آشوب در جبهه عدن، پایان ماه‌عسل اتحاد امارات و عربستان

درگیری‌ها در جنوب یمن با مرکزیت شهر عدن پایتخت خودخوانده دولت مستعفی و فراری منصور هادی که از چهارشنبه هفته گذشته میان نیرو‌های جدایی‌طلب شورای انتقالی وابسته به امارات و نظامیان وفادار به دولت منصور هادی به شدت ادامه دارد روز گذشته (شنبه) با تصرف کاخ ریاست جمهوری توسط جدایی‌طلبان و فرار مسئولان دولت منصور هادی تا حدود زیادی به نفع نیرو‌های وابسته به امارات در جریان است.

خبرگزاری یمنی «الصحافه» یمن شنبه (۱۹ مرداد) اعلام کرد که «احمد المیسری»، وزیر کشور دولت مستفعی منصور هادی با اسکورت هشت خودروی زرهی متعلق به نیرو‌های ائتلاف سعودی، از عدن متواری شده و به شهر «البریقه» انتقال یافته است.

درگیری زمانی آغاز شد که شورای انتقالی یمن جنوبی از بسیج عمومی خبر داد و از نیرو‌های خود خواست که برای مقابله با حزب اصلاح به کاخ کاخ «المعاشیق» مقر دولت مستعفی یمن بروند. از زمان شروع درگیری‌ها در عدن تاکنون ۳۰ کشته و دها زخمی به بیمارستان‌ها انتقال داده شده‌اند. سازمان ملل، اتحادیه عرب، عربستان و امارات به صورت جداگانه از لزوم آتش بس و آغاز گفتگو میان طرفین سخن گفته اند با این حال خبر‌ها حاکی از تشدید درگیری‌ها با پیشروی نیرو‌های کمربند امنیتی جنوب می‌باشد. پیش از این"هانی بن بریک" رییس شورای انتقالی جنوب یمن از جنگ نظامی گسترده سخن گفته بود. وی روز شنبه توئیتی نوشت: تیپ تروریستی سوم و چهارم ساقط شد و تمام اردوگاه‌های تروریسم یکی پس از دیگری سقوط خواهند کرد.

خیز امارات برای کنترل کامل جنوب

علی رغم اینکه عبدالله بن زاید وزیر امور خارجه امارات خواستار توقف درگیری‌ها شده است، اما واقعیت آن است که سیاست اعمالی ابوظبی بر تلاش برای تسلط کامل بر جنوب قرار گرفته است و ازاین رو حملات نیرو‌های جنوب به وابستگان دولت مستعفی منصور هادی را باید با پشتیبانی و برنامه‌ریزی امارات برشمرد. نیرو‌های وفادار به دولت یمن و جدایی‌طلبان پیش از این هم درگیری‌های خونینی با یکدیگر داشته‌اند از جمله زمستان ۱۳۹۶ که منازعه آن‌ها به کشته شدن ۳۸ نفر انجامید، اما اینبار با شکل گرفتن تحولات جدید در منطقه همچون سقوط پهباد آمریکایی توسط ایران، توقف کشتی نفت‌کش اماراتی و انگلیسی در خلیج فارس و یا حملات موشکی گسترده انصارلله به عربستان، که موجب وادار شدن امارات به بازبینی سیاست‌های منطقه‌ای خود نسبت به روابط با ایران و همراهی با عربستان در جنگ یمن شده است، به نظر می‌رسد ابوظبی خیز بزرگی برای تثبیت موقعیت و تسلط کامل نیرو‌های وابسته به خود بر جنوب یمن برداشته است. هدف درواقع تلاش برای سیطره بر تنگه حساس و استراتژیک باب المندب می‌باشد که از بندر عدن می‌گذرد.

در همین راستا دولت مستعفی منصور هادی یمن ساعاتی پس از اعلام خبر تصرف کاخ ریاست جمهوری، امارات عربی متحده را به عنوان «مسئول اصلی کودتا در عدن» معرفی و متهم کرد. در بیانیه‌ای که در صفحه توییتر وزارت امور خارجه دولت یمن منتشر شده به نقل از محمد الحضرمی، معاون وزیر خارجه دولت مستعفی آمده است: «جمهوری یمن، شورای انتقالی جنوب (که نیروی طناب امنیتی عضو آن هستند) و امارات عربی متحده را مسئول اصلی کودتا بر ضد دولت مشروع و قانونی حاکم بر عدن می‌داند». همچنین ادل الحسنی از سران جنبش حراک جنوبی که با دخالت‌های امارات در این منطقه مخالف هستند و رقیب شورای انتقالی جنوب یمن محسوب می‌شوند در گفتگو با شبکه الجزیره قطر در مورد برنامه‌ریزی امارات برای تدارک این حمله گفت که امارات اخیرا یکی از سرکرده‌های میدانی داعش در یمن را از زندان آزاد کرد تا در صفوف شورای انتقالی در عدن بجنگد.

