گولن در میانه اختلافات اردوغان و غرب بر سر بحران اوکراین

پایگاه رهنما:

از زمان شروع جنگ در اوکراین، ترکیه به عنوان یکی از اعضای ناتو در موضوع نحوۀ همراهی با سیاست‌های تنبیهی غرب علیه مسکو دچار چالش و دردسر بوده است به صورتی که روابط سرد میان آنکارا و پایتخت‌های اروپایی و کاخ سفید به مراتب تشدید شده و فشار‌ها نیز علیه ترکیه فزونی گرفته است.

با این حال دولت اردوغان نیز برای اینکه نشان دهد غربی‌ها سیاست زیادی‌خواهی را در انتقاد از رویکرد ترکیه در پیش گرفته اند و دیدگاهی یک‌طرفه به شرایط حفظ اتحاد در ناتو دارند بحث‌های مختلفی را مطرح کرده است که منافع آنکارا از سوی غرب نادیده گرفته می‌شود.

بر این اساس ترکیه در ماه‌های اخیر مجدداً انتقاد از سیاست کشور‌های غربی درباره جریان گولن را به صدر موضوعات فی مابین کشانده است که در این رابطه روز گذشته رجب طیب اردوغان، در یک مصاحبه مطبوعاتی گفت: "چه کسی از آن‌ها (حامیان گولن) حمایت می‌کند؟ اول از همه یونان این کار را می‌کند. آن‌ها به یونان فرار می‌کنند، آن‌ها به اروپا فرار می‌کنند. آن‌ها همیشه به آنجا فرار کرده‌اند. آن‌ها در آلمان، فرانسه، هلند، انگلیس و آمریکا زندگی می‌کنند؛ و آمریکا این مرد (گولن) را پنهان می‌کند. چه کسی او را مخفی می‌کند؟ این بایدن است که او را مخفی ساخته است. آن‌ها به او (گولن) در مکان زندگی‌اش یعنی پنسیلوانیا یک عمارت بزرگ داده‌اند. "

دولت ترکیه جنبش مذهبی گولن را به طراحی کودتای ۱۵ جولای ۲۰۱۶ متهم می‌کند و آن را "سازمان تروریستی" می‌نامد، اگرچه این جنبش به شدت دخالت در کودتا یا هرگونه فعالیت تروریستی را رد می‌کند.

ترکیه سالهاست که به طور رسمی آمریکا خواهان استرداد عبدالله گولن رهبر معنوی جنبش گولن به ترکیه می‌باشد، اما کاخ سفید تاکنون از قبول این درخواست امتناع کرده است.

با این حال جنگ اوکراین و استفاده ناتو از این وضعیت برای عضوگیری بیشتر در میان کشور‌های اروپایی این فرصت را در اختیار دولت اردوغان قرار داده است که بتواند ناتو را برای تعدیل آنچه سیاست‌های حمایت از ترویسم می‌خواند تحت فشار قرار دهد.

ترکیه با پیش آمدن موضوع درخواست سوئد و فنلاند برای عضویت در ناتو، با گرو کشیدن اصل جماع (موافقت همه اعضا برای پذیرش عضو جدید) همراهی با این روند را منوط به رفع نگرانی‌های امنیتی خود درباره فعالیت اعضا پ ک ک در این دو کشور و حمایت این دولت‌ها از کرد‌های سوریه کرد.

اکنون نیز کاملاً مشخص است که ترکیه می‌کشود تا از غربی‌ها در مورد محدود کردن فعالیت اعضا و رهبران جنبش گولن نیز امتیازاتی کسب کند.

تنها کمتر از ۸ ماه به برگزاری انتخابات حساس ریاست جمهوری در ترکیه باقی مانده است، انتخاباتی از نظر بسیاری از ناظران و تحلیلگران رفراندومی در مورد سرنوشت سیاسی اردوغان خواهد بود.

