یادداشت روزنامه‌های یکشنبه ۲۹ مهر ۱۴۰۳

 سعدالله زارعی 

«یحیی سنوار» پس از عملیات شگفت‌انگیز «طوفان‌الاقصی»، توانایی خود در جنگ با رژیم و فایق آمدن بر آن را نشان داد و از این‌رو او را «کابوس اسرائیل» هم لقب داده‌اند. انتقال حماس از شیخ احمد یاسین به عبدالعزیز الرنتیسی و از او به مشعل، هنیه و سنوار، همواره یک «انتقال ضروری» بوده است و روند متوقف نشده حماس از شیخ احمد یاسین تا یحیی سنوار و نیز افکار تغییرنیافته حماس در طول نزدیک به چهار دهه، علی‌رغم تغییر در رهبری آن نشان می‌دهد نقشه راه حماس، جبهه‌ای و متکی به تأمین هدف سازمان است، نه خانوادگی و متکی به اشخاص. حماس در بزنگاه‌های «انتقال ضروری»، مورد انواعی از گمانه‌زنی‌ها قرار گرفته و یکی از مهم‌ترین این گمانه‌زنی‌ها «تغییر مسیر» حماس به دلیل مواجه شدن با فقدان دبیرکل بوده است. در این مواقع از آنجا که دشمن دوست دارد حماس را این‌گونه ببیند، این‌گونه هم به تصویر درمی‌آورد. 

این همان کاری است که با جمهوری اسلامی ایران هم انجام داده و می‌دهند. در یک دوره‌ای تبلیغ می‌شد که حیات جمهوری اسلامی وابسته به حیات حضرت امام است و پس از امام به سرعت به سمت فروپاشی محتوایی و در نهایت به طرف فروپاشی فیزیکی می‌رود. همین خط غلط درباره دولت‌های ایران هم مطرح شده است. حتماً شما این عبارت را شنیده‌اید که «فلانی آخرین تیر ترکش جمهوری اسلامی است و اگر اصابت نکند، جمهوری اسلامی فرو می‌پاشد.» 

شاید اولین بار این حرف را در سال 1368 و پس از انتخابات ریاست‌جمهوری پنجم شنیده‌ایم. در آن زمان یکی از افراد موجه در جلسه‌ای گفت «آقای‌ هاشمی آخرین تیر ترکش جمهوری اسلامی است و اگر او نتواند سروسامانی به وضعیت کشور بدهد، هیچ‌کس دیگری نمی‌تواند و لذا تداوم نظام وابسته به موفقیت آقای ‌هاشمی در سیاست‌های خود می‌باشد!» ما اخیراً انتخابات ریاست‌جمهوری چهاردهم را هم پشت سر گذاشتیم و جالب این است که امروز هم همان‌ها که 35 سال پیش مرحوم‌ هاشمی رفسنجانی را آخرین تیر ترکش می‌خواندند اینک دکتر پزشکیان را آخرین تیر ترکش می‌خوانند! چرا این‌گونه تحلیل می‌شود و به چه علت این سطح از خطا در تحلیل پیش می‌آید؟ پاسخ این است خط‌دهی مرموزانه ‌دشمنان. اولا؛ً دشمن این‌طور دوست دارد و همین تمنای خود را به عنوان تحلیل شرایط مطرح می‌کند. ثانیاً؛ دشمن براساس شاکله خود که یک «نظام کلاسیک» می‌باشد به تجزیه و تحلیل وضعیت جمهوری اسلامی دست می‌زند و از درک شاکله، منطق و تفاوت‌های یک «نظام دینی و انقلابی» با غیر آن عاجز است. قرآن کریم در آیه 54 سوره مبارکه زخرف اشاره می‌کند که فرعون درباره جامعه ایمانی همان گمانی دارد که درباره جامعه شرک‌آلود دارد! نتیجه چه می‌شود؟ خطای در محاسبه، خطای در عمل و سپس شکست. قرآن کریم می‌فرماید علت پیروزی فرعون در مصر بر نیروهای اجتماعی دور و بر خود این بود که مردم زمانه‌اش ـ عمدتاً ـ فاسد بودند و این فساد آنان را به اطاعت وامی‌داشت. بعد فرعون می‌آمد همین فرمول را درباره جامعه ایمانی هم به کار می‌بست و شکست می‌خورد. یک روز سحره‌ای که قلباً به موسی بن عمران ایمان آورده بودند، را به شدت تهدید کرد و گفت با چه اجازه‌ای دم از ایمان به خدای موسی می‌زنید؟ من دست و پای شما را به گونه‌ای که معکوس هم باشد، قطع می‌کنم و تن شما را به صلیب می‌‌کشم. آنان خندیدند و گفتند در این صورت ما را به هدف خود که لقاء رب‌مان است رسانده‌ای. خب این دو منطق و دو شرح حال و دو نتیجه است. 

