چشم‌اندازهای استراتژیک مسکو از حمله پهپادی به لهستان

تبیین:

   این پهپادها، عمدتاً از نوع Gerbera (یک پهپاد ارزان‌قیمت از فوم و چوب)، از روسیه و بلاروس پرتاب شده و تا عمق شرق لهستان پیش رفتند. نیروی هوایی لهستان با حمایت هواپیماهای F-۳۵ هلندی، F-۱۶ لهستانی، و سیستم‌های پاتریوت آلمانی، حداقل ۸ پهپاد را سرنگون کرد و بقایای ۱۷ پهپاد در مناطق مسکونی یافت شد، که منجر به آسیب به خانه‌ها و خودروها گردید، هرچند تلفات جانی گزارش نشد.

فرودگاه‌های ورشو، مودلین، و لوبلین موقتاً بسته شد و لهستان ماده ۴ معاهده ناتو را فعال کرد. دونالد توسک، نخست‌وزیر لهستان، این رویداد را "نزدیک‌ترین وضعیت به درگیری نظامی از زمان جنگ جهانی دوم" خواند و رادوسواف سیکورسکی، وزیر خارجه، آن را "حمله عمدی به ناتو و اتحادیه اروپا" توصیف کرد. روسیه انکار کرد و مدعی شد پهپادها به سمت اوکراین بوده و هیچ هدفی در لهستان نداشته است.

این در حالی است که حمله پهپادی روسیه به لهستان بخشی از یک حمله گسترده به اوکراین بود که شامل ۴۱۵ پهپاد و موشک‌های کروز می‌شد و منجر به کشته شدن حداقل ۲۴ غیرنظامی در روستای یاروا در دونتسک گردید. به گزارش بی‌بی‌سی جهانی در ۱۰ سپتامبر ۲۰۲۵، پهپادها از روسیه و بلاروس پرتاب شده و وارد حریم هوایی لهستان از طریق مرزهای شرقی شدند، که این امر همزمان با آماده‌سازی برای مانورهای Zapad ۲۰۲۵ (۱۲-۱۶ سپتامبر) بود. گاردین گزارش داد که پهپادها عمق ۱۰۰ کیلومتری لهستان را طی کردند و بقایای آن‌ها در روستاهای ووهین، چزنیکی، و چوسنووکا یافت شد، که یکی از پهپادها به سقف خانه‌ای برخورد کرد. رویترز نیز تأکید کرد که این نخستین درگیری مستقیم ناتو با دارایی‌های روسی از زمان حمله به اوکراین در ۲۰۲۲ است، و لهستان با فعال‌سازی ماده ۴ ناتو، شورای امنیت سازمان ملل متحد را برای جلسه اضطراری فراخواند.

در رسانه‌های لهستانی به ویژه TVN۲۴ که جزئیات فنی را پوشش داد و اعلام کرد که پهپادها از نوع Gerbera بودند، که برد ۳۰۰ کیلومتری دارند و برای حمله به اوکراین طراحی شده‌اند، اما مسیرشان عمداً تغییر یافته است. Onet.pl رسانه دیگر لهستانی گزارش داد که عملیات شناسایی بقایای پهپادها ادامه دارد و وزارت دفاع لهستان تأیید کرد که سیستم‌های ضدپهپاد SkyCTRL به دلیل کمبود بودجه غیرفعال بوده است. رسانه ای با نام WP.pl نیز نوشت که مسکو اتهامات را "بی‌اساس" خوانده و پیشنهاد "مشاوره" داده است. این رویداد پس از انفجار یک پهپاد روسی در لهستان در اوت ۲۰۲۵ رخ داد و نگرانی‌ها را درباره نقض‌های مکرر حریم هوایی افزایش داد.

علل و عوامل حمله روسیه  

علل حمله پهپادی روسیه به لهستان ترکیبی از عوامل استراتژیک، تاکتیکی، و سیاسی است که رسانه‌های غربی آن را عمدی و آزمونی برای ناتو می‌دانند. بی‌بی‌سی جهانی به نقل از جاستین برونک از موسسه خدمات متحد سلطنتی (RUSI) و جاستین کرومپ از شرکت Sibylline نوشت که "مقیاس نقض (۱۹-۲۳ پهپاد) نشان‌دهنده عمل عمدی روسیه است"، نه اشتباه، زیرا پهپادها از مسیرهای مستقیم از بلاروس وارد شدند. گاردین نیز گزارش داد که این حمله بخشی از تشدید حملات روسیه به اوکراین است، که از اوت ۲۰۲۵ با بمباران شهرها و کشتن ۱۸ نفر در کی‌یف آغاز شد، و هدف آن تضعیف حمایت ناتو از اوکراین است. رویترز به نقل از مقامات ناتو نوشت که پهپادها "تهدید مستقیم" بودند و روسیه با انکار عمدی بودن، به دنبال "انکار و دروغ" کلاسیک شوروی است.

