بازی سیاه با کارت تروئیکای اروپا

پایگاه رهنما:

نوبت بازی جدید لابی مخالف احیای برجام است. این بار قرعه به نام تروئیکای اروپایی افتاده است؛ هرچند آنها از بحران انرژی در زمستان آتی هراس جدی دارند ولی در برابر فشارهای لابی جنگ­طلب، اختیاری کمی دارند. «تردیدهایی جدی» آنان نه از سوی ایران بلکه زیر گوتین فشار دیگران است. انگلیس، فرانسه و آلمان در فراری رو به جلو ایران را مقصر ناکام ماندن گفت‌وگوهای هسته‌ای در مقطع فعلی معرفی کردند. این کشورها مدعی‌اند چهار کشور غربی حاضر در گفت‌وگوها با نیت واقعی در راستای گفت‌وگوها گام برداشه‌اند اما تهران بدون توجه به موقعیت مغتنمی که برای احیای برجام و مزایای اقتصادی آن برایش به وجود آمده به این فرصت پشت کرده است.

‌سیاه‌‌بازی جدید تروئیکا

بیانیه تروئیکای اروپا عملا به شکنندگی فضای برجامی و گسل طرفین منجر شد. فرانسه، آلمان و انگلیس در بیانیه‌ای از خواسته ایران در مذاکرات احیای توافق هسته‌ای مبنی بر اینکه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تحقیقاتش درباره ذرات اورانیوم یافت‌شده در سه سایت هسته‌ای را به پایان برساند، ابراز نارضایتی کرده و مدعی شدند این خواسته مذاکرات را به خطر می‌اندازد. تروئیکای اروپایی در این بیانیه آورده‌اند: «این خواسته آخر تهران، تردیدهایی جدی درباره مقاصد و تعهدات ایران نسبت به نتیجه‌ موفقیت‌آمیز برجام ایجاد می‌کند. موضع ایران با تعهدات قانونی الزام‌آور ایران مغایرت دارد و چشم‌انداز احیای برجام را به خطر می‌اندازد». این سه کشور در بیانیه‌ خود عنوان کردند: «خواسته‌های اخیر نشان می‌دهد که ایران عزم و تعهدی جدی برای به موفقیت رسیدن (گفت‌وگوهای احیای) برجام ندارد.»

پاسخ تهران؛ اقدام نسنجیده اروپا

پاسخ جمهوری اسلامی ایران به رفتار غیرسازنده کشورهای اروپایی جدی بود. ناصر کنعانی در واکنش به بیانیه اخیر تروئیکای اروپایی گفت: «باعث تعجب و تأسف است که در شرایطی که تعاملات دیپلماتیک و تبادل پیام میان طرف‌های مذاکره و هماهنگ‌کننده گفت‌وگوها برای نهایی‌کردن مذاکرات جریان دارد، سه کشور اروپایی در اقدامی انحرافی و به دور از رویکرد نتیجه‌بخش در مذاکرات، اقدام به صدور چنین بیانیه‌ای می‌کنند». ناصر کنعانی با یادآوری انفعال طرف‌های اروپایی در ماه‌های اخیر و همچنین اقدام نابجا و سیاسی این کشورها در پایه‌گذاری قطعنامه در شورای حکام آژانس، تصریح کرد: «به سه کشور اروپایی توصیه می‌شود به جای ورود به فاز تخریب روند دیپلماتیک، برای ارائه راه‌حل جهت پایان‌دادن به اختلاف‌نظرهای معدود باقی‌مانده نقش فعال‌تری ایفا کنند.» محمد مرندی، مشاور تیم ایران در مذاکرات لغو تحریم‌ها در گفت‌وگو با شبکه المیادین گفت: «تروئیکای اروپا و واشنگتن می‌دانند که برنامه هسته‌ای ایران مسالمت‌آمیز است. ایران خواهان رسیدن به توافقی است که منافعش را حفظ کند؛ ولی ما نمی‌توانیم به آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها اعتماد کنیم. سه کشور اروپایی بی‌طرف نیستند؛ بلکه هم‌پیمان آمریکا هستند. نباید فریب پروپاگاندا را بخوریم.» مرندی تأکید کرد: «روشن است که تروئیکای اروپایی خواهان بسته‌شدن پرونده تحقیقات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیست. رئیس آژانس در صف اروپایی‌ها و آمریکایی‌هاست و از آنها پیروی می‌کند.»