کاری که اسرائیل روز چهارشنبه، در باریکه غزه انجام داد در نهایت این بود که عنصر «خون‌خواهی» را به عناصر مقاومتی در غزه اضافه کرد. یعنی از این پس نیروهای جهادی فلسطین مطالبه تازه‌ای از رژیم پیدا کرده و برای استیفای آن وارد صحنه می‌شوند. 

یک اتفاق مهم که در این سال‌ها افتاده و خلأ فرماندهانی مثل سنوار و هنیه و عاروری پر می‌کند، «اتحاد میدان‌ها» و در نتیجه اتصال فرماندهی خارج و داخل است. بنابراین اسرائیل حداکثر کاری که می‌کند حذف افراد و فرو‌ریختن دیوارهاست اما نمی‌تواند رشته‌ای که عمان و مدیترانه را به‌هم وصل کرده را از هم بگسلد. 

رژیم غاصب با به شهادت رساندن سنوار، در واقع کینه‌های کرانه باختری را آبیاری کرد و این به‌آن معناست که شهادت هنیه، عاروری و سنوار ممکن است به «حماس اداری» آسیب زده باشد ولی «حماس جهادی» را برافروخته‌تر و پرهیبت‌تر نموده است. این موضوع مهمی است و لذا بسیاری از تحلیلگران غربی گفته‌اند ترور سنوار، جنبش حماس را فعال‌تر و صف داخلی آن را منسجم‌تر می‌نماید. 

رژیم صهیونی که به دلیل ناکام ماندن در اهدافی که در آغاز جنگ ترسیم کرد، نیاز به دستاوردسازی دارد، با اشاره به تصاویر جمعی از مقامات و فرماندهان حماس و حزب‌الله، وانمود می‌کند به تحقق اهداف جنگ نزدیک شده است اما واقعیتی که بعضی از مقامات رژیم غاصب هم به آن اشاره‌ کرده‌اند، این است که شهید نصرالله و شهید سنوار آغاز یک راه نبودند تا شهادت‌شان پایان راه را رقم بزند. شهدای عظیم‌الشأنی که در برهه اخیر ـ از سیدرضی در دمشق تا سنوار در غزه ـ به شهادت رسیدند، همه «ادامه‌دهنده» بودند، نه آغازکننده و لذا پس از شهادت‌شان وقفه و سکونی در کار نیست. بعضی‌ها بازی کلمات راه انداخته‌اند و از افقی سخن می‌گویند که گویا مقاومت با از دست دادن بعضی رهبران و جمعی از فرماندهان، تغییر مسیر می‌دهد و یا از قدرت و سرعت آن کاسته می‌شود. این در حالی است که حتی اگر چنین تجویزی به‌طور موقت مجاز باشد که به هیچ وجه نیست، در زمانه‌ای که جبهه و جریانات مقاومت با افزایش سطح عملیاتی دشمن مواجه می‌باشند، حفظ قدرت و شدت حرکت مقاومت ضرورتی بیش از پیش دارد، حتی افزایش آن نیز لازم است. بنابراین دشمن گمان نکند با شهادت رهبران، بدنه سازمان‌های انقلابی در درک وضعیت و موقعیت، گرفتار حیرت یا خطا می‌شود. 

