نقش رسانه‌ای حضرت زینب (س) بعد از عاشورا

سال ۶۱ هجری قمری، حسین (ع) و یارانش در کربلا به شهادت می‌رسند. دورانی که تصور بر این است رسانه فاقد معنا بوده و هنوز اثری از تکنیک‌های رسانه‌ای وجود نداشته است، اما نگاهی به قبل، حین و بعد از این حادثه نمایانگر چیزی جر آنچه می‌پنداریم، است. برای وقوع چنین واقعه‌ای آماده‌سازی افکار عمومی دارای اهمیت است. حاکمان آن دوران با تکیه بر شیوه‌های رسانه‌ای همچون عملیات روانی و شایعه‌سازی سعی در اقناع افکار عمومی برای همراهی با برنامه‌هایشان را داشتند و از همین روی مردم کوفه به‌یک‌باره تحت تاثیر روش‌های مورداشاره، تغییر رویکرد داده و از همراهی با امام (ع) منصرف می‌شوند. آن‌ها که خود حسین‌ابن‌علی را دعوت کرده بودند، تحت تاثیر القائات آن زمان، رفتاری مغایر با آنچه باید را اتخاذ کردند. عملیات روانی گسترده دستگاه حاکم و القای دروغ در پوشش واقعیت، افکار عمومی آن دوران را برای همراهی در جنگ علیه خاندان رسالت، اقناع و متقاعد کرد. پنهان‌سازی بخشی از واقعیت و استفاده از تکنیک دروغ بزرگ توسط دستگاه حاکم، باعث شد تا بعد از حادثه عاشورا بسیاری ندانند آن‌کسی که یزید و ابن زیاد از او به‌عنوان خارجی یاد کردند و به قتلش رساندند، نوه رسول خدا (ص) بوده است. آن‌ها با تکنیک برچسب‌زنی و عنوان سازی، مردم را متقاعد کردند علیه کسی وارد جنگ شوند که در برابر حکومت خروج کرده است و «قیام علیه ظلم» به «خروج علیه خلیفه» تغییر عنوان داده شد؛ بنابراین استفاده از تکنیک‌های مختلف پیش از وقوع حادثه کربلا، در وقوع آن نقش مهمی را ایفا کرد. حین حادثه عاشورا تک‌تک رفتار‌های امام حسین (ع) و یارانشان کارکرد رسانه‌ای خاص خود را داشته است. از نماز ظهر عاشورا در میان جنگ تا توبه حر و رفتار ابوالفضل العباس و …. همگی حاوی پیام رسانه‌ای به مخاطب است؛ اما نکته مهم رفتار و نقش رسانه‌ای حضرت زینب کبری (س) پس از عاشوراست. نقش رسانه‌ای ایشان در این مقطع تاریخی بر کسی پوشیده نیست. اوست که پیام عاشورا را در محیطی که دستگاه حاکم با القای دروغ و انگاره‌سازی‌های مختلف علیه امام حسین (ع) وارد عمل شده است، به گوش افکار عمومی می‌رساند و با خطبه‌های تاریخی‌اش و رفتار توأم با صبر و وقارش به گوش دنیا می‌رساند آنچه به آن‌ها گفته‌شده دروغ بوده و آنکه در دشت کربلا به شهادت رسیده، حسین (ع) بوده و آنجاست که مردم متوجه می‌شوند چه روی‌داده و آن‌کسی که علیه‌اش وارد جنگ شدند نوه رسول گرامی اسلام بوده است. زینب کبری (س) با افشاگری خودانگاره سازی و دست‌کاری واقعیت توسط دستگاه حاکم را ناکارآمد می‌کند. حضرت زینب (س) توانست تمام عمق فاجعه دشت کربلا را به گوش همگان برساند. بانوی گرامی کربلا پس از حادثه، با ایفای نقش رسانه‌ای خود امکان هرگونه دست‌کاری یا رمزگشایی اشتباه را از مخاطب سلب و او را با حجمی از اطلاعات مواجه می‌کند تا چرایی و اهداف قیام حضرت اباعبدالله در برابر ظلم را برای همیشه تاریخ زنده نگه دارد که اگر او و خطبه‌هایش نبودند، دروغ‌پردازی دستگاه، جور حادثه را به‌گونه‌ای دیگر پیش می‌برد. این نقش‌آفرینی رسانه‌ای قدرتمند ایشان بود که توانست افکار عمومی را آگاه و تمام فضاسازی‌های شکل‌گرفته را بی‌اثر کند. آنچه به‌عنوان کارکرد رسانه‌ای آن دوران توسط حاکمیت صورت گرفته بود سرکوب افکار از طریق حذف حقایق بود. آن‌ها گاه بخشی از حقیقت را حذف و گاه بخشی غیرواقعی به آن اضافه می‌کردند و دست به تخریب می‌زدند. آن‌ها با برچسب زدن (خروج علیه خلیفه) به ایجاد حوزه معنایی منفی برای سرکوب موضوع و فرد موردنظر، می‌پرداختند. زینب (س) در عصر تحریف و دروغ و نیرنگ، توانست با ایفای نقش دقیق و به هنگام خود پیام واقعی کربلا و آنچه رخ‌داده بود را به گوش افکار عمومی برساند و تمام تکنیک‌های رسانه‌ای حاکمان دورانش را خنثی و پیام واقعی کربلا را برای همیشه در تاریخ زنده نگه دارد.