در رسانه‌های لهستانی، TVN۲۴ عوامل را "تحریک عمدی" توصیف کرد و از سیکورسکی(وزیر خارجه لهستان) نقل کردند که "پهپادها از مسیر منحرف نشدند، بلکه هدفمند برای تست واکنش ناتو پیش از رزمایش ناتو، به لهستان هدایت شدند". در یک سطح تحلیل دیگر، روسیه با این اقدام، به دنبال "ایجاد وحشت و ایجاد اختلاف در ناتو" است، به ویژه با توجه به اظهارات دونالد ترامپ که آن را "اشتباه احتمالی" خواند. همچنین برخی کارشناسان لهستانی مانند یوستینا گوتکوفسکا از مرکز مطالعات شرقی ورشو، عوامل عمدی بودن این رخداد را "مقیاس بزرگ و عدم انحراف پهپادها" دانستند و آن را بخشی از استراتژی روسیه برای "نرمال‌سازی نقض‌های حریم هوایی" توصیف کردند. این عوامل شامل تشدید جنگ اوکراین، مانورهای Zapad(رزمایش مشترک بلاروس و روسیه که هر چهار سال یکبار برگزار می شود)  و تلاش برای تضعیف وحدت ناتو پیش از انتخابات آمریکا است.

این در حالی است که انکار روسیه  با اصل حسن نیت (ماده ۲ کنوانسیون وین ۱۹۶۹) مغایرت دارد، زیرا شواهد راداری، عمدی بودن را تأیید می‌کند. این اقدام، مشابه نقض‌های قبلی در لتونی و رومانی، بخشی از "جنگ هیبریدی" روسیه است که با قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت (در مورد اوکراین) همخوانی ندارد. لهستان با فعال‌سازی ماده ۴، به ماده ۳۳ منشور (راه‌حل مسالمت‌آمیز) عمل کرد، اما اگر تکرار شود، می‌تواند به ماده ۵۱ (دفاع مشروع) منجر شود. در ابعاد استراتژیک، این نقض تست برای وحدت ناتو است و روسیه با استفاده از پهپادهای ارزان، هزینه کم برای فشار حداکثری را دنبال می‌کند.

چشم‌انداز روسیه از حمله به لهستان

از منظر دیگر، چشم‌انداز روسیه از این حمله، تست وحدت ناتو، ایجاد وحشت در اروپای شرقی، و تضعیف حمایت از اوکراین است. بی‌بی‌سی جهانی به نقل از مارک ملت، دریادار سابق ایرلندی، نوشت که روسیه "یکپارچگی دفاع ناتو و لهستان را با استفاده از پهپادهای غیرکشنده برای اجتناب از تلفات و تشدید، چک می‌کند". گاردین نیز به نقل از سیکورسکی نوشت که مسکو "واکنش ناتو را بدون شروع جنگ تست می‌کند"، و رومانی نیز نقض مشابهی گزارش داد، که نشان‌دهنده استراتژی تدریجی برای "چندقطبی کردن اروپا" است. رویترز همچنین گزارش داد که روسیه با این اقدام، به دنبال "انحراف توجه از شکست‌های اوکراین" است، و رزمایش Zapad ۲۰۲۵ را برای "نرمال‌سازی حضور نظامی خود در بلاروس" استفاده می‌کند.

در رسانه‌های لهستانی، "تست ترامپ و ناتو" ارزیابی برجسته تری دارد، زیرا ترامپ آن را "اشتباه" خواند، که روسیه را به ادامه تشویق می‌کند. اما برخی دیگر معتقدند که مسکو با هدف کاهش کمک‌های غربی به اوکراین به دنبال "ایجاد شکاف در ناتو" است.

پوتین به دنبال چه اهدافی در اروپا است؟

اندیشکده‌های اروپایی حمله را عمدی و بخشی از استراتژی روسیه برای تست ناتو ارزیابی می کنند. شورای آتلانتیک نوشت که "نقض پهپادی روسیه، تحریک بزرگی است" و ناتو باید "پاسخ قاطع" دهد، زیرا پوتین "جنگ را به اروپا گسترش می‌دهد". هانا لیوباکووا (خبرنگار بلاروسی عضو شورای آتلانتیک)،  Zapad ۲۰۲۵ (رزمایش مشترک روسیه و بلاروس) را "پایگاه پیشرو روسیه در بلاروس" توصیف کرد، که بلاروس را به "دیکتاتوری وابسته" تبدیل می‌کند. مرکز مطالعات شرقی ورشو (OSW) هم، آن را "نقض بی‌سابقه به دلیل مقیاس" دانست و هشدار داد که روسیه "نقض‌ها را برای تضعیف حمایت از اوکراین نرمال‌سازی می‌کند" .

شورای روابط خارجی اروپا (ECFR) هم نوشت که "نقض ناتو نشان‌دهنده شکست اهداف پوتین است"، اما "جنگ سایه‌ای روسیه در اروپا تشدید شده"، و لهستان باید "رهبری در امنیت اروپایی" را بر عهده گیرد. مؤسسه مطالعات استراتژیک بین‌المللی (IISS) به نقل از فابیان هینز(کارشناس اسلحه در موسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک)، پهپاد Gerbera را "ارزان و مؤثر برای تست" توصیف کرد، و ناتو را به "افزایش دفاع پهپادی" فراخواند.  

در مجموع، حمله پهپادی روسیه به لهستان از منظر رسانه های غربی یک تحریک عمدی بود که علل آن شامل تست دفاع ناتو، ایجاد وحشت پیش از رزمایش Zapad ۲۰۲۵، و تضعیف حمایت از اوکراین بود. رسانه‌های انگلیسی مانند بی‌بی‌سی و گاردین آن را "عمل عمدی" و رسانه‌های لهستانی مانند TVN۲۴ "حمله به ناتو" توصیف کردند. چشم‌انداز روسیه، گسترش جنگ هیبریدی بدون درگیری مستقیم است، که اندیشکده‌هایی مانند شورای آتلانتیک و OSW آن را "تهدید صلح" ارزیابی می کنند.  

نویسنده: رسول صفرآهنگ