" فرجامِ برجام "

بعد از دست یابی ایران به دانش هسته ای، آمریکا و صهیونیسم بین الملل که مترصد فرصت برای فشار و انزوای بیشتر جمهوری اسلامی ایران بودند. با تحریک هم پیمانان غربی خود تلاش کردند تا با غیر صلح آمیز نشان دادن برنامه هسته ای ایران افکار عمومی جهان را نسبت به جمهوری اسلامی بدبین کنند.هدف غرب این بود تا ایران بطور کلی برنامه هسته ای خود را تعطیل کند.اما تدابیر حکیمانه مقام معظم رهبری نگذاشت که دشمنان انقلاب اسلامی به هدف خود برسند.
 با وجود اینکه جمهوری اسلامی ایران بارها اعلام کرده که از انرژی هسته ای در صنعت و تولید علم استفاده خواهد کرد. همچنین بنا بر فتوای مقام معظم رهبری(مدظله العالی) که استفاده تسلیحاتی از انرژی هسته ای را حرام می دانند. غربیها به هر بهانه ای با اجرای تحریم های جدید در پی افزایش فشار هرچه بیشتر  و ضربه زدن به صنعت هسته ای ایران هستند.
مذاکرات ایران و گروه 1+5 به منظور اطمینان قدرت های جهانی از عدم تولید و توسعه سلاح های هسته ای توسط ایران و اطمینان ایران از حق خود برای غنی سازی انرژی  صلح آمیز هسته ای برای اهداف غیر نظامی از سال 2006(1385) آغاز شد. پس از چند دوره مذاکرات در 24 نوامبر 2013(3آذر 1392) توافق موقت ژنو بر سر برنامه هسته ای ایران بین کشورهای 1+5 در ژنو سوئیس امضاء شد.تا اینکه مذاکرات هسته ای ایران با قدرت های بزرگ دنیا در راستای برنامه هسته ای ایران با انعقاد برنامه جامع اقدام مشترک(برجام) در ژوئن 2015 و با تصویب قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل در قالب توافق نامه بین المللی شکل رسمی به خود گرفت. برجام،فرایندی که در ژنو آغاز و سپس در لوزان سوییس استحکام یافت،نهایتا درهتل کوبورگ وین با بیانیه مشترک میان «محمدجواد ظریف» وزیرامورخارجه ایران و «فدریکا موگرینی» مسوول سیاست خارجی اروپا شکل رسمی به خود گرفت.
اما دونالد ترامپ رییس جمهوری آمریکا روز 18 اردیبهشت 1397 به صورت یکجانبه و غیر قانونی درسخنانی خروج این کشور از توافق بین المللی ایران و 1+5 و بازگرداندن تحریم ها علیه ایران را اعلام کرد.
جمهوری اسلامی ایران در طول یک سال گذشته نهایت خویشتن داری را از خود نشان داد. و بنا به درخواست دیگر اعضای برجام فرصت قابل توجهی در اختیار آن‌ها قرار داد تا اثرات و تبعات خروج امریکا از برجام را جبران نمایند.انتظار منطقی ايران اين بود كه اروپا پايبندي خود به برجام را نه تنها در بيانيه و حرف بلكه در عمل نيز ثابت كند اما اروپایی ها با مهندسی زمان و وعده های نسیه، نه‌تنها تعهدات خود را انجام ندادند بلكه ملاحظات ايالات متحده را در نظر گرفتند و سعي كردند تنها به لحاظ سياسي از برجام حمايت كنند. و عملا ايران را در معرض فشارهاي گسترده و روز افزون امريكا قرار دادند.
هدف برجام اين بوده است كه د رمقابل رفع تحریم ها ايران هم بخشي از فعاليت‌هاي هسته‌اي خود را كاهش دهد كه تا به امروز آژانش بين‌المللي انرژي اتمي اعلام كرده است كه ايران به‌‌طور كامل پايبند به تعهدات خود بوده است ولي تحريم‌ها عليه ايران ادامه دارد و اين موضوع باعث شد كه در روز چهارشنبه ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۸ و یک سال پس از خروج یک‌جانبه آمریکا از برجام، شورای عالی امنیت ملی ایران با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد این کشور براساس بندهای ۲۶ و ۳۶ برجام، اجرای برخی اقدامات در چارچوب این تهعدنامه را متوقف می‌کند.
