تحلیل آخرین وضعیت انتخابات عراق

تبیین:

این ششمین انتخابات پارلمانی پس از سقوط رژیم صدام حسین در سال 2003 است و بیش از 21 میلیون واجد شرایط رای‌دهی برای انتخاب 329 نماینده پارلمان (از جمله حداقل 83 کرسی برای زنان بر اساس سهمیه) شرکت خواهند کرد. در ادامه یک تحلیل ساخت‌یافته و مبتنی بر داده ها ارائه می‌دهم. این تحلیل بر پایه روندهای تاریخی، نظرسنجی‌های اخیر، پویایی‌های سیاسی-اجتماعی و عوامل منطقه‌ای استوار و شامل پیش‌بینی علمی بر اساس مدل‌های احتمالی می‌شود.

1. وضعیت فعلی: آمادگی‌ها و روندهای پیش از انتخابات

زمان‌بندی و فرآیند:

  - رای‌گیری زودرس برای برخی گروه ها من جمله نیروهای امنیتی (حدود 1.5 میلیون نفر) و زندانیان در روز یکشنبه 9 نوامبر آغاز شده و گزارش‌ها حاکی از مشارکت نسبتاً آرام و بدون خشونت عمده است. بیش از 7000

نامزد از 31 ائتلاف، 38 حزب و 75 مستقل رقابت می‌کنند. سیستم انتخاباتی مبتنی بر حوزه‌های چندنمایندگی است و از روش "سنت لگو" برای توزیع کرسی‌ها استفاده می‌شود، که به نفع ائتلاف‌های بزرگ است.

  - کمپین انتخاباتی از اوایل اکتبر آغاز شده و تمرکز بر وعده‌های اصلاحات اقتصادی، مبارزه با فساد و بهبود خدمات عمومی (مانند برق، آب و اشتغال) است. با این حال، گزارش‌های ACLED (پروژه داده‌های درگیری‌های مسلحانه) نشان می‌دهد که سطح خشونت انتخاباتی پایین‌ترین سطح از سال 2003 است، اما سرکوب سیاسی (مانند دستگیری فعالان اعتراضات 2019) افزایش یافته است.

بازیگران کلیدی:

  - شیعیان: ائتلاف هماهنگی شیعه که نزدیک به جمهوری اسلامی ایران است، قوی‌ترین بلوک است و شامل احزابی مانند سازمان بدر و عصائب اهل الحق می‌شود. نخست‌وزیر فعلی، محمد شیاع السودانی (رهبر ائتلاف ساخت و توسعه)، از این ائتلاف حمایت می‌شود و در مصاحبه‌های اخیر با رویترز، خود را به عنوان اصلاح‌طلب معرفی کرده. مقتدی الصدر، رهبر جنبش صدر، انتخابات را تحریم کرده و این می‌تواند به نفع ائتلاف هماهنگی شیعه  باشد، زیرا طرفداران او (حدود 30-40% شیعیان) ممکن است مشارکت نکنند.

  - سنی‌ها: احزاب سنی مانند ائتلاف تقدم (به رهبری محمد الحلبوسی، رئیس سابق پارلمان) و حزب ملی‌گرای سنی رقابت می‌کنند، اما پراکندگی آنها ضعف اصلی است.

  - کردها: حزب دموکرات کردستان (KDP) و اتحادیه میهنی کردستان (PUK) در اقلیم کردستان رقابت دارند، اما اتحاد آنها ضعیف است. مسائل بودجه‌ای و نفتی با بغداد (مانند پرداخت حقوق کارمندان اقلیم) بر کمپین آنها سایه افکنده است.

- مستقل‌ها و اقلیت‌ها : حدود 75 نامزد مستقل وجود دارد، اما سیستم انتخاباتی به نفع احزاب بزرگ است.

- چالش‌های اجتماعی-اقتصادی:

  - نظرسنجی Gallup در اوایل 2025 نشان می‌دهد که 55% عراقی‌ها به دولت مرکزی اعتماد دارند، اما ناامیدی عمومی بالا است: نرخ بیکاری جوانان حدود 25%، فساد سیستماتیک ، رتبه 154 در شاخص فساد  و خدمات ضعیف (مانند قطعی برق مداوم). اعتراضات 2019   هنوز در ذهن‌ها زنده است و بسیاری از رای‌دهندگان (به ویژه جوانان) انتخابات را "بی‌فایده" می‌دانند، که می‌تواند مشارکت را به زیر 40% (مانند انتخابات استانی 2023) برساند.