گفتنی است شورای انتقالی یمن جنوبی در ماه می ۲۰۱۷ (اردیبهشت/ خرداد ۹۶) با حمایت ابوظبی تشکیل شد و یکی از مهمترین اهداف آن، طرح جدایی جنوب از شمال یمن می‌باشد. این شورا با رهبری 'عیدروس الزبیدی' استاندار وقت 'عدن' طرح‌ها و اهداف امارات را پیش می‌برد که اختلافات بین دولت مستعفی یمن و امارات موجب عزل وی از سوی منصور هادی شد.

پایان ماه‌عسل ائتلاف سعودی- اماراتی

با شروع درگیری‌ها میان نیرو‌های وابسته به امارات از یکسو و حامیان دولت مستعفی مورد حمایت عربستان از سوی دیگر، تحلیل‌ها در مورد سرنوشت اتحاد و همکاری همکاری عربستان و امارات به دو دسته تقسیم می‌شود.

یک دسته از تحلیل‌ها که طرفداران محدودتری دارد مبتی بر همکاری‌های پشت پرده و تقسیم کار امارات و عربستان برای تقسیم و تجزیه یمن به صورتی که این غرض مشترک پنهان بماند می‌باشد چرا که یکی از بهانه‌های ائتلاف عربی به رهبری عربستان برای حمله به یمن دفاع از حکومت شرعی و تمامیت ارضی یمن بود و این با اهداف آن‌ها در یمن در تضاد است. در واقع شکست این کشور‌ها در جنگ یمن بعد از ۵ سال ماجراجویی و جنایت آفرینی آن‌ها وادار کرده است که با به راه انداختن جنگ در عدن بخواهند حداقل بر بخشی از این کشور تسلط داشته باشند. این دسته از تحلیلگران معتقدند که نیرو‌های دو طرف بر نبرد عدن تسلط کامل دارند و در صورتی که اراده کنند این درگیری‌ها ظرف چند دقیقه قابل توقف است.

از طرف دیگر، اما عمده تحلیل‌ها در تشریح و بازخوانی تحولات جنوب یمن نشان از عمیق شدن سطوح مختلف اختلافات میان عربستان و امارات در جنگ یمن دارد که پایانی بر ماه عسل ۵ ساله اتحاد و ائتلاف این دو کشور تلقی می‌شود. غافلگیری هواداران ریاض از این است که چطور سران امارات و عربستان که تا دو روز گذشته اعلام می‌کردند که هیچ چیز نمی‌تواند روابط راهبردی دو کشور را بر هم بزند، اکنون از طریق نواب خود در جنوب یمن رو به روی هم لشکرکشی می‌کنند.

سعودی‌ها منصور هادی را چهره اصلی برای ریاست بر دولت در تبعید در جنوب می‌دانند و منافع خود را در تداوم همکاری با اخوانی‌های حزب اصلاح علی رغم اختلافات ایدئولوژیکی با آن‌ها می‌دانند چرا معتقدند پایگاه قبیله‌ای هواداران حزب اصلاح بر گرایشات ایدئولوژیکی آن‌ها غلبه دارد؛ اما این در حالی است که امارات به هیچ عنوان حاضر به همکاری با اخوانی‌ها که در کابینه منصور هادی حضور فعال دارند نیستند و آن را خطری برای منافع بلندمدت خود در جنوب این کشور برآورد میکنند.

دراین زمینه مدرم ابوسراج نایب رئیس دفتر سیاسی الحراک الجنوبی (جنبش جنوب یمن) به المیادین گفت: «از زمانی که عدن به عنوان پایتخت موقت مطرح شد به ویژه از سال ۲۰۱۵، شاهد تلاش ائتلاف سعودی اماراتی برای تقسیم قدرت در مناطق مختلف عدن هستیم. این روند در ادامه موجب بروز اختلافاتی میان این دو کشور شد و روند کار را از کنترل خارج کرد. اگر بخواهیم واضح‌تر بگوییم باید گفت که درگیری‌های کنونی، درگیری امارات- عربستان است، اما خونی که در این درگیری‌ها بر زمین می‌ریزد خون یمنی‌های ساکن مناطق جنوبی است. عربستان از کابینه هوادار عبد ربه منصور هادی حمایت می‌کند و نیرو‌های مقابل نیز از حمایت امارات بهره می‌برند.

