میراث ماندگار سجادیه

پایگاه رهنما:

در تمامی ایام شیوع کرونا، هر بار که بعد از نماز این دعا را از شبکه های مختلف سیما پخش می‌کردند، دل می‌سپردیم به فرازهایش و دل و جانمان را در شرایط سختی که فراموش‌نشدنی است، تسکین می دادیم. دعای هفتم صحیفه سجادیه که از امام مظلومی است که کربلا را دید و عمری در مصیبت پدر بزرگوارش اشک ریخت. امام علي بن حسين زین‌العابدین عليه السلام مشهور به سجاد (ع)، چهارمين امام شيعيان بنا به قولي مشهور، در پنجم شعبان سال 38 هجري قمري متولد شدند. امام زين العابدين عليه السلام زماني ديده به جهان گشود كه زمام امور در دست جد بزرگوارش امام علي عليه السلام بود. آن حضرت 3 سال از خلافت علوي و حكومت چند ماهه امام حسن عليه السلام را درك كرد. امام سجاد عليه السلام در عاشوراي سال 61 هجري قمري حضور داشت و در آن واقعه به تقدیر الهی و به دلیل بیماری از حضور در میدان معاف بود و پس از شهادت پدرش امام حسين عليه السلام، امامت و ولایت شيعيان از جانب خدا بر عهده او گذاشته شد.

اما امامت شیعیان توسط ایشان در برهه ای بود که مردم مسلمان به علت تبليغات و فعاليت هاي سياسي و فرهنگي حكومت هاي نامشروع در برابر حقايق سياسي و مذهبي در نهايت جهالت و بي‌ديني به سر مي بردند. بدعت ها و عقايد گمراه كننده و باطل به عنوان احكام و عقايد مذهبي، مورد اعتقاد و عمل مسلمانان قرار گرفته بود. در چنين شرايطي، بزرگترين و مهمترين مسئوليت امام سجاد عليه السلام، احياي مجدد اسلام ناب محمدي (ص)، تبيين جايگاه امامت و رهبري اهل بيت عليه السلام، مبارزه با جهالت سياسي و مذهبي مردم و تربيت مجاهدان واقعي بود. امام سجاد علیه السلام در چنین زمانی بهترین نحوه و شیوه هدایت را برگزیدند. آیت الله صفایی بوشهری در یادداشتی در این باره نوشته است: «پس از واقعه‌ی کربلا، جریان ولایت‌ستیز فرهنگی، سیاسی و نظامی شکل گرفت که همگی در کنارگذاری خط ولایت اهداف مشترکی داشتند. جریان امویان سفیانی، امویان مروانی و آل زبیر چنان سرزمین‌های اسلامی را دچار انحطاط و انحراف کرده بودند که ایمان و تقوا و معنویت، عدالت و ولایت به‌کلی از جامعه رخت بربسته بود و تمامی حرکت‌های اسلام‌خواهی، ولایتمداری، عدالت‌گستری و استکبار‌ستیزی سرکوب می‌شد. نمونه‌ی آن، واقعه‌ی حُرّه و آن جنایات بی‌شمار است. به همین جهت امام سجاد علیه‌السلام در قالب دعا به مخاطبانشان بصیرت می‌دادند و با اتخاذ سیاست صبر و انتظار به بازسازی جبهه‌ی ولایت‌مدار می‌پرداختند.

امام سجاد علیه‌السلام در غربت غریبانه‌شان، باید احیای اسلام راستین را طراحی می‌کردند. ایشان به خاطر فضای عذاب‌آور حاکم باید در قالب‌هایی بدون تحریک سردمداران جبهه‌ی ولایت‌ستیزی، مفاد اسلام ناب محمدی صلّی‌الله‌علیه‌و‌آله را در ابعاد مختلف بیان می‌کردند. کتب معتبر تاریخی نگاشته‌اند که آن حضرت در مدینه و کوفه بیش از بیست نفر صحابی نداشتند و لذا غیر از عرضه‌ دین و مقابله با دشمنان و بازسازی جبهه‌ی ولایتمدار به عنوان یک سیاست راهبردی، راهی نمانده بود. به همین جهت «صحیفه‌ی سجادیّه» هم -که در پنجاه‌‌وسه دعای آن، مطالب بسیار عمیق معرفتی، رفتاری، اخلاقی، خانوادگی، سیاسی و نظامی موجود است- دو نسخه بیشتر نبود و سال‌ها در دست خاندان رسول‌الله صلّی‌الله‌علیه‌و‌آله پنهان بود. در پرتو واسازی جمله‌ی ولایت‌مدار توسط امام سجاد علیه‌السلام، نهضت علمی امام باقر و امام صادق علیهما‌السّلام شکل گرفت و قیام‌های متعدد «زید بن علی» و «یحیی بن زید» در سرزمین‌های اسلامی به وقوع پیوست که سقوط نظام پلید اموی از آثار آن بود».

رهبر معظم انقلاب هم درباره‌ی چرایی نحوه‌ی مبارزه‌ی حضرت امام سجاد علیه‌السلام می‌گویند: «اختناق در آن دوران و نامناسب بودن وضع، اجازه نمی‌داد که امام سجاد بخواهند با آن مردم بی‌پرده و صریح و روشن حرف بزنند؛ نه فقط دستگاه‌ها نمی‌گذاشتند، مردم هم نمی‌خواستند. اصلاً آن جامعه یک جامعه نالایق و تباه‌شده و ضایع‌شده‌ای بود که باید بازسازی می‌شد.»

بنابراین امام سجاد عليه السلام زبان دعا را برگزیدند، زبانی که هر چند برای شرایط آن دوران انتخاب شد اما در دوران ما نیز چراغ هدایتی است که متاسفانه مهجور مانده است. در حالی که مفاهیم و تعالیم ائمه و عرفان و شناخت و تمامی ابعاد اسلام و شیعه در آن نهفته و یا بهتر بگوییم آشکار است و باید هر چه بیشتر بر شناخت آن در جامعه و استفاده آن در تمامی ابعاد زندگی تاکید کرد.