آیا امکان جایگزینی سنوار وجود دارد و آیا اصلاً جایگزینی برای آن هست؟ این سؤال مکرر این روزهاست. باید دید یحیی سنوار چگونه مسیر یک عضو عادی تا مقام اول حماس ـ که به عبارت بعضی رسانه‌ها «کابوس صهیونیست‌ها» شده ـ را طی کرده است. یحیی سنوار متولد 1341 در «اردوگاه آوارگان خان‌یونس» است. در زمان پیروزی انقلاب اسلامی 16 سال داشته، در زمان انتفاضه اول فلسطین در سال 1366 ـ که متأثر از انقلاب اسلامی بود ـ 25 ساله بود. در زمان تأسیس حماس او 26 سال داشت و زمانی که از سوی رئیس دفتر سیاسی مسئولیت اداره غزه را برعهده گرفت،

50 ساله بود. او شاگرد شیفته شیخ احمد یاسین بود. 23 سال از عمر خود را در زندان‌های مخوف رژیم اسرائیل سپری کرده و در یک دوره 12 ساله مسئولیت اداره غزه را برعهده داشته و با شهادت اسماعیل هنیه، به ریاست دفتر سیاسی و در واقع رهبری حماس رسیده است. مطالعه این مسیر به ما می‌گوید هر چند شهادت او برای جنبش انقلابی حماس خسارت زیادی محسوب می‌شود اما دست‌کم 10 ـ 12 نفر با این خصوصیات یا نزدیک به این خصوصیات در «حماس فعلی» وجود دارد. علاوه‌ بر آن حماس فرصت دارد از نیروهای دیگر نیز «سنوارهای آینده» بسازد. پس حماس در وضعیت بن‌بست قرار ندارد. 

نکته دیگر این است که جنبش انقلابی حماس، اینک سخت‌ترین و سنگین‌ترین دوره خود را تجربه کرده است. دوره بیش از یکساله پس از عملیات طوفان‌الاقصی، سخت‌ترین دوره حماس در این 36 سال است. چرا که هیچ‌گاه به این اندازه در معرض محاصره، فشار، بمباران و انواع حوادث نبوده است. وضع امروز مقاومت از حیث توان تنظیم اداره مردم و اداره مقاومت در «شرایط بسیار سخت» و مدیریت غذا و موشک آسان‌تر از یک‌سال گذشته است. وقتی یک رهبری شرایط سخت و پرخطر را طی می‌کند، شاگردان او در اداره وضعیتی به مراتب آسان‌تر در نمی‌مانند. اداره یکساله حماس در «زیرزمین» و مدیریت جنگ با رژیم در «روی زمین» و همزمان، خلق فرصت‌هایی در جهت گسترش توانمندی‌های دفاعی با دشواری انجام شده است. دستاوردهای معنوی و مدیریتی که از این سختی‌ها به دست آمده، امروز به سرمایه رهبری جدید حماس تبدیل شده است. 

ما در ایران اثر بزرگ شهادت شهیدان در ادامه پرقدرت راه را با همین چشم‌ مادی دیده‌ایم. فاصله انتخابات ریاست‌جمهوری تا شهادت شهید رجایی 33 روز است! فاصله شهادت شهید بهشتی، «رئیس قوه قضائیه» تا شهادت رجایی و باهنر، «رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر» تنها دو ماه است! در جنگ 8 ساله هم فاصله زمانی بر خاک افتادن و در خون غلتیدن فرماندهان نامدار، گاهی یک روز بود! خداوند بر عظمت حاج قاسم بیفزاید که می‌گفت «در یک عملیات، تقریباً همه فرماندهان گردان‌ها و گروهان‌های لشکر 41 ثارالله شهید شدند اما به توانمندی عملیاتی و اقتدار و اداره آن آسیبی وارد نشد.» این تجربه ما از تأثیر خون شهید در دوام و قوام کارهاست. سِرّ آن هم این است که وقتی یک نفر در جبهه حق به شهادت می‌رسد، خداوند خود جای او را پر می‌کند و جبهه‌ای که در آن حضور عملیاتی خداوند متعال باشد، دچار پژمردگی یا عقب‌گرد نمی‌شود. پس از شهادت‌ها حاکم شدن عنصر معنوی بر عنصر مادی در واقع اثر میدانی برتری تسلیحاتی جبهه باطل بر جبهه حق را از آن می‌گیرد و این راه را برای حرکت شتابان‌تر جبهه حق هموار می‌نماید. 

