سه راه تبدیل «حرکت جهادی» به گفتمان عمومی

به‌تازگی ۴۲ نفر از اعضای گروه‌های جهادی در دیدار با رهبر انقلاب اسلامی، به ارائه‌ی گزارش اقدامات خود در مناطق محروم و تشریح نظراتشان درباره‌ی این مسئله پرداختند. مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) در این دیدار، ضمن تقدیر از این جوانان مؤمن انقلابی فرمودند: «هرچه ممکن است تلاش کنید و پیش بروید. هرچه ممکن است فکر کنید و این فکر را به مرحله‌ی عمل دربیاورید.»
رهبر انقلاب اسلامی در تأیید این حرکت‌های انقلابی، گفتند: «بگذارید ما مجموعه عظیمی از نسل انقلاب اسلامی را در کشورمان شاهد باشیم که ازلحاظ سطح فهم، مسائل مدیریتی، خدمت‌رسانی، ایجاد عدالت و قیام به قسط، به‌جایی رسیده باشد که ذهن‌های معمولی بشر به آنجا نرسیده و باید از او الگو بگیرند.»
‌ایشان درباره ضرورت گفتمان‌سازی این‌گونه فعالیت‌ها افزودند: «گفتمان حرکت جهادی، شما‌ها را به وجود آورده. ما بایستی کاری کنیم که این گفتمان به یک گفتمان عمومی تبدیل شود؛ عده‌ای هستند که محرومیت زندگی و جسمانی ندارند، اما از خدمت به محرومان محروم‌اند. به آن‌ها هم خدمت کنید.»
چرا حرکت جهادی؟
پیش از هر چیز این سؤال مطرح می‌شود که اساساً چرا کشور نیازمند حرکت جهادی است؟ آیا با حرکت روزمره و فعلی نمی‌توان روبه‌جلو رفت و مشکلات را حل کرد. در پاسخ به این سؤال دو نکته مهم قابل‌طرح است.
الف) کار‌های بزرگ نیاز به اراده‌های بزرگ و تلاش‌های فراتر از اقدامات روزمره دارد. این‌یک موضوع کاملاً طبیعی و جهان‌شمول است و ارتباطی به نوع اعتقاد و نگاه افراد و مجموعه‌ها ندارد. نگاهی به زندگی شخصیت‌های بزرگ و کشور‌های پیشرفته، مؤید این مسئله است.
رهبر معظم انقلاب اسلامی اسفندماه سال ۱۳۹۲ در جلسه تبیین سیاست‌های اقتصاد مقاومتی در این مورد می‌فرمایند: «با حرکت عادی نمی‌شود پیش رفت؛ با حرکت عادی و احیاناً خواب‌آلوده و بی حساسیت نمی‌شود کار‌های بزرگ را انجام داد؛ یک‌همت جهادی لازم است، تحرک جهادی و مدیریت جهادی برای این کار‌ها لازم است. باید حرکتی که می‌شود، هم علمی باشد، هم پرقدرت باشد، هم با برنامه باشد و هم مجاهدانه باشد.»
ب) نکته دوم تجربه جمهوری اسلامی در چهل سال اخیر است. تجربیات این چهار دهه به‌روشنی گویای موفقیت الگوی حرکت جهادی است. رهبر معظم انقلاب اسلامی اسفند سال ۱۳۹۲ در دیدار اعضای مجلس خبرگان به این موضوع اشاره‌کرده و تأکید می‌کنند: «ما هرجایی که به خدا تکیه کردیم، به نیروی مردم تکیه کردیم و حاضر به حرکت جهادی شدیم، پیروز شدیم؛ نگاه کنید شما از اول انقلاب تا حالا، هر جا ما مردم را آوردیم وسط کار، به نام خدا شروع کردیم و حرکتمان حرکت جهادی بود، ما در آنجا پیروز شدیم. در خود اصل انقلاب این اتفاق افتاد، مردم آمدند، مردم خیابان‌ها را پر کردند، قشر‌های مختلف مردم آمدند وسط میدان و حرکت حرکت جهادی بود. در دفاع هشت‌ساله - هشت سال جنگ شوخی نیست؛ هشت سال جنگ را بر این مملکت تحمیل کردند - مردم آمدند وسط کار. امام (رضوان‌الله تعالی علیه) - که روح مطهر این مرد بزرگ شاد باد و با انبیاء و اولیاء محشور باد - راز قضیه را فهمید که باید چه‌کار بکند؛ خدا به او الهام کرد، او را هدایت کرد، مردم را آورد وسط میدان و نام خدا را سرِدست گرفت و حرکت کرد. در جنگ هشت‌ساله ما پیروز شدیم؛ در همه‌ی موارد دیگری که مردم آمدند و خدای متعال بر زبان و دل مردم حاکم بود و کار کار جهادی بود، ما پیروز شدیم؛ این‌هم یک واقعیتی است.»
