راهبرد امید

پایگاه رهنما:

رخداد‌ها و رویداد‌ها برای افکارعمومی همواره دارای ابعاد متنوع و متعددی است. افکارعمومی نسبت به لایه­ ها و دلالت­های اتفاقات در روند‌های نگرشی رفتار‌های متفاوتی بروز می­دهد؛ بنابراین باید نسبت به تحولات نگرشی در جنگ ترکیبی دقت بیشتری داشت. در این یادداشت در مقام پاسخ به این پرسش که چگونه باید سیاست امید را در کشور منطبق بر نگرش اسلامی- ملی در برابر توطئه دشمن بسط داد.

سیاست امید
وقتی افراد جامعه امیدوار باشند همه ظرفیت­ در جامعه ­ای که امید نباشد افسردگی، هرج و مرج، بی تفاوتی است. در آن جامعه نشاط نیست. البته عکس این هم است؛ جامعه ­ای که امیدوار است، نشاط و رضایت بالاتری دارد. ابعاد سلامت چه روانی و چه اجتماعی بالاتر خواهد بود. به همین دلیل یکی از انتظاراتی که از دولت هاست این است که امید در دل مردم از بین نرود. امید که از بین برود یاس و ناامیدی جایگزین می­ شود. در جامعه ناامید مردم مأیوس ­اند، در این جامعه اعتماد نخواهد بود و فاصله بین ملت و دولت در چنین جوامعی افزایش پیدا می ­کند. افزایش این فاصله تاثیر منفی روی امنیت جامعه می­ گذارد. اگر امید نباشد خشونت و … جای امید را می­ گیرد؛ بنابراین ذهنیت افراد را به صفت فردی می‌توان از طریق روان‌شناسی، مثبت‌اندیش و امیدوار کرد، ولی این امر در سطح اجتماعی جز از طریق یک کنش عمومی و ملموس و امیدبخش رخ نمی‌دهد. بنابراین متولیان ساختار رسمی باید توجه کنند که جز از طریق ارائه یک ایده معطوف به تحول اجتماعی، نمی‌توانند امید را زنده کنند.

طیف سنجی امید و ناامیدی
سنجش طیف امید و ناامیدی در تغییرات اجتماعی نیازمند نماگر راهبر است. در نظام اسلامی بهترین راهبر مقام معظم رهبری (مدظله العالی) هستند تا از طریق سخنان ایشان صورت بندی دقیق از این طیف ایجاد شود. رهبرمعظم انقلاب اسلامی، امید را به مثابه آینده­سازی مطلوب با درک ضعف‌ها قلمداد می­کنند و در همین راستا می‌فرمایند: «بعضی‌ها خیال می‌کنند امیدآفرینی پنهان کردن ضعف‌ها است، خودفریبی است؛ نه، ضعف‌ها هم باید بیان بشود، اشکالی ندارد؛ امّا در کنار بیان ضعف‌ها بایستی امیدآفرینی هم بشود، آینده و افق روشن در مقابل چشم قرار بگیرد و نشان داده بشود. وضع ما بحمداللّه وضع خوبی است. ما امروز باید این آیه‌ی شریفه را در نظر بگیریم: «وَ لا تَهِنوا»، سست نشوید، «وَ لا تَحزَنوا»، اندوهگین نشوید، «وَ اَنتُمُ الاَعلَون»، شما برترین هستید، «اِن کُنتُم مُؤمِنین»؛ ایمان شما موجب علوّ شما است، موجب برتری شما است.» و از سوی دیگر در صورت بندی ناامیدی، رهبر معظم انقلاب اسلامی تضعیف ایمان دینی، تضعیف امید و خوش‌بینی به آینده کشور را از جمله مؤلفه‌های جنگ نرم علیه ملت دانستند و خاطرنشان کردند: «القاء بی‌آینده‌گی، بن‌بست و اینکه مسئولان اداره کشور را بلد نیستند از جمله کار‌های بدخواهان ایران است و امروز هر کس مردم را از آینده ناامید، یا ایمان‌های مردم را تضعیف، یا مردم را به تلاش‌ها و برنامه‌ریزی‌های مسئولان بی‌اعتقاد یا بدبین کند، چه بداند و چه نداند به سود دشمن کار می‌کند.» بنابراین ناامیدی خروجی جنگ ترکیبی محسوب می‌شود.

