ماموریت ژنرال بازنشسته آمریکا در ریاض چیست؟

هفته گذشته را می‌توان یکی از مهمترین دوره‌های کاری دستگاه دیپلماسی آمریکا در رابطه پا پروژه بازسازی شبکه سیاست‌خارجه آمریکا در غرب آسیا نام نهاد، زیرا وزارت خارجه آمریکا به شکلی کم سابقه در مدت زمانی کوتاه اقدام به معرفی دو مهره شناخته شده سیاسی و نظامی به عنوان سفرای جدید خود در کشور‌های عراق و عربستان کرد.

بدون شک معرفی یکی ژنرال چهارستاره ارتش آمریکا به عنوان سفیر جدید کاخ سفید در عربستان سعودیرا می‌توان از لحاظ اهمیت مهمترین تغییردرچهره سیاست خارجی آمریکا در خاورمیانه دانست!

جان ابی زید عرب تبار (John Abizaid) سفیر جدید آمریکا در عربستان هرچند در سال ۲۰۰۷ و پس از ۳۴ سال خدمت در ارتش آمریکا بازنشسته شده است، اما بدلیل ریشه و تبار لبنانی و آشنایی کامل بازبان عربی و جهان عرب همواره یکی از مهمترین فرماندهانستاد فرماندهی مرکزی ایالات متحده آمریکا موسوم به سنتکام CENTCOM بوده است.

ستاد سنتکام در ساختار نیرو‌های مسلح آمریکا وظیفه مدیریت فعالیت‌ها و عملیات نظامی ارتش آمریکا در منطقه‌ای متشکل از ۲۷ کشور را بر عهده دارد که گستره آن از شاخ آفریقا شروع و تا شبه‌جزیره عربستان و غرب آسیا و آسیای مرکزی و آسیای جنوبی پیش می‌رود البته در این بین اولویت اول سننتکام مدیریت فعالیت‌های نظامی در منطقه حساس خاورمیانه است!

از سوی دیگر این ژنرال بازنشسته هرچند دارای سوابق برجسته نظامی است، اما در طی سالیان گذشته بصورت جدی فعالیت پژوهشی را در اندیشکده‌های مطرح آمریکایی از جمله اندیشکده هوور (Hoover Institution) که وابسته به دانشگاه استنفورد آمریکاست دنبال کرده است.

اندیشکده هوور که از آن می‌توان به عنوان یکی از ضد ایرانی‌ترین نهاد‌های فکری همسو با دولت دونالد ترامپ نام برد، از جمله مهمترین مراکز مطالعاتی پرنفوذ در بین جریان محافظه کار و جمهوری‌خواه آمریکایی است و از دیرباز محل گردهمایی و تحقیق و پژوهش نخبگان عالی رتبه و همچنین مقامات سابق نظامی- اطلاعاتی این دو جریان بوده است.

با توجه به علایق فکری و وابستگی‌های جریانی ابی زید می‌توان انتصاب او در مقام سفارت را نقطه آغازی بر شروع سیاست جدید دونالد ترامپ در قبال نقش جدید شورای همکاری خلیج فارس در پیشبرد سیاست‌های منطقه‌ای آمریکا و تشکیل ناتوی عربی (Arab NATO) در جهت آنچه پروژه مهار ایران در منطقه نامیده می‌شود دانست، دلیل این برداشت نیز سابقه تخصصی ابی زید در حوزه اقتصاد نظامی است، جالب اینکه وی حتی پایانامه دکترای خود در دانشگاه هاروراد را نیز بصورت تخصصیبه نحوه تصمیم گیری عربستان درباره هزینه‌های دفاعی و نظامی اختصاص داده است لذا از هم اکنون پرواضح است که مسئولیت اصلی ابی زید در عربستان معماری ناتوی عربی با تکیه بر دلار‌های نفتی عربستانیا یا به عبارت دیگر دوشیدن آنهاست که البته مهمترین هدف تشکیل آن نیز رسما مقابله با نفوذ منطقه‌ای ایران عنوان شده است!

ناتو عربی که نام خود را از پیمان آتلانتیک شمالی وام گرفته همانند این پیمان که در سال ۱۹۴۹ به منظور مبارزه با کمونیسم بین کشور‌های عضو جبهه متفقین، اعم از کشور‌های اروپای غربی و آمریکای شمالی به ریاست آمریکا در واشنگتن شکل گرفت قرار است عضو شورای همکاری خلیج‌فارس (عربستان سعودی، امارات متحده عربی، کویت، بحرین، قطر، عمان) به اضافه اردن و مصر باشد.

