نقش شبکه‌های اجتماعی در اعتراضات عراق و لبنان

لبنان

لبنان از سال 2016 با کاهش رشد اقتصادی مواجه شده تا بدهی های این کشور به بیش از 86 میلیارد دلار افزایش باید. برای بهبود وضعیت اقتصادی، دولت لبنان برای خروج از این وضعیت تصمیم به ریاضت اقتصادی در محورهای، انرژی و مالیاتها شد. فشار اقتصادی باعث ایجاد تظاهراتی در اواخر ماه سپتامبر در شهرهایی مثل بعلبک ، بیروت وطرابس گردید. مردم پس از اعتراضات به امید شنیده شدن صدایشان خیابانها را ترک کردند. یک هفته بعد در 6 اکتبر/14 مهر فراخوانی از شبکه های اجتماعی برای اعتراضات انجام شد اما مردم تمایلی نشان ندادند. پس از این بی‌رغبتی ، نفوذ کنندگان خارجی شبکه های مجازی با ذائقه شناسی لبنانی‌ها، با روشی جدید شروع به جذب مردم به خیابانها کردند.

پس از تصمیم دولت به وضع مالیات به تماس های واتس آپ، شبکه های اجتماعی شروع به فراخوان دوباره کردند. ۵۰ هزار چتر لوکس برای تظاهر کنندگان توزیع شد و همزمان نیز استیج ،سیستم صوتی ،غذا و تقویت آنتن و اینترنت برای افزایش بازدهی شبکه های اجتماعی استفاده شد. کشورهای پشت پرده آمریکا، عربستان و رژیم صهونیستی بودند. یک رسانه آمریکایی در ابتدای اعتراضات خبر هدیه 16 میلیون دلاری سعد حریری به یک مدل آفریقای جنوبی در سال 2013 را فاش نمود تا نشان دهد مسئولین لبنان در حا غارت اموال مردمند. «یونی بن مناحِم» کارشناس صهیونیستی در امور عربی و منطقه در یادداشتی نوشت:« بحران کنونی در لبنان از قدرت حزب‌الله برای اقدام علیه تل‌آویو کم می‌کند و به همین دلیل این بحران باید ادامه پیدا کند».

در همین راستا روز گذشته ارتش لبنان در بیانیه ای اعلام کرد:« یک حساب فیسبوکی به نام «Jamal Fa»  با هدف جاسوسی، درخواست آشنایی برای تعدادی از شهروندان لبنانی فرستاده است. مشخص شده که این حساب کاربری وابسته به «دستگاه اطلاعاتی دشمن اسرائیلی» است و به هر کسی که با آن در تعامل باشد، مبالغ مالی پیشنهاد می‌دهد». از سوی دیگر بررسی ها نشان داد از بین 2300 حساب توییتری لبنانی ها ، حدود 35 درصد آن متعلق به سعودیها بوده است. از روز هفتم تظاهرات نقش حساب‌های عربستانی در توییتر پررنگترشد؛ به عنوان نمونه در برخی صفحات توییتر چنین نوشته شده بود: «وضعیت به همین ترتیب ادامه می‌یابد تا اموال مردم لبنان به خودشان بازگردد،‌ همانطور که محمد بن سلمان می‌خواهد!»».

بر اساس گزارش رسانه های لبنان، حسابهای سعودی توییتری ، هشتگ‌هایی از قبیل «نصرالله یکی از آنهاست» و «تو و تسلیحاتت دست از سر ما بردارید» در انتقاد از دبیرکل حزب‌الله لبنان منتشر کردند. توانایی نفوذ رسانه های اجتماعی  برخی کشورهای منطقه را نسز تحت تاثیر قرار دارد در اردن تظاهرات مشابهی برگزار شد و در مصر برخی شخصیت‌ها نظیر پسر حسنی مبارک از طریق رسانه های اجتماعی شروع به تمسخر سبک تظاهرات لبنانی ها نمود.

سناریوی پیچیده رسانه‌ای برای عراق

14 میلیون از جمعیت عراق به ایترنت دسترسی دارند که 90 درصد از این تعداد در شبکه های فیس بوک و توییتر فعال هستند. مشابه لبنان ، منابع خارجی شبکه های اجتماعی عراق، براساس نوع خصوصیات عراقی‌ها سعی در مدیریت تظاهرات داشتند. در عراق بیشترین هدف حساب‌های فیک ایجاد خشونت بین معترضان و پلیس بود. کاربران سعودی از ابتدای اکتبر با انتشار توئیت‌هایی به دنبال منحرف نمودن اعتراضات عراق بودند. طبق گفته مقامات امنیتی عراق، اعتراضات  از 20 منبع ناشناس هدایت می‌شود. همچنین نتایج بررسی‌های مسئوین عراقی نشان می‌داد که ۷۹ درصد از پیام‌هایی که در توئیتر درباره «تظاهرات در عراق» منتشر می‌شد مربوط به کاربران سعودی است.

مقامات امنیتی عراق به  دو دلیل عمده در شناسایی و مهار اثر اکانتهای ساختگی دچار سرگشتگی شده بودند:

1-با مهار داعش و گروههای تروریستی در عراق، بسیاری از گروههای مخالف دولت نظیر پان‌عربیسم و باقیمانده حزب بعث خود را در فضای مجازی سازماندهی کردند از سوی دیگر در این بستر اکانتهای سعودی و صهیونیستی نیز از سالهای  قبل در کمین فرصت مناسب بودند چنانکه صفحه جماعات اسلامی الاحمدیه، صفحه جوکهای عراقی و بازی رایانه ای محبوب بوب جین از اسرائیل اداره میشدند.

2- همدستی برخی مقامات امنیتی عراقی وابسته به حزب بعث با آمریکا و عربستان. در همین راستا نامه ای از یکی از اعضای استخبارات عراق به رئیس دیوان ملکی منشی پادشاه عربستان فاش شده که نقش عربستان را تظاهرات عراق نشان میدهد. براساس محتویات این نامه هدف عربستان ، انحلال سیستم پارلمانی عراق به ریاست جمهوری ،تضعیف حشد الشعبی وایجاد برخورد بین  معترضان و حکومت برای تشدید وضعیت عراق است. در خردادماه ۳ هزار سیم‌کارت سعودی در بغدادکشف شد که هدف آنها جاسوسی از عراق برای عربستان بود.

یکی از اهداف جدید شبکه های مجازی تمرکز بر استان کربلا بود. شبکه های مجازی با انتشار اخبار دروغ از آتش گرفتن ساختمان استانداری سعی در کشاندن مردم به سوی تصرف استانداری برآمدند اما سپس معلوم شد  فقط چند لاستیک آنجا به آتش کشیده شده است. با ردیابی یکی از اکانت‌های مشهور در توییتر به نام الجنرال ، معلوم شد این  اکانت نیز متعلق به عربستان است. هشتک العراق_تنتفض(عراق به پا خیز ) توسط این اکانت در حین تظاهرات عراق کمتر از 8 ساعت تبدیل به یک ترند جهانی شد. محتواهایی که در صفحه این اکانت فیک تولید شده ، برخی ادعاهای تاریخی بی اساس برای تغییر نقشه عراق و تجزیه خوزستان ایران است. آنچه از فعالیت عربستان ، آمریکا و اسرائیل در شبکه های مجازی عراق مشخص است، این کشورها به دنبال همان اهدافی هستند که در صحنه میدانی و ظهور داعش نتوانستند به آن دست پیدا کنند.