مأموریت تاریخی نخبگان مقابل تفسیر‌های غیرعادلانه از صلح

 

از گذشته‌های دور، اندیشمندان و نخبگان به روش‌های مختلف خدمات و تأثیرگذاری‌های جدی بر افکار جوامع انسانی داشتند. این روند با اهمیت یافتن علم و دانش و فناوری اطلاعات و ارتباطات در جهان و علاقه عموم مردم برای دستیابی به اندیشه نخبگان جامعه افزایش قابل توجهی در عصر حاضر یافته است. 
پیشرفت‌های عرصه رسانه، هم به نخبگان امکان تأثیرگذاری بیشتر داده است و هم تسهیلات لازم را برای مردم جهت ارتباط‌گیری و تعامل فراهم ساخته است؛ لذا نکته حائز اهمیت در این بین، وسعت یافتن امکان ارتباط با انسان‌های بی‌شمار و به همان میزان تأثیرگذاری وسیع در سطح جهانی است. 
 امروز یکی از تأثیرگذارترین ابزار‌ها برای تصمیم سازی‌های بین‌المللی، تحرک و فشار افکار عمومی در سطح جهان است. مردم جهان به روش‌های مختلف اعتراض و خواسته‌های خود را به گوش تصمیم گیران و رهبران خود می‌رسانند؛ و آن‌ها نیز برای اثربخشی و ارتباط مناسب‌تر با جوامع یا به ناچار و برای حفظ جایگاه خود، ناگزیرند به افکار عمومی توجه کنند، لذا سهولت دسترسی به ابزار‌های ارتباطی خارج از کنترل و انحصار رسانه‌های جهت‌دار که غالباً در خدمت منافع احزاب و جریان‌های خاصی از جمله قدرت‌های بزرگ هستند، ما شاهد تأثیر‌گذاری سازمان‌های مردم نهاد نیز هستیم و شکست انحصار رسانه‌ای سازمان‌های مردم نهاد را در جایگاه اثرگذاری خوبی قرار داده و آن‌ها می‌توانند به عنوان یک تصمیم ساز در سطح بین‌المللی ایفای نقش کنند. اما نکته مهم‌تر آن است که باید توجه داشت که افکار عمومی چگونه ساخته می‌شود؟
یکی از مهم‌ترین اقشار تأثیرگذار بر شکل‌گیری افکار عمومی، نخبگان هستند. آن‌ها با استفاده از قدرت بیان و توان استدلالی خود و اعتماد و ارتباطی که جامعه به آن‌ها دارد، می‌توانند افکار عمومی را در حوزه صلح و عدالت از دو منظر جهت دهی نمایند. 
نخبگان از یک سو با تبیین مبانی و مصادیق صلح و عدالت، این دو ارزش الهی و انسانی را به درستی تبیین و به یکی از خواسته‌های مهم ملت‌ها تبدیل می‌نمایند. در چنین شرایطی، توافق بین‌المللی روی واژگان مهم و تأثیرگذار در حوزه صلح جهانی، شکل گرفته و تعاریف به هم نزدیک می‌شود. 
