گاندو برای آمریکا گران تمام شد

پایگاه رهنما:

  این سریال که موضوعی امنیتی- سیاسی داشت با استقبال گسترده مردم مواجه شد و در همین حال، واکنش‌های بسیاری را هم برانگیخت. داستان سریال درباره جیسون رضائیان خبرنگار ایرانی-آمریکایی روزنامه واشنگتن‌پست بود.
رضاییان، روزنامه‌نگار واشنگتن‌پست که سال‌ها درباره روابط ایران و آمریکا نوشته بود، خود تبدیل به سوژه شد. او مهره ارزشمندی برای کاخ‌سفید بود که تیر ۹۳ به اتهام جاسوسی در ایران دستگیر شد و ۱۸ ماه بعد، در دی‌۹۴ یک پای مبادله تاریخی ایران و آمریکا شد. اهمیت این شخص برای اوباما، رئیس‌جمهوری آمریکا و دوستان دموکراتش چنان بود که تقریباً در تمامی مذاکرات هسته‌ای، جان کری، وزیر خارجه آمریکا، نامی از او پیش کشیده بود. وندی شرمن، معاون وزیر خارجه آمریکا، نیز در یکی از مذاکرات گفته بود درصورتی‌که جیسون در تبادل قرار نگیرد، کل مذاکرات ملغی خواهد شد. جیسون رضاییان، امیر میرزایی‌حکمتی و سعید عابدینی که به جرم جاسوسی در ایران زندانی بودند، پس از ۱۸ ماه مذاکره پنهانی برت مک‌گورک، دستیار ویژه رئیس‌جمهوری آمریکا، ۲۶ دی ۱۳۹۴ آزاد شدند. مک‌گورک ۲۷ دی در فرودگاه سوئیس منتظر پروازی بود که باید این زندانیان را از ایران خارج می‌کرد.

جیسون آن‌قدر برای رئیس‌جمهوری آمریکا اهمیت داشت که اوباما در اسفند ۹۴ (یک ماه پس از آزادی جیسون) شخصاً با او دیدار و جیسون و همسرش را به مهمانی ویژه خبرنگاران دعوت کرد که اردیبهشت ۹۵ در کاخ‌سفید برگزار می‌شد. پرداختن سریال گاندو به این سوژه زنده و جنجالی، واکنش‌های بسیاری را به دنبال داشت تا آنجا که حتی برخی رسانه‌های آمریکایی نیز به آن پرداختند. در داخل کشور، اما واکنش‌ها متنوع بود. مقامات دولتی آشکارا عصبانیت و ناراحتی خود را از ساخت و پخش این سریال اعلام کردند. واعظی رئیس دفتر رئیس‌جمهور چهارشنبه هفته گذشته در این مورد گفت: «سریال گاند‌و را ندیدم، اما مردم و مسئولان تماس گرفتند و گلایه کردند که سناریو‌سازی می‌شود. به برنامه‌های جناحی صداوسیما عادت کردیم. وقتی نویسنده سریال می‌گوید ۸۰ درصدش تخیل است، چه معنی می‌دهد؟ چرا ذهن مردم را مشغول می‌کنند؟» تخیلی بودن ۸۰ درصد سریال، البته ادعای کذبی بود که خبرگزاری ایسنا ساخت و از سوی نویسنده فیلم‌نامه تکذیب شد. ماجرای سریال- صرف‌نظر از برخی تغییر اسامی- صد در صد واقعی و مستندات آن موجود است. حسام‌الدین آشنا مشاور رئیس‌جمهور یکی از اصلی‌ترین چهره‌های مخالف این سریال بود که در فضای مجازی بار‌ها و به‌طور مفصل به سریال تاخت و سازندگان و صداوسیما را موردحمله قرارداد.

کاربران فضای مجازی نیز حملات وی را بی‌پاسخ نگذاشته و خواستار توضیح وی درباره دستگیری جاسوس در دفتر وی شدند. فارغ از همه این حواشی، گاندو با استقبال گسترده مخاطبان مواجه شد و اتفاقاً حملات به آن باعث بیشتر دیده شدن آن نیز شد. این سریال نشان داد جای فیلم‌هایی با محتوای امنیتی و مسائل روز چقدر در سینما و تلویزیون خالی است. اما یکی از مسائل مهم و قابل‌توجه پرونده، به پولی برمی‌گردد که آمریکایی‌ها بابت این تبادل به ایران پرداخت کردند. ماجرای این پول چه بود؟ بهتر است قضیه را از زبان وزیر خارجه اسبق آمریکا و مسئول مذاکرات با ایران بشنویم. از نکات جالب‌توجه کتاب خاطرات جان کری با عنوان «هر روز یک زمان اضافه است» ماجرای پرداخت یک میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار پول نقد به ایران، هم‏زمان با اجرای توافق هسته‌ای در زمستان سال ۱۳۹۵ و تبادل زندانیان است. کری می‌نویسد ایران در زمان محمدرضا شاه، خرید‌های نظامی متنوعی از امریکا کرده بود: «پس از انقلاب ۱۳۵۷ وقتی آیت‌الله خمینی قدرت را به دست گرفت و کارکنان سفارت ما را به گروگان گرفتند، بدیهی بود که این تسلیحات در اختیار ایران قرار نخواهند گرفت.» پول خرید‌های نظامی ایران در آن زمان از سوی وزارت خزانه‌داری امریکا در حسابی قرار گرفت و دسترسی ایران به آن مسدود شد. کری می‌نویسد: «ایران از سال‌های گذشته خواستار برگشت این پول و سود بانکی آن بود. ایران از این موضوع به دادگاهی در لاهه شکایت کرد و خواستار دریافت ۱۰ میلیارد دلار سود آن پول و هم‌چنین اصل مبلغ شد. آن‌ها شکایت حقوقی قوی مطرح کردند و شنیده می‌شد که دادگاه به نفع آن‌ها رأی خواهد داد...

دولت اوباما سرانجام توافق کرد که موضوع خارج از دادگاه حل‌وفصل شود و این کار را با پرداخت یک‌پنجم از مبلغی که ایران درخواست داشت، انجام داد. یک میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار هنوز هم پول زیادی است، اما بسیار بهتر از پرداخت ۱۰ میلیارد دلار است.» به نوشته کری، باراک اوباما این موضوع را در جلسه‌ای با اعضای مرتبط دولت هم مطرح کرد که بگوید که پرداخت این مبلغ به ایران بهتر از ۱۰ میلیارد است و به نفع مالیات‌دهندگان آمریکایی است. کابینه هم با آن موافقت کرد. پرونده جیسون رضائیان یکی از ده‌ها پرونده جنجالی و امنیتی این سال‌هاست. آمریکایی‌ها همیشه با عملیات روانی و رسانه‌ای سنگین روایت خاص و موذیانه خود را از رخداد‌ها به افکار عمومی ارائه کرده و اغلب واقعیت را تحریف کرده‌اند. گاندو نشان داد باکمی جسارت و هنرمندی می‌توان در این میدان حرف‌های بسیاری برای گفتن داشت و مقهور دستگاه تبلیغاتی حریف نشد.