چگونگی تبدیل به گفتمان عمومی
یکی از نکات مهم بیانات رهبر انقلاب با اعضای گروه‌های جهادی، تبدیل این حرکت به یک گفتمان عمومی است؛ اما چگونه می‌توان به چنین هدفی نائل آمد؟
۱- امروز افکار عمومی کشور تا حد زیادی متأثر از فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی است. این فضا به‌طور عمومی و اغلب، فضایی یاس آلود و به‌دوراز واقعیت‌هاست. فضایی اعتیادآور که انسان‌ها را خودخواه، لذت‌جو، پرخاشگر و عزلت گزین بار می‌آورد. این روحیه بشدت با فضای کار جهادی در تضاد است. در کار جهادی، بنا و فضا بر همدلی، همکاری جمعی، همدردی با دیگران و ازخودگذشتگی و تحرک و نشاط استوار است. ازاین‌رو باید گفت، گفتمان کار جهادی پادزهری برای سبک زندگی پرآسیب مجازی امروز است. جهادگران درواقع پیش و بیش از دیگران، به خود خدمت می‌کنند. این واقعیت‌ها را باید برای عامه مردم بخصوص نسل جوان بیان کرده و تبدیل به فرصت‌هایی برای تجربه و اقدام عملی کرد.
۲- بی‌شک اخلاص، یکی از پایه‌های اصلی کار جهادی است. اغلب جهادگران تمایلی به معرفی خود و به نمایش گذاشتن کارشان ندارند. ضمن احترام به این تفکر و برکات آن، باید گفت: گاهی باید کار خود و حتی خود را برای خدا معرفی کرد. در روزگاری که سلبریتی‌ها با کمترین هنر و اخلاق، خود را تبدیل به چهره‌های محبوب و حتی الگوی جامعه کرده‌اند، معرفی چهره‌های جهادگر امری ضروری و واجب است. آن‌ها که بی‌ادعا وارد سخت‌ترین میدان‌ها می‌شوند و بزرگ‌ترین اثرات را از خود بجا می‌گذارند. رسانه‌های انقلابی در این خصوص برخلاف رسانه‌های جریان غرب‌گرا در کشور، ضعیف عمل می‌کنند. جامعه و بخصوص نسل جوان نیاز به الگو و قهرمان دارد. اگر الگو و قهرمان درست به او معرفی نشود، الگو‌ها و قهرمانان قلابی به جامعه قالب می‌شوند. کاری که مدت‌هاست دشمن به‌شدت در حال انجام و پیگیری آن است.
۳- آخرین نکته‌ای که در این زمینه لازم به نظر می‌رسد، شبکه‌سازی است. دنیا سال‌هاست که به سمت شبکه‌سازی رفته است. ماهیت و جوهره کار جهادی، جمعی بودن آن است و از این منظر این حرکت در دل خود شبکه‌ای است. باید این شبکه‌های را گسترش داد و جزیره‌های جدا افتاده از هم را به هم وصل و توان‌ها را هم‌افزایی کرد. البته باید توجه و دقت داشت که این شبکه‌سازی نباید مصنوعی و گرفتار آفت‌های بوروکراتیک شود. همان‌طور که کار جهادی خودجوش و برآمده از اراده و اعتقاد است، شبکه‌سازی نیز باید از چنین خاصیتی برخوردار باشد. نکته مهم دیگر در این زمینه نگاه باز و جذب حداکثری است. باید نقاط اشتراک و مثبت‌ها را ملاک همدلی و همکاری قرارداد. از دل این همدلی و همکاری، اختلافات احتمالی نیز حل یا حداقل کمرنگ می‌شود و نوعی تفاهم عمومی حاصل می‌شود. وقتی کار جهادی تبدیل به گفتمان عمومی شد، یکی از نتایج مثبت آن افزایش انسجام و اتحاد ملی خواهد بود.