پر واضح است که نتیجه ارائه تعریف مشخص و یکسان از عدالت و صلح، در بین ملت‌ها سبب خواهد شد تا نگاه استثناگرایانه به صلح و عدالت روند کاهشی به خود گرفته و تفسیر‌های غیر عادلانه از صلح، امنیت و عدالت، جای خود را به دیدگاه‌های واحد و نزدیک به هم بدهند. 
این اتفاق زمینه را برای از بین رفتن یکی از مهم‌ترین آسیب‌های عرصه صلح و عدالت که همان تفسیر سلیقه‌ای و منطبق بر منافع از سوی قدرت‌های مختلف و بازیگران عرصه‌های بین‌المللی است، ناکام می‌گذارد. 
نمونه آن را می‌توان در تلاش غول‌های رسانه‌ای وابسته به نظام استکباری صهیونیزم ملاحظه کرد که با قدرت تمام تلاش دارد جای ظالم و مظلوم را باژگونه برای جهانیان نمایش دهد. در این خصوص کافی است نگاهی به تولیدات انبوه رسانه‌ای غرب در ۷ اکتبر داشته باشیم. 
واقعیت این است، که صلح حق همه انسان‌ها است و حق بر صلح یکی حقوق شناخته شده بشری در قوانین بین‌المللی است. صلح در جهان امروز مواجه با مخاطرات بزرگی شده است. در نقاط مختلف جهان شاهد از بین رفتن آرامش و آسایش هزاران انسان بیگناه هستیم و در منطقه خاورمیانه، روزانه، جان و مال انسان‌های بی‌گناه بسیاری در سرزمین فلسطین و جنوب لبنان با ریزش بمب‌های ساخته شده در غرب نابود می‌شود. در چنین شرایطی نهاد‌های رسمی بین‌المللی به جای عمل به وظایف خود در جلوگیری از کشتار بی‌گناهان و تنبیه متجاوز، در حداکثر شرایط به محکوم کردن لفظی بسنده کرده و هیچ اقدام مهمی در جهت جلوگیری از نسل کشی رژیم صهیونیستی صورت نمی‌گیرد، لذا در این شرایط سخت و دشوار، نخبگان وظیفه خطیر آگاه‌سازی و بسیج افکار عمومی جهانیان برای متوقف کردن ماشین کشتار جمعی و نسل کشی رژیم صهیونیستی را بر عهده دارند. 
به تجربه دیده‌ایم، هرگاه نخبگان و گروه‌های مردم نهاد برای حمایت از مظلومان وارد عرصه مقابله شده‌اند، بر اثر فشار‌های دیپلماتیک دولت‌ها و افکار اعتراضی ملت‌ها، ماشین‌های کشتار جنگی جلادان کند شده و تن به رعایت حقوق مظلومان داده‌اند. امروز قطعاً جهانیان در انتظار تحرک نخبگان برای حفظ صلح و جلوگیری از تضیع حقوق بی‌گناهان در غزه و جنوب لبنان هستند؛ و تا دیر نشده باید انسانیت خود را به محک در کنار ظالم یا مظلوم بودن بیازمایند.