ناامیدی محصول جنگ ترکیبی
جنگ ترکیبی، جنگی است که در آن‌یکی از طرفین درگیری، از همه عرصه‌های گوناگون نبرد به‌طور هم‌زمان استفاده می‌کند تا اثرات این‌ها را به‌صورت هم‌افزا بر رقیب خود بگذارد. در یک تعریف جنگ ترکیبی یک راهبرد نظامی گفته می‌شود که آمیخته‌ای از جنگ سیاسی، جنگ کلاسیک، جنگ نامنظم، جنگ مجازی، خبررسانی جعلی، دیپلماتیک، تلاش حقوقی-قضایی، مداخله در انتخابات کشورها، برهم زدن بافت جمعیتی، تهاجم فرهنگی، استفاده از اختلافات دینی و این‌گونه موارد ساخته شده باشد. در تعریف دیگر جنگ ترکیبی، هسته مرکزی این نبرد، جنگ شناختی است که بر اساس آن چندین نوع عملیات دیگر بر طرف مقابل تحمیل می‌شود. در نهایت این چند نوع جنگ و در رأس آن‌ها جنگ شناختی تأثیرات لازم را بر اذهان و ادراک مخاطبان برجا می‌گذارد. مجموع همه این‌ها در حقیقت یک جنگ محاسباتی است برای تغییر و اثرگذاری در محاسبات کشور مورد هدف؛ بنابراین جنگ ترکیبی یک جنگ هشت‌گانه است که جنگ شناختی را در صدر خود دارد و پیرامون آن جنگ اطلاعاتی، امنیتی، سیاسی، فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و به‌نوعی بی‌ثبات‌سازی و معتبرسازی تهدید نظامی قرار دارد. اگر همه این انواع عملیات با هم ترکیب شود، به فشار افکار عمومی منجر می‌شود و ادراک مخاطب عمومی آماج و مورد هدف قرار می‌گیرد تا بر ادراک مسئولان کشور هدف فشار آورده و درنهایت منجر به تغییر محاسبات شود. با این اوصاف ناامیدسازی فرزند خلف جنگ ترکیبی است.

بازنمایی سیاست امید
با این اوصاف باید در بازنمایی سیاست امید در برابر ابزار‌های جنگ ترکیبی با برنامه راهبردی اقدام کنیم. در همین راستا محور‌های ذیل به عنوان پیشنهاد به نهاد‌های مرتبط بیان می‌گردد.
۱- عدم تصویرسازی نامطلوب از آینده در اظهارات مسئولین و ارائه راهکار برای حل مشکلات
۲- بازنمایی واقعیت‌های امیدبخش به شکل صادقانه و هنرمندانه برای مردم، امروز واقعیت‌های عینی ایران اسلامی در درون خود پیام امید و امیدواری را به همراه دارد به‌شرط آنکه این واقعیت‌ها به شکل صادقانه و هنرمندانه به مردم منتقل شود. ایجاد و تقویت مؤلفه‌های قدرت داخلی و صیانت از آن‌ها بابیان کار‌های بزرگ و حماسه آمیز در طول این چند دهه که در عرصه‌های گوناگون همچون اقتصادی، اجتماعی، عمرانی، آموزشی، بهداشت و درمان، صنعتی، دینی و فرهنگی، دیپلماسی و سیاسی، دفاعی و امنیتی رقم خورده است، مهم‌ترین پشتوانه برای مقابله با تهاجم ترکیبی دشمنان است. از طرفی لازم است تا اطلاع‌رسانی به موقع و حفظ ابتکار عمل در خبررسانی دقیق با تکیه بر فناوری‌های جدید اطلاعاتی صورت گیرد؛ به عبارتی دستگاه‌ها باید برای اطلاع‌رسانی، توصیف و تفسیر رویداد به واکنش سریع مبادرت ورزند تا بتوانند خود را با رخداد‌های قابل پیش‌بینی یا غیرمنتظره تطبیق دهند. این امر مستلزم نوعی مهندسی در حوزه اخبار است که با تکیه‌بر فناوری‌های جدید اطلاعاتی و ارتباطی، دقت و سرعت در انتشار تحقق می‌یابد.
۳- پرهیز از انتقال حس ناامیدی به جامعه و تقویت روح امید و ایجاد باور به نتیجه‌بخش بودن استقامت و پایداری در ناامید‌سازی دشمن این اقدام در راستای تصویرسازی دلالت‌های پیشرفت جمهوری اسلامی ایران در همه ابعاد است.