- عوامل منطقه‌ای:

  - جنگ غزه و تنش‌های جمهوری اسلامی ایران-رژیم صهیونیستی بر عراق تأثیر گذاشته: شبه‌نظامیان شیعه (مانند کتائب حزب‌الله) حملاتی به منافع آمریکا انجام داده‌اند، اما السودانی تلاش کرده تعادل برقرار کند. توافق خروج نیروهای آمریکایی تا پایان 2026 نیز مسئله کلیدی است. برخی تحلیلگران اشاره می‌کنند که این انتخابات در "خاورمیانه پس از 7 اکتبر" برگزار می‌شود، جایی که هویت‌محوری (شیعه-سنی-کردی) بر دموکراسی غلبه دارد.

2. تحلیل دقیق و علمی: پویایی‌های قدرت و روندها

-  قدرت ائتلاف هماهنگی شیعه  : در انتخابات استانی 2023 حدود 35% کرسی‌ها را برد و اکنون با حمایت از السودانی (که محبوبیتش به دلیل پروژه‌های زیرساختی مانند گاز آرتاوی افزایش یافته) تقویت شده. تحریم صدر می‌تواند مشارکت شیعیان را کاهش دهد، اما  ائتلاف هماهنگی شیعه را به عنوان بلوک بزرگ‌تر تثبیت کند.

- پراکندگی سنی و کرد: سنی‌ها حدود 60-70 کرسی (از 329) را هدف گرفته‌اند، اما رقابت داخلی (مانند بین الحلبوسی و رقبا) آنها را ضعیف می‌کند. کردها (حدود 50-60 کرسی) با مسائل بودجه‌ای روبرو هستند، اما اتحاد با بغداد (مانند توافق اخیر بر سر درآمدهای غیرنفتی) می‌تواند به نفع KDP باشد.

- عوامل خارجی: نفوذ جمهوری اسلامی ایران از طریق ائتلاف هماهنگی شیعه  قوی است، اما السودانی تلاش کرده روابط با آمریکا و عربستان را بهبود بخشد. بودجه 2025 با کسری 38 تریلیون دینار (حدود 29 میلیارد دلار) تصویب شده و وابستگی به نفت (99% درآمد) چالش اصلی است.

3.پیش‌بینی: سناریوهای احتمالی

بر اساس مدل‌های احتمالی (با استفاده از داده‌های گذشته و نظرسنجی‌ها)، پیش‌بینی به صورت زیر است :

-سناریوی محتمل (احتمال 60-70%): ائتلاف هماهنگی شیعه حدود 120-140 کرسی می‌برند، السودانی دوباره نخست‌وزیر می‌شود اما نیاز به ائتلاف با کردها و سنی‌ها دارد. تشکیل دولت 2-4 ماه طول می‌کشد. تمرکز بر ثبات اقتصادی، اما فساد ادامه می‌یابد. پیش‌بینی: دولت ضعیف‌تر از فعلی، با چالش‌های منطقه‌ای .

- سناریوی جایگزین (احتمال 20-30%): اگر مشارکت پایین باشد و مستقل‌ها پیشرفت کنند، پارلمان پراکنده‌تر می‌شود و تشکیل دولت بیش از 6 ماه طول می‌کشد (مانند 2021-2022). صدر ممکن است اعتراضات پس از انتخابات را تحریک کند، منجر به بی‌ثباتی.

- سناریوی نامحتمل (احتمال 10%): پیروزی بزرگ مستقل‌ها یا تغییر اساسی (مانند کاهش نفوذ ایران)، اما سیستم سهمیه‌بندی قومی-مذهبی این را بعید می‌کند.

در نهایت، این انتخابات آزمونی برای دموکراسی عراق است، اما بدون اصلاحات ساختاری، تغییرات عمیق بعید است. نتایج اولیه تا پایان هفته آینده اعلام می‌شود، اما نظارت دقیق بر روند پس از انتخابات ضروری است.