جمهوری اسلامی ایران با تعیین ضرب‌الاجل به طرف‌های غربی تأکید کرده است: «در مرحله فعلی دیگر خود را متعهد به رعایتِ محدویت‌های مربوط به نگهداری ذخائر اورانیوم غنی شده و ذخائر آب سنگین نمی‌داند. به کشور‌های باقی مانده در برجام ۶۰ روز فرصت داده می‌شود تا تعهدات خود به ویژه در حوزه‌های بانکی و نفتی را عملیاتی نمایند. چنانچه در این مهلت کشور‌های مزبور قادر نباشند مطالبات ایران را تأمین کنند، در مرحله بعدی جمهوری اسلامی ایران رعایت محدودیت‌های مربوط به سطح غنی‌سازی اورانیوم، و اقدامات مربوط به مدرن سازی رآکتور آب سنگین اراک را نیز متوقف خواهد کرد. در هر زمان که خواسته‌های ما تأمین شوند، ما نیز به همان میزان اجرای مجدد تعهدات متوقف‌شده را از سر خواهیم گرفت، اما در غیراین صورت، جمهوری اسلامی ایران مرحله به مرحله اجرای تعهدات دیگر را متوقف خواهد کرد».
هر چند بسیاری معتقدند که این اقدام باید سال گذشته و همزمان با خروج آمریکا از برجام صورت می‌گرفت، اما این رویه 365 روز طول کشید تا اهمال و بی‌ثباتی اروپایی‌ها نیز بر بدعهدی آمریکایی‌ها اضافه شود و ایران با دلایل کافی در چارچوب برجام دست به اقدام متقابل بزند.
با وجودی که اتحادیه اروپا چندین بار وعده رونمایی از ساز وکار ویژه مالی را به ایران برای عبور ازتحریم های داده بود، نهایتا ساز وکار ویژه مالی که ابتدا 'اس پی وی'(SPV) خوانده می شد.سرانجام با اعلام راه اندازی سازوکار مالی ویژه اروپا برای ایران موسوم به «اینستکس»(INSTEX) باعنوان کامل'ساز وکارحمایت ازمبادلات تجاری' (ساحات) طی بیانیه ای مشترک، اجرای آن را اعلام کردند. اما تحولات بعدی هرچند در سطح دیپلماتیک نشانه هایی از تحرک عملیاتی اروپا را نشان نداد.
بیش از یک دهه مذاکره برای اعتمادسازی پیرامون صلح‏آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران که به برجام منتهی شد، سرانجام با خروج آمریکا از آن، وضعیت مبهمی ایجاد کرد و موجودیت این توافق به شکل جدی زیر سوال رفت. دولت ایران در حالی به تعهدات خود در برجام طی سه سال اخیر پایبند بوده است که گزارش‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گویای این پایبندی است، و دولت آمریکا ضمن نقض قطعنامه 2231 شورای امنیت، تحریم‌های شدیدتری را علیه ایران اعمال می کند. از سوی دیگر طرف اروپایی نیز در برابر اقدامات غیرقانونی آمریکا جز لفاظی‌های همیشگی اقدام تاثیرگذاری انجام نداده است
طی روزهای اخیر اگرچه برخی مقام های سیاسی اروپا با پرداختن به توافق برجام بر تداوم آن تاکید داشته اند، اما انفعال اروپا در بلندمدت و درقبال عمل به تعهدات برجامی می تواند آینده این توافق را با خطر مواجه سازد.
سیاست‌ یک بام و دوهوای اروپایی‌ها و قابل‌اعتماد نبودن طرف‌های اروپایی برجام ازجمله دغدغه‌هایی بود که در همان روزهای ابتدایی اعلام خروج آمریکا از برجام توسط رهبر انقلاب مطرح شد؛ ایشان در این زمینه عنوان کردند: «من به این سه کشور هم اعتماد ندارم و می‌گویم به این‌ها هم اعتماد نکنید. اگر می‌خواهید قراردادی ببندید، تضمین واقعی و عملی بگیرید وَالّا فردا این‌ها هم همان کار امروز آمریکا را به شیوه‌ دیگری خواهند کرد».
ایشان با انتقاد از رفتار نامناسب اروپا در مسائلی نظیر برجام و تحریم‌ها خاطرنشان کردند: «باید با نگاه شک‌آلود به وعده‌های آن‌ها، از روند مسائل مراقبت جدی کرد».
حال با توجه به تجربه چند ساله مذاکره ایران با گروه 1+5  در خصوص برنامه هسته ای ایران و آشکار شدن بازی فریبکارانه اروپایی ها انتظار این است که دولت تسلیم سیاست بازی آمریکا و غرب نشود.اروپاییها با ایفای نقش پلیس خوب به عنوان مکمل نقش آمریکا با قصد وقت کشی و زنجیر کردن برجام به مسائل دیگر(حقوق بشر- محور مقاومت.بحث موشکی...)منتظر تاثیر فشارها وتحریم های آمریکا بر ایران و فروپاشی از درون هستند.و هرگونه مماشات دولت با آنها باعث گستاخی و مطالبات بیشتر آنها را به دنبال خواهد داشت.
 
- موسی رشید حفظ آباد