تجدید میثاق اتحاد؛ ماراتن گفتگوهای ظریف در مسکو

سی‌امین سفر کاری محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه به مسکو با مجموعه ای از توافقات و رایزنی‌های مهم در موضوع روابط دو کشور همراه بود. ظریف حامل یک پیام مهم برای رئیس جمهور روسیه بوده است و از طریف دیگر وی در این سفر با پوتین رئیس جمهور و سرگی لاوروف همتای روس خود گفتگوهای فشرده ای داشت تا ماحصل آن یک سفر مهم از حیث نتایج و دستاوردها باشد.

بازسازی قرارداد همکاری‌های همه جانبه ایران و روسیه

یکی از موضوعات و اهداف مهم ظریف در سفر به مسکو بنا به گفته خود او، بحث تمدید قرارداد همکاری‌های همه جانبه ایران و روسیه پیش از به پایان رسیدن موعد زمانی آن در ماه مارس سال 2021 (اسفند 1399) می باشد. وزیر خارجه در بدو ورود گفت: تمدید قرارداد در دستور کار ماست و اگر دوستان روسی آماده باشند قرارداد بلندمدت دیگری داشته باشیم قابل بررسی است ولی حتما تمدید قرارداد در دستورکار ماست.

ظریف سپس در کنفرانس رسانه ای با لاوروف از توافق میان طرفین در این زمینه گفت و افزود: برای نهایی کردن توافق بلندمدت برای همکاری جامع راهبردی [با روسیه] به توافق رسیدیم.

در حالی که موضوعات "توافق 20 ساله" میان دو طرف که در سال 2001 میان روسای جمهور وقت دو طرف منعقد شده است به طور دقیق مشخص نیست اما رسانه ها از وجود توافقاتی در زمینه همکاری در حوزه های معاملات پتروشیمی، تسلیحاتی و همچنین هسته ای در این معاهده خبر داده اند.

توافق بلند مدت در مارس 2001 بین رئیس جمهور وقت ایران و ولادیمیر پوتین در کرملین منعقد شد. از سال 2001 به این سو روابط دو کشور به طور مداوم تقویت شده است. ظریف در مصاحبه دیگری با خبرگزاری صداسیما به لزوم بحث نوشتن یک قرارداد بر اساس وضعیت موجود جدید و بر مبنای نگرشی جدید با توجه به روابط گسترده تر و قوی تر ما با فدراسیون روسیه نسبت به 20 سال پیش اشاره کرد و افزود: صرف تمدید خودکار قرارداد پیشین نه با واقعیات کنونی بین المللی سازگاراست و نه با نوع روابط ما.

مذاکرات مربوط به تمدید یا انجام یک توافق بلند مدت جدید با روسیه پس از آن صورت می گیرد که تهران اخیرا پیشنهاد طرح توافق همکاری جامع 25 ساله با چین را رسانه ای کرده است. طرحی که به طور گسترده ای مورد توجه رسانه های جهانی قرار گرفته است.

این توافقنامه در حال حاضر در مرحله "مذاكره" است و انتظار می رود طی هفته های آینده در مجلس ایران برای تصویب ارائه شود. هنوز دولت از انتشار جزئیات این توافق خودداری کرده است.

به طور هم زمان ، روسیه در کنار چین، یکی دیگر از کشورهایی است که با تقاضای ایالات متحده برای تمدید تحریم تسلیحات سازمان ملل در مورد ایران مخالفت کرده است که قرار است در اکتبر امسال به پایان برسد. مقامات دولت آمریكا در هفته های اخیر با افزایش فشارها بر شورای امنیت خواستار تمدید تحریم تسلیحاتی علیه ایران برخلاف قطعنامه پیشین شورای امنیت شده اند.

فشارهای تحریمی ایالات متحده و منافع مشترک موجب تقویت همکاری های سه کشور طی سالیان اخیر شده است که مقابله با تحریم ها یکی از موضوعات مورد توجه طرفین برای گسترش همکاریها بوده است.

در این رابطه به طور ضمنی بر این موضوع تأکید کرده و یادآور شد: «روابط جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه راهبردی است و در شرایط کنونی که تحولات عمده‌ای در سطح بین المللی در حال وقوع است، ضروری است که گفتگوها میان ما و دولت روسیه و سایر دوستانمان مثل دولت چین مرتب انجام شود.»

همچنین کاظم جلالی سفیر جمهوری اسلامی ایران در مسکو در خصوص روابط ایران و روسیه در دوره اخیر گفت: روسیه به عنوان حامی برجام اخیرا با قطعنامه شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی مخالفت کرده است و ایران و روسیه علیه تحریم های ضد بشری و یک جانبه آمریکا همبستگی کامل دارند. 

به گفته وی، در پرتو اراده رهبران و مقامات عالی دو کشور، مناسبات دو جانبه در راستای تامین منافع مشترک و کمک به تامین امنیت منطقه ای و بین المللی از روندی رو به رشد برخوردار است.

مذاکرات برجامی در مسکو

ظریف در توییتی که به طور خلاصه موضوعات گفتگوهای خود با مقامات مسکو پرداخت بحث و گفتگو در مورد توافق هسته ای را از جمله اصلی ترین مباحث مذاکره عنوان کرد. روسیه یکی از طرف‌های اصلی مذاکره کننده ایران با قدرت‌های جهانی در قالب گروه 4+1 بعد از خروج آمریکا از توافق در سال 2018 می باشد.

مسکو از زما خروج آمریکا از توافق و ناتوانی طرف‌های غربی در عمل به تعهدات خود همواره مواضع حامی تهران داشته است.

ایران به تازگی با ارسال نامه‌ای برای جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا ضمن ابراز نگرانی نسبت به نحوه عملکرد تروئیکای اروپایی در اجرای تعهدات قید شده در توافقنامه هسته‌ای وین خواهان فعال‌ سازی ساز وکار حل اختلافات شده است.

تهران پیش‌تر نیز در اعتراض به انفعال اروپا و تن دادن کشورهای باقی‌مانده در برجام به فشار‌های آمریکا با برداشتن گام‌هایی در کاهش تعهدات برجامی تهدید کرده بود که در صورت تداوم شرایط کنونی دیگر هیچ محدودیتی برای پایبند بودن به مفاد این توافقنامه برای خود قائل نخواهد بود.

در مجموع آنچه نتایج گفتگوهای ظریف در مسکو را می توان گام دیگری از سوی این دو قدرت مطرح منطقه ای و بین المللی برای توسعه همکاریهای دوجانبه در راستای منافع مشترک و مقابله با سیاست های یکجانبه گرایانه آمریکا در سطح جهانی ارزیابی کرد.