جنگ اقتصادی و خیال خام تغییر رفتار ایران

دونالد ترامپ، پس از آنکه عنان قدرت را در کاخ سفید به دست گرفت، برجام را به باد انتقاد گرفته واز لزوم دستیابی به «توافقی جدید» با ایران سخن می‌گوید. دیپلماسی ترامپ و هم تیمی‌های وی در فضای حقیقی و مجازی نشان از آن دارد که شاه بیت غزلنامه ترامپ، اعمال فشار‌های گسترده به منظور وادار کردن ایران به مذاکرات جدید و انعقاد توافقنامه‌ای گسترده است؛ با این تفاوت که در مذاکرات و بعضاً توافق جدید مسائل دیگری ما به ازای برجام و موضوع هسته‌ای روی میز مذاکره قرار خواهد گرفت؛ به عبارتی مسائل هسته ای، توان موشکی، نفوذ منطقه‌ای ایران، حقوق بشر، زنان و... از موضوعات مورد علاقه ترامپ برای گفت و گو و باج گیری است؛ بنابراین ترامپ با توجه به شخصیت تاجرمآبانه اش بیش از آنکه به فروپاشی و تغییر رژیم در ایران یا درانداختن یک جنگ، فکر کند، به توافقی حداکثری برای کسب سود بیشتر فکر می‌کند؛ چرا که بر خلاف گذشته بازیگران و شرکت‌های فراملیتی همچون اروپا در یک حالت «رودربایستی» با ایران قرار گرفته اند و مجبورند علی الظاهر رفتار متفاوتی نسبت به آمریکا از خود نشان دهند. بیانیه اتحادیه اروپا برای مجازات شرکت‌هایی که ایران را تحریم می‌کنند، در این راستا ارزیابی می‌شوند؛ به بیان رئیس جمهور محترم، حداقل اروپایی‌ها در اظهار نظر، موضع گیری و صدور بیانیه «سنگ تمام گذاشته اند» و حالا باید منتظر اقدامات عملی از سوی آنان بود. سخنان و درخواست‌های وزیر خارجه آمریکا، همگی گویای رویکرد اخیر دولت آمریکا در خصوص ایران در اجرای پروژه تکراری «مذاکره برای مذاکره» و یا به قول دکتر ظریف «دیدار برای دیدار» است که در مقاطع تاریخی گذشته به کرات طرح ریزی و اجرا شده و تا به امروز ادامه داشته و ملت ایران همسو با نظام و کارگزاران از این پیچ تاریخی نیز عبور خواهند کرد. این پروژه تکراری که نقطه کانونی آن، به حداکثر رساندن فشار‌ها بر جمهوری اسلامی ایران با محوریت تحریم‌های شدید اقتصادی برای کشاندن ایران به پای میزه مذاکره و اخذ امتیاز‌های بزرگ است؛ رویکردی است که از نظر مقام‌های امریکایی، کره شمالی تا دندان مسلح را وادار به مذاکره کرد. ترامپ در حالی از رسیدن به یک توافق جدید و «عادلانه» سخن می‌گوید که به صورت یکجانبه مذاکرات و تعهدات متحدان خود در مورد برجام را نیز نادیده گرفت و حالا به زعم خود منتظر است تا اعمال فشار اقتصادی به مردم، مسئولان نظام اسلامی را مجبور کند برای انعقاد توافق جدید با وی تماس بگیرند. زهی خیال باطل! ترامپ و تیم سیاسی وی به کلی ظرفیت و اراده ایران برای مقابله و مقاومت با تحریم‌ها را نادیده گرفته اند و خوش باورانه و مبالغه آمیز به قدرت تحریم‌ها برای تغییر رفتار ایران نگاه می‌کنند؛ چرا که فارغ از عدم همراهی قدرت‌های جهانی با ایران که موجب تعدیل فشار‌ها و تعدیل‌های آمریکا می‌شود، سطح همگرایی سیاسی درون کشور و توان زایدالوصف نظام سیاسی برای مدیریت فشار‌ها و تحریم ها، اثر گذاری سیاست‌های یکجانبه کاخ سفید را با یک عدم قطعیت روبه رو می‌کند. جمهوری اسلامی ایران در چندین دهه گذشته تحریم‌هایی با رنگ و لعاب متفاوت به خود دیده و شیوه‌های عبور از آن را نیز تجربه کرده است.