چوپان منطقه صوفی احمد در شمال شهرستان دزفول اما از دست‌شان گله‌مند است؛ گله‌هایش دو سه روزی است در فضای مجازی دست به دست می‌شود. او ایستاده روی زمینی که گُله به گُله آغشته به رنگ است؛ سرخابی ها، صورتی‌ها و قرمز‌ها و زردهایی که روی سرسبزی دشت صوفی احمد، مثل یک وصله ناجورند و گوسفندهای گله این چوپان آنها را دوست ندارند.

دوهفته از برگزاری جشن رنگ یکی از تورهای گردشگری در این منطقه گذشته، تور تمام شده، شرکت کننده‌های این جشن به خانه‌هایشان برگشته‌اند، ولی رد و نشان‌شان اینجا باقی مانده!

هولی‌های هندوستان در راه ایران

رد و نشان این جشن اما به رسمی قدیمی در کشور هندوستان می‌رسد؛ به جشنواره هولی که هر سال اواخر زمستان و اوایل بهار در این کشور برگزار می‌شود و حالا آرام و آهسته، بیش از 3000 کیلومتر راه را طی کرده تا برسد به ایران، به صوفی‌احمد دزفول، دشت‌های هراند فیروزکوه، دشت سوسن خوزستان، چاهک بوشهر یا کردان کرج؛ دلیلی که باعث شده آگهی ثبت‌نام برای برگزاری این جشن رنگی، هر روز بیشتر از روز قبل دیده شود.

در دنیای پشت این آگهی‌ها تورهایی ایستاده‌اند که می‌خواهند به هر قیمتی مشتری جذب کنند، حتی اگر قیمت این کار آسیب به محیط‌زیست باشد!

پیدا کردن شماره تماس برگزار‌کنندگان این تورها کار سختی نیست، یک گشت کوچک در دنیای مجازی و آگهی‌های اینترنتی کافی است تا به تورهایی برسیم که شعارشان، برگزاری یک روز شاد همراه با موسیقی در دل طبیعت است.

ریشه‌های این اتفاق اما به گفته غفور شیخی جامعه شناس و استاد دانشگاه به بارشی رسانه‌ای می‌رسد که نسل جوان کشور ما را هدف گرفته است. بارشی که قبلا فقط از غرب بود و حالا توجه کشورهای نزدیک‌تر را هم به خودش جلب کرده است.

شیخی با اشاره به این موضوع به ما می‌گوید: این بارش رسانه‌ای باعث شده نسل جوان ما در معرض گزینه‌های فرهنگی جدیدی قرار بگیرد که برایش جذابیت دارد.

نتیجه این جذابیت، اما تقلیدی است که می‌تواند یک جشن چندهزارساله هندی را، به تفریح محبوب گروهی از جوانان ایرانی تبدیل کند! کپی‌برداری و تقلیدی که به گفته این استاد دانشگاه، می‌تواند آسیب‌زا باشد.

شیخی در توضیح بیشتر می‌گوید: این تقلید یک آسیب رفتاری است که بیشتر در افرادی به‌وجود می‌آید که اعتماد به نفس کمی دارند، داشته‌هایشان را قبول ندارند و با تقلید و تکرار می‌خواهند به معیاری برسند که خودشان را نزد دیگران مقبول نشان بدهند.

این جامعه‌شناس، ریشه‌های این آسیب رفتاری را در ضعفی می‌بیند که از مدت‌ها قبل در فرهنگ کشورمان رسوخ کرده است.

شیخی می‌گوید: ما باید قبول کنیم مناسبات و دغدغه‌های نسل جوان امروز می‌تواند با نسل گذشته متفاوت باشد، اما وقتی برای این نسل خوراک فرهنگی مناسبی تهیه نکنیم، آنها سعی می‌کنند از نازل‌ترین روش این خوراک را تهیه کنند و این موضوع می‌تواند خطرناک باشد، چراکه پشت پرده همه آن چیزهایی که درقالب خوراک فرهنگی از آن سوی آب به کشور ما می‌رسد، برنامه‌ریزی‌هایی انجام شده تا به ذائقه نسل جوان ما خوش بیایند.

