاذ ملی و برخی دیگر اعضای این شورا حضور نداشتند، اگرچه عبدالله گفت که وی به دیدار این افراد به‌خانه‌های آنها رفته و خواسته است که در جلسه شرکت کنند. در این نشست همچنین حامد کرزی، رئیس جمهور پیشین افغانستان نیز با وجود مخالفت اولیه، اما شرکت کرد.

چشم انداز صلح در افغانستان

اگرچه نتایج نشست اخیر شورای عالی مصالحه ملی هنوز عملی نشده و نامشخص است، اما برگزاری همین نشست با ترکیب فعلی نشان داد بر سر دستیابی به صلح با وجود برخی اختلاف نظرها، اما حداقل اجماع نظری وجود دارد و همین اجماع نظر حداقلی تنها امید باقی مانده به برقررای صلح و ثبات در افغانستان است.

مذاکرات صلح افغانستان در حالی جریان دارد که سنگرهای جنگ در این کشور همچنان گرم و پررونق  است.

در حالی که دولت افغانستان بر توقف جنگ و آتش بس تاکید دارد، در مقابل طالبان در مذاکرات خود بر عدم پذیرش  ساختار سیاسی فعلی و بازگشت به امارات و حکومت اسلامی پشین بسیار پای فشاری می کنند و همین موضوع مهمترین عامل بن بست‌ در مذاکرات صلح دو طرف است. در واقع طالبان معتقدند که پس از صلح با آمریکا به جغرافیای افغانستان دست خواهند یافت و نظام سیاسی گذشته خود را دوباره اعمار خواهند کرد و فعلا مانعی که پیش روی خود می بینند، دولت کنونی افغانستان است. این گونه تصور عامل بی نتیجه ماندن مذاکرات صلح خواهد بود.

از سوی دیگر به نظر می‌رسد که طالبان در جریان صلح با آمریکا به این نتیجه رسیده‌اند که اگر حمایت آمریکا از دولت کابل برداشته شود، دولت دیگر تاب مقاومت در برابر طالبان را ندارد و آنها می توانند به راحتی بر تمام افغانستان مسلط شوند. در همین شرایط بود که بعد از امضای توافقنامه صلح، ناامنی در افغانستان ادامه داشته و حتی بیشتر هم شده است.

به عبارت دیگر طالبان پس از توافقنامه صلح در صدد هستند که در سه حوزه اقتصادی، سیاسی و جغرافیایی گسترده تر عمل کنند. آن‌ها در حوزه سیاسی در حال گفتگو با کشورهای همسایه و آمریکا باتوجه به چراغ سبز واشنگتن هستند و در حوزه نظامی بدنبال تصرف ولسوالیهای بیشتر و گسترش حوزه نفوذ جغرافیایی خود و در حوزه اقتصادی نیز بدنبال جلب و جذب منابع اقتصادی بیشتر برای ادامه حیات خود هستند. از جمله در جریان نشست اخیر کمک‌های جهانی به افغانستان خواستار توزیع کمک‌های جهانی از سوی گروه‌های طالب شدند. در مجموع همه این عوامل در کنار یکدیگر باعث تداوم و گسترش جنگ و ناامنی پس از توافقنامه صلح میان آمریکا و طالبان شده است.

اما آن چه  ورق را برای طالبان تا حدود زیادی برگردانده، شکست ترامپ در آمریکاست. ترامپ به هر روشی بدنبال خروج نظامیان آمریکایی از افغانستان بود و به همین دلیل به صلح با طالبان تن داد، اما دولت آتی بایدن که تا کمتر از دو ماه دیگر در کاخ سفید مستقر خواهد شد، چندان عجله‌ای برای خروج از افغانستان ندارد و همین موضوع ممکن است سرنوشت مذاکرات صلح با طالبان را نیز تحت تاثیر قرار دهد.

از همین رو نیز به نظر می‌رسد شکست ترامپ باعث انعطاف بیشتر مواضع طالبان شده است و توافق اولیه صلح دوحه بر سر چارچوب مذاکرات طالبان و دولت کابل نیز متاثر از پایان کار دولت ترامپ در واشنگتن به نتیجه رسیده است، چون طالبان به خوبی می داند هرچه زودتر بتواند با دولت ترامپ بر سر توافق صلح برای خروج نظامیان آمریکایی از افغانستان را به نتیجه برساند، بهتر از آن است که با دولت بایدن وارد مذاکره شود که علاقه ای به خروج از افغانستان ندارد.