بر اساس قوانین ناتو کلیه اعضای ناتو متعهد شده اند در صورت حمله یک یا چند کشور به یکی از اعضای این پیمان، این اقدام را به عنوان حمله به تمام کشور‌های عضو تلقی کنند و تمام اعضا علیه طرف متجاوز وارد عمل شوند لذا یکی از فلسفه‌های شکل گیری ناتوی عربی کپی و اعمال این معاهده در بین اعضای عرب این پیمان نامه امنیتی است البته بجای شوروی، ناتوی عربی مهمترین تهدید پیش روی خود را ایران در نظر گرفته است!

نکته جالب توجه در این رابطه برگزاری مانور نظامی اخیر برخی از کشور‌های عربی دایه دار ناتوی عربی در مصر است که همزمان با شروع دور جدید تحریم‌های ضد ایرانی بر علیه کشورمان در آبان ماه جاری توسطچهار کشور عربی حاشیه خلیج‌فارس شامل عربستان سعودی، امارات متحده عربی، کویت، بحرین با همراهی اردن برگزار گردید.

هدف از اجرای این مانور نظامی مشترک که عنوان سپر عربی یک (Arab Shield۱) را بر خود داشت بصورت رسمی افزایش توانمندی‌های دفاعی کشور‌های مشارکت کننده در آن اعلام شده بود، اما در واقع این ائتلاف عربی که به نوعیاعضای آنترکیب اصلی ناتوی عربی را تشکیل خواهند داد در قالب این مانور تلاش کردند تا بصورت عملیاتی و تحت نظارت ناظران آمریکایی چگونگی ایجاد این پیمان نظامی مشترکی را برای رویارویی با آنچه نفوذ منطقه‌ای ایران و جبهه مقاومت خوانده می‌شود تمرین نمایند، تا از این طریق در عین تمرین تبادل اطلاعات نظامی و امنیتی در صحنه رزم، ظرفیت‌های همکاری مشترک آن‌ها نیز ارتقاء یابد هر چند که بنا بر برخی اخبار منتشر شدهاین مانور نظامی فارغ از تمام تبلیغات انجام شده بدلیل بی تجربگی قوای مشارکت کننده دستاورد مطلوبی برای برگزار کنندگان آن به همراه نداشته است.

البته فارغ از مسائل منطقه‌ای پر واضح است که ایجاد چنین پیمان پر هزینه‌ای آنهم در قالب یک پیمان از جنس ناتو البته با محتوای عربی علاوه بر آمریکا به عنوان بزرگترین فروشنده سلاح در جهان برای کشور‌های نچندان ثروتمند و بحران زده‌ای همچون اردن و مصر نیز مزایای بسیار بالایی به همراه دارد، زیرا کشور ثروتمندی همچون عربستان که دایه‌دار اصلی تشکیل ناتوی عربی در مواجهه با جمهوری اسلامی است ناچاراً برای تشویق مصر -که دارای بزرگترین ارتش در بین کشور‌های عربی است- و دیگر کشور‌های بحران زده همچون اردن و بحرین به مشارکت در این پیمان نظامی بایستی با تکیه بر ذخایر نفتی خود از قرارداد‌های تسلیحاتی چند صد میلیون دلاری آن‌ها حمایت کند، در واقع عربستان در ساختار ناتوی عربی علاوه بر نقش راهبری این پیمان، وظیفه تامین مالی قرارداد‌های تسلیحاتی کشور‌هایی از جمله مصر، اردن بحرین را هم بر عهده گرفته است که منافع آن در نهایت به جیب کمپانی‌های تسلیحات سازی آمریکا سرازیر می‌شود.

در پایان با توجه به آنچه بیان شد می‌توان اینگونه نتیجه گیری کرد که با توجه به سوابق و تخصص جان ابی زید، انتصاب او به عنوان سفیر جدید آمریکا در کشوری مانند عربستان که از سال ۲۰۱۴ فاقد سفیر بوده است را می‌توان شروع دور جدیدی از تنش آفرینی آمریکا در غرب آسیا تفسیر کرد هرچند شخص ابی زید در اظهار نظریقابل توجه در گفتگو بامرکز مطالعات راهبردی و بین المللی اظهار داشته است: «اعتقاد دارم که اگر ایران به کشوری هسته‌ای تبدیل شود ما قدرت مهار آن را داریم. راه‌هایی برای کنار آمدن با یک ایران هسته‌ای وجود دارد ما با شوروی هسته‌ای، چین هسته‌ای و سایر قدرت‌های هسته‌ای کنار آمدیم.»