اردوغان در شهر ارواح به دنبال چیست؟

بر اساس انتخاباتی که روز گذشته برگذار شد از میان 11 نامزد پست ریاست جمهوری مصطفی آکینجی رئیس جمهور پیشین این منطقه که دارای گرایشات میانه روانه و خواهان اتحاد دو منطقه شمالی و جنوبی است با 30 درصد آرا به همراه ارسین تاتار نخست وزیر راستگرای کنونی مورد حمایت آنکارا با 32.5 درصد آرا، هیچکدام نتوانستند اکثرت لازم بالای 50 درصد را به دست آوردند و انتخابات به دور دوم کشیده شد که هفته آینده (18 اکتبر/28 مهر) برگزار خواهد شد.

قبرس از سال 1974 پس از مداخله نظامی ترکیه در واکنش به کودتای ملهم از طرفداران یونان به دو بخش قبرس شمالی ترک نشین و قبرس یونانی نشین تقسیم شده است.

سرنوشت این انتخابات از این حیث حائز اهمیت است که رئیس جمهور جدید این منطقه مسئولیت تصمیمگیری در مورد مسائل مهمی چون اتحاد و حل اختلافات عمیق سیاسی با بخش یونان نشین برای پایان دادن به شکاف 46 ساله این حزیره و همچنین اتخاذ رویکردی در مورد تنشها بر سر ذخایر انرژی دریای مدیترانه را برعهده خواهد داشت.

اولین آزمون بزرگ برای برنده این رقابت احتمالاً جلسه ای به میزبانی آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل خواهد بود که با مشارکت سه قدرت ضامن قبرس - یونان ، ترکیه و انگلستان – صورت خواهد گرفت تا شانس شکستن بن بست مذاکرات صلح را از سر بگیرند.

تاتار نخست وزیر کنونی این منطقه طرفدار هماهنگی کامل با سیاستهای آنکارا است ، مانند پیگیری یک توافق جدید و جایگزین برای مدل فدرالی قبرس با مدل تشکیل دو دولت و یا تعیین تکلیف حقوق ذخایر احتمالی گاز و نفت در خارج از کشور قبل از مذاکرات صلح.

ترکیه که در حال حاضر شاهد اتحاد رقبای خود در این منطقه که شامل یونان، اسرائیل، جمهوری قبرس و مصر می باشد نگران است که با از دست دادن جناح نزدیک به خود در قبرس ترک‌نشین، این امر به تضعیف موقعیت خود در منطقه دریای مدیترانه در برابر کشورهای رقیب بیانجامد بویژه که طی ماه های اخیر علاوه بر حمایت‌های کشورهای اروپایی و آمریکا از یونان و قبرس و حتی تهدید ترکیه به اعمال مجازات های اقتصادی، آنکارا با استعفای فائز سراج در لیبی – به عنوان اهرم تقویت کننده حضور ترکیه در مدیترانه- باید با نگرانی تحولات سیاسی در طرابلس را دنبال کند.

واضح است که ترکیه نمی خواهد شاهد انتخاب مجدد آكینجی باشد. وی در اوایل سال جاری ، وقتی ایده الحاق قبرس شمالی به ترکیه را "وحشتناک" توصیف کرد با انتقاد شدید آنکارا مواجه شد. آکینجی همچنین از طرح اتحاد مورد حمایت سازمان ملل برای حل مسأله قبرس حمایت می‌کند که ترکیه در حال حاضر آن را در راستای منافع منطقه ای خود نمی‌بیند. ادعایی که می توان موضع ترکیه درمورد مسأله مناقشه آمیز بازگشایی منطقه واروشا را شاهد آن دید.

بازگشایی شهر ارواح؛ ترکیه در پی چیست؟

هنگامی که تانک های ترک در آگوست 1974 در حال پیشری در منطقه شمالی قبرس بودند ، حدود 40،000 نفر از ساکنان قبرس یونانی در واروشا (Varosha) فرار کردند. با قطعنامه سازمان ملل ، ساکن شدن در واروشا توسط هر کس به جز ساکنان اصلی آن ممنوع اعلام شد لذا ترکیه این شهر را حصارکشی کرد و از آن زمان ، این منطقه خالی از سکنه باقی مانده است و به همین دلیل به آن شهر ارواح گفته می‌شود.

با این حال هفته گذشته در اقدامی بسیار مهم تاتار نخست وزیر کنونی قبرس ترک‌نشین خبر افتتاح بخشی از واروشا را پس از 46 سال اعلام کرد تا موج جدیدی از مناقشه در منطقه به راه بیافتد. از یک طرف این اقدام موجب گردید تا دو حزب شریک در دولت ائتلافی ملی گرای تاتار – با وجود حمایت از بازگشایی واروشا- با این استدلال که با آنها مشورت و هماهنگی نشده بود، از این تصمیم آزرده خاطر شده و خود را از دولت ائتلافی قبرس ترک کنار کشیدند و به این ترتیب کابینه تاتار سقوط کرد و قرار شد انتخابات، به شکل پیش از موعد برگزار شود.

از طرف دیگر نیکوس آناستازیادس ، رئیس جمهور قبرس این اقدام را "نقض آشکار قوانین بین المللی و قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل" خواند. نیکوزیا گفته است که در اجلاس سران هفته آینده رهبران اتحادیه اروپا به دنبال توسل به سازمان ملل و طرح این موضوع با شرکای اتحادیه اروپا خواهد بود.

در همین حال دبیرکل سازمان ملل با ابراز نگرانی در مورد "هرگونه اقدامات یک جانبه ای که می تواند باعث ایجاد تنش در جزیره شود و بازگشت به میز گفتگو یا موفقیت در آینده مذاکرات [اتحاد مجدد] را تضعیف کند" هشدار داد.

اما در حالی که این اقدام از سوی دولت قبرس مورد حمایت بین المللی به شدت محکوم شد ترکیه و شخص اردوغان از آن حمایت به عمل آورد. ابراهیم کالین ، سخنگوی اردوغان در مصاحبه ای در ماه آگوست ، پیشنهاد کرد که آنکارا می‌خواهد این شهر را برای سرمایه گذاری باز کند و ادعا کرد که ساکنان اصلی از بازگشت استقبال می کنند.

رویکرد جدید ترکیه د رمورد واروشا اکنون مخالفت جناح میانه رو و چپ در قبرس ترکنشین را در پی داشته است به صورتیکه آنها این اقدام ترکیه را سنگ انداری آنکارا در مسیر مذاکرات اتحاد قبرس، مداخله بیشتر در امور این منطقه و حتی برنامه ریزی برای الحاق این منطقه به خاک خود می دانند.  Özyiğit ، رهبر TDP از جناح میانه رو معتقد است که "تصمیم بازگشایی واروشا تأیید می کند که ترکیه دیگر از اتحاد مجدد قبرس حمایت نمی کند. " وی افزود: بازگشایی واروشا برای قبرس ترک‌نشین مضر است و فقط آنها را از جامعه بین المللی جدا می کند".

در این شرایط باید منتظر ماند و دید مردم این منطقه در انتخابات سرنوشت ساز هفته آینده به کدام رویکرد و گفتمان انتخاباتی رای خواهند داد؛ تداوم مذاکرات اتحاد قبرس و یا راه حل ملی‌گرایانه؟ انتخابی که برای منافع ترکیه در مدیترانه نیز سرنوشت ساز است.