وی افزود: در گذشته امارات در کابینه یمن نمایندگانی داشت، اما به مرور زمان این نمایندگان برکنار شدند. امارات هم پس از برکناری نمایندگانش با بهره برداری از برخی از شورا‌ها و گروه‌ها سعی کرد دولت موازی تشکیل دهد. امروز درگیری‌ها در عدن نتیجه رقابت همین دو قدرت موازی یعنی قدرت تحت حمایت عربستان و قدرت تحت حمایت امارات است».

«علی البخیتی» از مخالفان جنبش انصارالله که به نوعی دیدگاه‌هایی نزدیک به جبهه سیاسی سعودی نیز دارد، این تحلیل را صحه می‌گذارد. او روز شنبه در توییتی نوشت: خلاصه اتفاقاتی که در عدن افتاده، کودتایی است که امارات علیه عربستان در یمن اجرا می‌کند.

یکه‌تازی نظامی انصارالله در جنگ و آشفتگی جنوب

در میانه روابط بحرانی عربستان و امارات برای درک شرایط تعمیق بحران در مقطع کنونی توجه به یک مولفه مهم از اهمیت بسزایی برخوردار است که آن هم نقش و تأثیر غلبه نظامی انصارالله یمن بر میدان‌های جنگ می‌باشد. در واقع شکلگیری در گیری‌های خونین داخل ائتلاف سعودی اماراتی که در حال نبرد با جنبش انصارالله یمن هستند، پس از آن رخ داد که شورای انتقالی جنوب یمن، حزب اصلاح تحت حمایت عربستان سعودی را به کوتاهی و همدستی در حمله موشکی انصارالله به یک رژه نظامی در عدن که باعث کشته شدن ده‌ها تن از جمله سرتیپ منیرالیافعی از برجسته‌ترین فرماندهان نیرو‌های کمربند امنیتی شد، متهم کرد. به عبارت دیگر پیروزی‌های نظامی رو به گسترش ارتش و کمیته‌های مردمی، متجاوزان را از دستیابی به اهداف اولیه جنگ ناامید و شرایط را به گونه‌ای رغم زده است که رقابت‌های میان عربستان و امارات پررنگ شود. دراین زمینه می‌توان به حملات موشکی و پهبادی انصارالله به عمق خاک عربستان اشاره کرد.

به گزارش پایگاه خبری «المشهد الیمنی»، مرکز رسانه‌ای «الاعلام الحربی» یمن، با وجود آنکه کشور‌های عربستان و امارات سعی کرده اند تا بیشتر از نظامیان مزدور سودانی در جبهه‌ها استفاده کنند با این حال عملیات‌های ارتش و کمیته‌های مردمی یمن در مناطق «جیزان»، «نجران» و «عسیر» (جنوب غرب عربستان)، منجر به کشته شدن ۷۰ نظامی سعودی شده است که در بین آن‌ها افسر و فرمانده نیز وجود دارد.

«یحیی سریع» سخنگوی نیرو‌های مسلح یمن از تداوم حملات به فرودگاه «ابها» واقع در عربستان خبر داده است. سریع گفته پهپاد‌های یمنی «قاصف کی ۲» طی دو عملیات هجومی، فرودگاه بین‌المللی اب‌ها را هدف قرار‌دادند. شبکه خبری «المسیره» هم به نقل از سخنگوی نیرو‌های مسلح یمن گزارش داده که در جریان عملیات نخست، محل سوخت‌گیری فرودگاه هدف حمله قرار گرفت که با دقت بالایی به هدف اصابت کرد. وی تأکید کرد در جریان عملیات دوم، برج مراقبت فرودگاه مورد اصابت حمله قرار گرفت که این حمله نیز با دقت انجام شد. سریع خاطر نشان کرده این حملات در پاسخ به جنایات ائتلاف سعودی، محاصره مداوم مردم یمن و حملات پیوسته آن است. همچنین یگان موشکی ارتش یمن توانست با موشک بالستیک «بدر ۱» تجمع مزدوران سعودی در یکی از مناطق استان نجران را هدف قرار دهد.