اگرچه اکثر نظرسنجی‌ها تاکنون شانس ائتلاف حزب عدالت و توسعه و حزب حرکت ملی را برای پیروزی در انتخابات پیش رو بیشتر از مخالفان می‌دانند، اما هژمونی سیاسی اردوغان در میان انبوه مشکلات اقتصادی و تورم بی سابقه ۸۰ درصدی به استحکام گذشته نیست. همچنین نباید از یاد برد که مخالفان اردوغان اینبار برای به زیر کشیدن او به هر قیمت ممکن در حال متحد شدن هستند. خطر این اتحاد برای اردوغان وقتی بهتر نمایان می‌شود که این واقعیت در نظر گرفته شود که او حتی در اوج محبوبیت، تنها اندکی بیش از نیمی از رای دهندگان را کسب کرده است و شکاف در صف رقبا یکی از عوامل استمرار قدرت وی بوده است. به عنوان مثال، در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۱۴ و ۲۰۱۸، اردوغان به ترتیب ۵۱.۸ و ۵۲.۶ درصد آرا را به دست آورد.

اخیراً پلیس ترکیه موج جدیدی از دستگیری شامل افسران در خدمت و نظامی سابق و همچنین دانشجویان سابق ارتش و کارمندان دولتی را در دستور کار قرار داده است. در حکم بازداشت ۶۰ نفر از ۷۷ نفری که در استانبول، ازمیر و آنکارا دستگیر شده اند اتهام ارتباط با جنبش گولن درج شده است.

در آنکارا، ۱۴ نفر از ۱۵ نفر، در جرگه کارمندان دولت و افسرانی که پس از ۱۵ ژوئیه ۲۰۱۶ از خدمت برکنار شدند، قرار دارند.

پس از کودتای نافرجام، دولت ترکیه وضعیت اضطراری اعلام کرد و به بهانه مبارزه با کودتا اقدام به پاکسازی گسترده نهاد‌های دولتی کرد. بیش از ۱۳۰۰۰۰ کارمند دولتی از جمله ۴۱۵۶ قاضی و دادستان و همچنین ۲۹۴۴۴ نفر از نیرو‌های مسلح به اتهام عضویت در "سازمان‌های تروریستی" یا ارتباط با "سازمان‌های تروریستی" از مشاغل خود برکنار شدند.

بازداشت شدگان اخیر متهم به کمک به افرادی هستند که حکم آن‌ها در دادگاه تجدید نظر قطعی شده است تا قبل از زندانی شدن ترکیه را ترک کنند.

یکی از این افراد که اسم او مستقیماً از سوی اردوغان مورد اشاره قرار گرفته است بولنت کنس، سردبیر سابق روزنامه زمان ترکیه است. کنس سکس از ده‌ها نفری است که آنکارا می‌خواهد در ازای تایید پیشنهاد عضویت سوئد استرداد شوند.

کنس به خبرگزاری فرانسه گفت که با همسر و پسرش در حال صرف شام و تماشای کنفرانس مطبوعاتی رئیس جمهور ترکیه بوده که شنید که اردوغان نام او را به زبان آورده است.

به گفت که وقتی خبرنگاران از اردوغان در مورد "تروریست‌هایی" که می‌خواهد از سوئد استرداد شوند سوال پرسیدند او نام کنس را مورد اشاره قرار می‌دهد.

کنس از سال ۲۰۱۷ در سوئد زندگی می‌کند و در آنجا پناهندگی سیاسی دارد.

او اکنون در سوئد برای «مرکز آزادی استکهلم» کار می‌کند، انجمنی که توسط جمعی از مخالفان اردوغان در خارج از کشور تأسیس شده است. بر اساس فهرست‌های غیررسمی منتشر شده توسط رسانه‌های نزدیک به دولت، آنکارا به مرور تعداد افرادی را که می‌خواهد استرداد شوند افزایش داده است: ابتدا ۳۳، سپس ۴۵، و اکنون ۷۳.

بی‌تردید اردوغان از فعالیت‌های جنبش گولن در ماه‌های باقی مانده به انتخابات نگران است و قرار گرفتن نام این جنبش در میان گروه‌های تروریستی این فرصت را در اختیار دولت برای تحت فشار قرار دادن مخالفان داخلی و دولت‌های غربی که منتظر شکست اردوغان در انتخابات و روی کار آمدن دولتی همسو با مواضع غرب درباره روسیه و جنگ اوکراین هستند، قرار می‌دهد.