دستان خالی سینما و تلویزیون در «حجاب»

پایگاه رهنما:

از سال‌های نخست دهه هفتاد که گفتمان جدیدی در حوزه اقتصاد و فرهنگ در بین برخی مسئولان کشور حاکم شد، برخی مسائل فرهنگی و اجتماعی جامعه ما نیز دچار چالش‌های پیدا و پنهانی شد که هنوز آثار این چالش‌ها در فضای عمومی و نخبگانی کشورمان دیده می‌شود؛ یکی از این مسائل فرهنگی و اجتماعی، موضوع «حجاب و عفاف» بوده است که امروز و به ویژه با گسترش و تنوع تهدیدات فرهنگی دشمنان علیه جامعه ایرانی، با چالش‌های جدی‌تری مواجه شده و با وجود صبغه فرهنگی و دینی اکثریت قریب به اتفاق مردم ایران، این چالش‌ها هر روز با رنگ و لعابی جدید مطرح می‌شود.

در این میان، پلیس، بیش از دستگاه دیگری در موضوع حجاب و عفاف زیر بار سنگین ایفای وظیفه قانونی و صیانت از حریم اخلاق و عفت عمومی قرار دارد و در عین حال، از ایفای وظایف قانونی و حرفه‌ای دیگر دستگاه‌ها، به ویژه دستگاه‌های فرهنگی، خبری نیست!

یکی از حوزه‌های مهم فرهنگی که می‌تواند در موضوع حجاب و عفاف و رفع چالش‌های آن، بیشترین نقش را ایفا کند و تاکنون بیشترین کم‌کاری و بی‌عملی را داشته، حوزه سینما، تئاتر و تلویزیون است؛ این حوزه موثر و کم‌نظیر، نه تنها تاکنون اقدام مثبتی برای تبیین حقیقت حجاب و عفاف و نهادینه‌سازی آن انجام نداده، بلکه در موارد متعددی خواه ناخواه خلاف این رویه حرکت کرده و با برخی تولیداتش، به قول معروف زیراب موضوع «حجاب» را زده است. به همین خاطر، امروز و در شرایطی که هم تبلیغات وسیع دشمن برای ترویج بی‌حجابی و بی‌عفتی و به تبع آن، نابودی بنیان خانواده در اجتماع اوج گرفته و هم مواجهه با این مسئله ظریف‌تر و پیچیده‌تر از قبل شده، مروری بر عملکرد حوزه سینما و تلویزیون در زمینه ترویج فرهنگ حجاب و عفاف و رسالت آن، ضروری است.

* «تقریبا هیچ»!

نگاهی به عرصه سینما و تئاتر که  حوزه مسئولیت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است، نشان می‌دهد که عملکرد این بخش در زمینه تبیین چرایی «حجاب» در جامعه و اثرات آن، «تقریبا هیچ» بوده است! نگاهی به آثار سینمایی تولید شده در سه دهه اخیر که در آنها مستقیم یا غیرمستقیم به موضوع «حجاب» پرداخته  شده، نشان می‌دهد که در این آثار نه تنها هیچ ورود همراه با حُسن نیتی به مسئله حجاب و عفاف برای خدمت به فرهنگ عمومی جامعه نشده، بلکه در موارد متعددی تلاش شده تا با برخی داستان‌ها و یا کاراکترهای خاص، به اصل حجاب و عفاف حمله شده و یا چالش‌های ای بخش دستمایه طنز و هجو قرار بگیرد.

به عنوان مثال، فیلم‌های سینمایی طنز «گشت ارشاد 1 و 2» یکی از این آثار است که عملا کل موضوع حجاب و آسیب‌های پیش روی آن را در قالبی سطحی و هجوگونه به بازی گرفته است. در دیگر آثار سینمایی هم، عملا هیچ ورود عالمانه، هنرمندانه و مسئولانه‌ای برای حل مسائل و چالش‌های حوزه حجاب و عفاف دیده نمی‌شود.

در عرصه تلویزیون که هم که حوزه ماموریت و مسئولیت سازمان صدا و سیماست، با وجود اثرگذاری فوق‌العاده این رسانه پرمخاطب، اما تاکنون سریال هنرمندانه و جذابی با موضوع «حجاب و عفاف» ساخته نشده است. با کمی تلخی و تأسف باید گفت، نه تنها هیچ سریالی با این موضوع ساخته نشده، که حتی گاهی در برخی سریال‌ها چنان شخصیت ضعیفی از زن و دختر چادری نشان داه شده که خودبه خود موضوع حجاب را در ذهن و ضمیر مخاطب نوجوان و جوان نابود کرده است.

* رسالت سنگین مسئولان فرهنگی

با نگاهی به عملکرد سینما و تلویزیون در زمینه حجاب و عفاف، تنها نام چند فیلم سینمایی و مستند دیده می‌شود؛ فیلم سینمایی «دلبری»، فیلم داستانی «خانه پنجم»، فیلم داستانی «مستوره»، مستند «بانو» و مستند «قیام غریب» که تقریبا همه این‌ها به مسئله قیام تاریخی گوهرشاد و تبیین آن پرداخته‌اند و از تبیین فلسفه حیات‌بخش حجاب برای زمانه کنونی غفلت کرده‌‌اند.

در این میان، تنها مستند «بهت میاد» به کارگردانی محمدحسن یادگاری و تهیه‌کنندگی یوسف نادری‌منش است که به این حوزه ورود کرده است؛ این مستند روایتی تاریخی از سیر تحول مد، پوشش و آرایش از ۲ هزار سال قبل از میلاد در ایران را مورد بررسی قرار داده است و به معضلات و چالش‌های پیش روی جامعه امروز می‌پردازد.

به اعتقاد کارشناسان و صاحب نظران این حوزه، تولید آثار سینمایی و تلویزیونی هنرمندانه و عمیق برای معرفی و تبیین حقیقت حجاب و آثار آن، می‌تواند سهم موثری در بهبود چالش‌های این موضوع ایفا کند؛ میدان دادن به هنرمندان متعهد و متخصص و پرهیز از بروکراسی‌های زائد اداری، اقدامی ضروری است که باید از سوی مسئولان دنبال شود.