افول اروپا در سایه اختلاف افکنی آمریکا

پایگاه رهنما:

چندی پیش رئیس‌جمهور فرانسه از کشور‌های اروپایی خواست به دنبال استقلال بیشتر در دفاع از حریم هوایی خود باشند و از اتکای بیش از حد به آمریکا خودداری کنند. مکرون در سخنرانی پایانی کنفرانسی در پاریس که در آن وزرای دفاع و دیگر نمایندگان ۲۰ کشور اروپایی حضور داشتند نظر خود را در مورد ایده حفاظت از حریم هوایی اروپا به دست خود اروپایی‌ها مطرح کرد. در این کنفرانس آلمان، بریتانیا و سوئد و همچنین همسایگان اوکراین مانند لهستان، اسلواکی، مجارستان و رومانی و نمایندگان ناتو و اتحادیه اروپا حضور داشتند.

مکرون از سازندگان تجهیزات دفاعی اروپایی خواست سامانه‌های نظامی مستقل بسازند و تولید آنها را در این قاره انجام دهند. فرانسه آشکارا از طرح آلمان برای بهبود قابلیت‌های دفاع هوایی اروپا انتقاد کرده است. پروژه موسوم به سپر آسمان اروپا که در پایان سال گذشته راه‌اندازی شده بود، از ۱۷ کشور اروپایی از جمله بریتانیا تشکیل شده است، اما فرانسه در آن حضور ندارد. این طرح قرار است در سیستم‌های دفاع هوایی و موشکی ناتو ادغام شود. دولت فرانسه معتقد است که این پروژه حاکمیت اروپا را حفظ نمی‌کند، زیرا تجهیزات تا حد زیادی براساس صنایع آمریکا و رژیم‌صهیونیستی خواهد بود.

درخواست مکرون برای پرهیز از وابستگی نظامی اروپا به آمریکا در راستای ایده کلی او در زمینه حفظ استقلال راهبردی اروپا و ایفای نقش اروپا در عرصه جهانی به‌عنوان بازیگری مستقل از آمریکا و چین است. مکرون پس از سفر به چین در آوریل ۲۰۲۳ خواستار استقلال راهبردی اروپا از آمریکا شد و گفت: وابستگی اروپا به آمریکا برای تسلیحات و انرژی زیادشده و اکنون اروپا لازم است تا روی تقویت صنایع دفاعی خود تمرکز داشته باشد.
در واقع هدف فرانسه، یک چشم‌انداز بلندمدت برای خودمختاری کامل اتحادیه اروپا و وابسته نبودن به ایالات متحده از طریق ناتو و همچنین تکیه بر ظرفیت و توان داخلی اروپاست تا بدین ترتیب وابستگی اروپا کاهش یابد، اما برنامه سپر آسمان آلمان که در آن بحث خرید سامانه‌های آمریکایی و رژیم صهیونیستی مطرح است، کاملاً با طرح فرانسوی‌ها در تضاد است که این موضوع باعث تنش میان آلمان و فرانسه شده است. در حال حاضر کشور‌های اروپایی به دو بخش تقسیم شده‌اند؛ تعدادی از کشور‌ها از برنامه آلمان حمایت می‌کنند و برخی دیگر از طرح فرانسه. حال باید دید نهایتاً این اختلافات فعلی باعث تکرار جدایی فرانسوی‌ها از اروپایی‌ها همچون برنامه جنگنده‌های تایفون و رافال می‌شود یا فرانسه و آلمان به یک نقطه اشتراک می‌رسند.

قانونی آمریکایی برای تضعیف اقتصاد اروپا

با وجود پیوند‌های فراآتلانتیکی بین اروپا و آمریکا، اخیرا واشنگتن با تصویب و دنبال کردن طرح‌هایی مانند قانون کاهش تورم (ایرا) در واقع به رقیبی بزرگ برای اروپا تبدیل شده است و عملاً نقش تضعیف‌کننده اقتصاد اروپا را ایفا می‌کند. به نظر می‌رسد تدابیر و اقدامات دولت بایدن در زمینه اقتصادی و تجاری مانند قانون کاهش تورم که طبق آن مالیات شرکت‌های بزرگ آمریکایی کاهش می‌یابد و در عین حال مالیات بر شرکت‌ها و محصولات خارجی وضع می‌شود، عملاً وضعیت نامطلوبی را برای اقتصاد اروپا ایجاد خواهد کرد. هر چند کاخ سفید از قانون ایرا به‌عنوان تلاش مبتکرانه برای احیای مجدد تولیدات آمریکا و ترویج فناوری‌های تجدیدپذیر یاد می‌کند، اما کشور‌های اتحادیه اروپا معتقدند که آمریکا با دادن یارانه به بخش اقتصاد سبز خود با اروپا جنگ تجاری به راه انداخته است و در عین حال با برقراری مالیات برای محصولات شرکت‌های اروپایی فرصت رقابت عادلانه با رقبای آمریکایی را از آنها خواهد گرفت. این امر نشان می‌دهد که واشنگتن با وجود شعارهایش هیچ توجهی به منافع متحدان خود نداشته و صرفاً به استفاده ابزاری از آنها می‌پردازد. این رویکرد نمایانگر نگاه از بالا به پایین آمریکا به متحدان خود در اروپا و سایر نقاط جهان و تداوم سیاست یکجانبه‌گرایی بر مبنای همان شعار مشهور ترامپ یعنی «اول آمریکا» است.