زبان زمین باش

حرکت این تورها و برگزاری جشن رنگ‌ها در شهرهای مختلف کشورمان، گرچه از چشم متولیان گردشگری دور مانده اما فعلا به چشم فعالان محیط‌زیست آمده و «زبان زمین باش» حالا یکی از هشتگ‌های داغ فضای مجازی است؛ هشتگی که توجه خیلی‌ها را به جولان یک آسیب جدید زیست‌محیطی در کشورمان جلب کرده، پدیده‌ای که آرام و آهسته درحال وقوع است و می‌تواند به یک دغدغه محیط‌زیستی جدید تبدیل شود.

حسن. ج، مدیر یکی از گروه‌های طبیعت گردی، مردی است که به ما می‌گوید یک بار چند ماه پیش گروهی 60 نفره را با 12 کیلو رنگ برای برگزاری جشن به منطقه کردان کرج برده ولی حالا از این اتفاق پشیمان است.

او به ما می‌گوید: ما قبلا یک بار این جشن را برگزار کردیم و متاسفانه رنگ‌ها تا مدت‌ها در طبیعت وجود داشت و این موضوع باعث ناراحتی و شرمندگی همه ما شد. ما برنامه را اجرا کردیم و بظاهر هیچ آسیبی نداشت، اما بعد از مراجعه مجدد متوجه شدیم رنگ‌ها در منطقه باقی مانده‌اند.

از 12 کیلو رنگ پودری‌ای که این مدیر گروه طبیعت‌گردی، از بازار به اسم رنگ مهدکودکی به قیمت کیلویی 22 هزار تومان خریده بوده، سهم هر شرکت کننده 200 گرم رنگ بوده است. رنگ‌هایی که خودش می‌گوید به اسم رنگ بی ضرر به او فروخته شده بودند: به ما گفتند این رنگ‌ها خیلی زود از بین می‌روند، اما تا مدت‌ها در منطقه دیده می‌شدند و قطعا محتویات‌شان آن چیزی نبود که ادعا کرده بودند.

خطر رنگ‌ها برای اکوسیستم منطقه

تورج فتحی، کارشناسی است که ما را متوجه آسیب‌های محیط زیستی استفاده از رنگ‌های اینچنینی در طبیعت می‌کند.

این کارشناس محیط‌زیست می‌گوید: طبیعتا استفاده و رهاسازی رنگ‌های صنعتی و شیمیایی در محیط‌زیست، هم اکوسیستم منطقه را به هم می‌زند و هم با وجود عوامل طبیعی دیگر مانند باد و باران و فرسایش خاک و‌... این رنگ‌ها از محل خودشان جا‌به‌جا و وارد منابع آب و خاک می‌شوند و درنهایت ارمغانی جز آلودگی این منابع ندارند.

فتحی دلیل این اتفاق را وجود عناصر سنگین در رنگ‌های صنعتی عنوان می‌کند و می‌گوید: عموما در رنگ‌ها به لحاظ شیمیایی از مواد افزودنی مختلفی استفاده می‌شود که این مواد معمولا با توجه به کارکرد و مصرف آن رنگ‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند، در نتیجه نمی‌توان رنگ‌های مختلف را در محیط‌های مختلف استفاده کرد.

این کارشناس منابع آب و خاک، در ادامه از مدیریت موجود گردشگری در کشورمان انتقاد می‌کند و می‌گوید: وقتی برنامه و فعالیت تورها در کشور ما مدیریت نمی‌شود و آنها هر برنامه‌ای را در هر محیطی اجرامی کنند، وقوع چنین مشکلاتی دور از ذهن نیست.