نقش شهدای مقاومت در شکل گیری «امت اسلامی»

محمدمهدی ایمانی پور 

شهادت قهرمانانه یحیی السنوار، فرمانده و رهبرمبارز فلسطینی موجب تاثر و اندوه جهان اسلام و ملت‌های آزاده دنیا و درعین حال، عزم جبهه مقاومت درانتقام خون این شهید بزرگوار و دیگر فرماندهان شهید جبهه حق علیه باطل شده است، اما آنچه دال مرکزی تحولات اخیرمنطقه ونقطه‌عطف حماسه طوفان‌الاقصی وحوادث پسینی آن محسوب می‌شود، سرعت‌گرفتن شکل گیری «امت واحده اسلامی» در دوره «پسااکتبر» است.

بی‌تردید، خون شهدای مقاومت در تثبیت و نضج‌یافتن این مهم، بیش از هر عامل دیگری مؤثر بوده است. در این خصوص نکاتی وجود دارد که نمی‌توان نسبت به آنها غافل شد.

نخست این‌که ما در یک جنگ ترکیبی تمام‌عیار با جبهه باطل به سر می‌بریم که تنها یکی از اضلاع و جوانب آن، تحولات نظامی است. چرایی تمرکز روایتگری دشمنان از تحولات میدان، حول این محور و پنهان نگه‌داشتن اغراض اصلی نبرد، بسیار روشن است؛ زیرا ورود به اضلاع و جوانب مهم‌تر و فرامتنی آن، خط قرمز ساختار رسانه‌ای و سیاسی غرب و رژیم اشغالگر قدس به‌شمار می‌آید. واقعیت این است که ترس و واهمه اصلی دشمنان پس از وقوع طوفان‌الاقصی، معطوف به شکل گیری «امت واحده اسلامی» در بطن جنگ غزه و لبنان است. ازهمین رو القای جدایی و انفکاک میان این دو جبهه در دستور کار رسانه‌های صهیونیستی و هم‌پیمانان منطقه‌ای آنها قرار گرفته است. تغییر نام‌گذاری عملیات شیطانی رژیم‌صهیونیستی و حامیانش از «شمشیر‌های آهنین» به «جنگ رستاخیز»، ترجمانی از این هراس و وحشت گسترده در اردوگاه باطل است. نتانیاهو و همراهانش، جنگ رستاخیز را به خیال خام خود، آنتی‌تز و قرینه‌ای در مواجهه با شکل گیری امت اسلامی تلقی می‌کنند، هرچند تصور باطل آنها در ادامه این نبرد آشکار خواهد شد.

نکته دوم، معطوف به نقش و جایگاهی است که رهبران شهید مقاومت، در تثبیت روند امت‌سازی در جهان اسلام ایفا می‌کنند. شهید سیدحسن نصرا...، دبیرکل شیعه حزب‌ا... لبنان و شهید یحیی السنوار، رهبر و فرمانده اهل تسنن حماس، در یک نقطه مقدس، یعنی آزادی قدس شریف، به یکدیگر رسیده‌اند. زمانی که ازسید مقاومت خواسته می‌شوددست از حمایت مردم غزه بردارد تا حزب‌ا... لبنان در امان باشد، ایشان می‌فرماید‌: ما دو جبهه نداریم، جبهه غزه همان جبهه لبنان است. این واقعیت که خون این دو شهید درمسیر آزادی قدس و وحدت جهان اسلام با یکدیگرممزوج شده، همان حقیقتی است که دشمن از تبلور آن هراسان است و تلاش می‌کند با جنگ رسانه‌ای مانع از تثبیت آن شود. فرامتن عملیات روانی و تبلیغاتی غرب و صهیونیست‌ها در قبال شهادت این دو فرمانده رشید جهان اسلام ناظر بر همین وحشت‌زدگی وسراسیمگی است. نکته پایانی، مربوط به مسئولیت سنگینی است که کلیه مسلمانان، اعم از رهبران، علما و اندیشمندان مسلمان در تمرکز و تشریک مساعی حول میراث گرانسنگ دو فرمانده شهید مقاومت و دیگر شهدای این مسیر نورانی و مقدس در پیش دارند. رهبرحکیم انقلاب اسلامی چندین‌بار در فرمایشات ارزنده خود در توصیف میدان نبرد حق و باطل، از «امت واحده اسلامی» به مثابه میراثی گرانسنگ یاد فرموده‌اند که تاویل آن در جهان اسلام، مترادف‌شمردن پیروزی نهایی جبهه حق، حول شکل گیری «امت اسلامی» است. اصلی‌ترین مأموریت آحاد مسلمین، مواجهه با این جنگ روانی و تبلیغاتی دشمن و تمرکززدایی از تقلیل جنگ غزه و لبنان از یک «صحنه نبرد گفتمانی» به «صحنه نبردنظامی» است. کارویژه ومأموریت مهره‌های بازی غرب ورژیم اشغالگر قدس درمنطقه، تقویت همین تصویرسازی و ممانعت از توجه افکار عمومی جهان اسلام به مقوله «امت واحد اسلامی» است. این روند از سوی جریان غرب‌زده در لبنان تا طرفداران گفتمان سازش در دیگر نقاط منطقه دنبال می‌شود؛ بنابراین بایدضمن رصد هوشمندانه بازی دشمن، متوجه دستاوردعظیم شهادت دبیرکل حزب‌ا... لبنان وفرمانده عملیات طوفان‌الاقصی و لزوم صیانت از این میراث گرانبها در مسیر شکل گیری منظومه وحدت و پیوستگی در جهان اسلام بود.