نگرانی فرانسه از وابستگی نظامی به آمریکا

رئیس‌جمهور فرانسه نگرانی مشابهی در زمینه پیروی و وابستگی دفاعی و نظامی اروپا از آمریکا دارد. با وجود همراهی اروپایی‌ها با واشنگتن در کارزار حمایت از اوکراین در جریان جنگ روسیه و اوکراین، اما مکرون بر این گمان است که باید اروپا دارای توانمندی مستقل نظامی از آمریکا از جمله در زمینه تولید و به‌کارگیری انواع سامانه‌های تسلیحاتی موردنیاز برای دفاع از خود به ویژه سامانه‌های پدافند هوایی و ضدموشکی باشد. این رویکرد فرانسه چندان مطلوب آلمان به‌عنوان مهم‌ترین کشور اتحادیه اروپا و اقتصاد اول اروپا و عضو مهم اروپایی ناتو نیست. در واقع برلین پس از جنگ اوکراین در تجدیدنظری اساسی در سیاست دفاعی خود نه فقط سهم هزینه‌های نظامی از تولید ناخالص داخلی را به میزان قابل‌توجهی حتی بیشتر از ۲ درصد تولید ناخالص داخلی افزایش داده و بودجه‌ای ۱۰۰ میلیارد یورویی برای این هزینه‌ها در نظر گرفته است، بلکه برای تأمین تجهیزات نظامی خود به آمریکا رو آورده و مبادرت به خرید هواپیما‌های جنگنده نسل پنجمی اف ۳۵ از ایالات متحده کرده است. در حالی که فرانسه بر لزوم تولید و خرید تجهیزات نظامی و انواع تسلیحات از داخل اروپا تأکید دارد. این مسئله اکنون در مخالفت رئیس‌جمهور فرانسه با خرید اجزای سامانه‌های دفاع هوایی از آمریکا و متحد آن یعنی رژیم‌صهیونیستی  خود را نشان داده است.

هشدار‌هایی که اروپا به آن توجه نمی کند

سیاست‌ها و اقدامات آمریکا در دوره ریاست جمهوری بایدن که مبتنی بر استفاده ابزاری از اروپا و تضعیف قدرت و منافع آن در درازمدت است، اعتراض برخی سران اروپایی را برانگیخته است. روسیه با توجه به آگاهی از اهداف بلندمدت آمریکا بار‌ها به اروپایی‌ها درباره وابستگی و پیروی از واشنگتن هشدار داده است. در آخرین هشدار در این زمینه واسیلی ، نماینده روسیه در سازمان ملل متحد در سخنانی تأکید کرد که یک سال پس از اینکه اتحادیه اروپا کاملاً رابطه‌اش با روسیه را قطع کرد، رشد اقتصادی‌اش به نزدیک صفر سقوط کرده و همزمان، نرخ تورم بی‌سابقه دو رقمی در کشور‌های این اتحادیه وجود دارد. حتی نوام چامسکی، اندیشمند مشهور آمریکایی چندی قبل نیز هشدار داد که اروپا اگر در نظام تحت‌سلطه ایالات متحده باقی بماند احتمالاً افول و غیرصنعتی شدن را تجربه خواهد کرد. چامسکی در مصاحبه‌ای اظهار داشت: اروپا باید یک تصمیم بزرگ بگیرد که آیا در نظام تحت سلطه آمریکا باقی مانده و احتمالاً با افول و حتی بنا به پیش‌بینی برخی، غیرصنعتی شدن مواجه خواهد شد؛ یا اینکه به نحوی مشارکت با شریک طبیعی اقتصادی خود در شرق یعنی روسیه را در پیش خواهد گرفت که هم منابع معدنی موردنیاز اروپا را دارد و هم دروازه‌ای به سوی بازار پرسود چین است. چامسکی در این باره می‌گوید: تهاجم روسیه به اوکراین خوشایندترین موهبت را برای آمریکا ایجاد کرد تا اروپا را به جبهه خود بکشاند و خواسته خود برای ایجاد یک نظم تک‌قطبی مبتنی بر قواعد غربی را تقویت کند. رضا طاهری