شادمانی سیاه اشغالگران

رژیم موقت صهیونیستی تمام تلاش خود را برای فشار به دولت بایدن با هدف خودداری کاخ سفید از احیای برجام به کار بست و در‌این‌بین اختلافات پادمانی که به یکی از مهم‌ترین موانع بر سر احیای برجام بدل شده، توانست تا حد زیادی به لاپید کمک کند تا جایی که خبرها حکایت از آن دارد دولت بایدن تضمینی به اسرائیل برای تأخیر در احیای برجام تا پس از انتخابات پارلمانی در سرزمین‌های اشغالی یا انتخابات کنگره آمریکا داده است. بعد از انتشار بیانیه جدید تروئیکای اروپایی درباره مذاکرات هسته‌ای با ایران، «یائیر لاپید» نخست‌وزیر رژیم موقت صهیونیستی در نشست هفتگی کابینه از موضع فرانسه، آلمان و انگلیس در قبال احیای توافق هسته‌ای با ایران قدردانی کرد. به گزارش روزنامه صهیونیستی «جروزالم پست»، وی گفت «از فرانسه، بریتانیا و آلمان برای موضع محکمشان در قبال این موضوع تشکر می‌کنم» و در ادامه مدعی شد: در ماه‌های اخیر ما گفت‌وگوی آرام و فشرده‌ای با آنها داشته‌ایم و به آنها اطلاعات به روز شده درباره فعالیت‌های ایران در سایت‌های هسته‌ای این کشور ارائه شد. به گزارش یک خبرنگار صهیونیست، لاپید ضمن ادعای ارائه اطلاعات به کشورهای اروپایی طرف برجام درباره فعالیت‌های هسته‌ای ایران، گفت: «تلاش‌های ما برای ممانعت از توافق ایران هنوز تمام نشده اما نشانه‌های دلگرم‌کننده وجود دارد.»

اعتراف به  فشار سیاسی

بارها رفتارهای گروسی، کنش سیاسی تعبیر می­شد و او این بار معترف تحلیل های ناظران سیاسی شد. گروسی در پاسخ به سوالی درباره قرار گرفتن زیر فشارهای سیاسی ادعا کرد: «من زیر فشارهای سیاسی زندگی می‌کنم! در مورد ایران باشد یا اوکراین، همیشه تحت فشار سیاسی هستیم. مهم این است که ما چه کاری انجام می‌دهیم. وقتی دیگران برای منافع ملی خود فشار می‌آورند، احساس آزردگی پیدا نمی‌کنم.» درباره ادعاهای اخیر مقامات صهیونیست درباره زمان گریز هسته‌ای ایران و ارتباطات تهران و آژانس ظرف هفته‌های اخیر گفت: «ما به گمانه‌زنی درباره مسائلی مانند زمان گریز هسته‌ای وارد نمی‌شویم. برخی نهادها یا اندیشکده‌ها دوست دارند این محاسبات را انجام دهند. ما ناظر و پایشگر هستیم. ما اندازه‌گیری می‌کنیم و اطلاعات خود را منتشر می‌کنیم.» گروسی در پاسخ به سوالی درباره احتمال عدم احیای برجام و خروج ایران از معاهده عدم گسترش سلاح‌های اتمی (NPT) گفت: «هیچ دلالتی بر تمایل ایران برای خروج از NPT نمی‌بینم. بسیاری از کشورها در سال‌های گذشته دست به اشاعه سلاح‌های اتمی زده‌اند اما در مورد ایران در تمایل برای حفظ تعهداتش در این معاهده بسیار شفاف عمل کرده است و امیدوارم همین‌طور بماند.» او همچنین درباره مذاکرات وین از سال گذشته تاکنون گفت: «در یک سال و نیم گذشته آژانس و شخص من کاری نکرده‌ایم جز اینکه درب‌ها را باز بگذاریم یا حتی دریچه‌هایی را برای دیپلماسی بسازیم که وجود نداشتند تا ایران بتواند راحت‌تر به تعهداتش عمل کند.»

چشم انداز

بدون شک مهم‌ترین عامل در اتخاذ مواضع متناقض و سردرگم آمریکا در طول مذاکرات هسته‌ای مربوط به پایداری جمهوری اسلامی ایران بر منافع و حقوق قانونی خود در طول مذاکرات علی‌رغم تهدیدهای طرف‌های غربی بوده است. ایالات متحده و شرکای اروپایی‌اش بارها از طریق تهدید به تشدید تحریم‌ها در صورت شکست مذاکرات تلاش کردند تا در گام اول مواضع ایران در حوزه هسته‌ای را تضعیف کرده و جمهوری اسلامی را وادار به عقب‌نشینی از حقوق خود در این حوزه کنند و در گام دیگر در چارچوب استراتژی فرابرجامی ساختن مذاکرات، انتفاع ایران از توافق هسته‌ای جدید را منوط به مذاکره درخصوص توانمندی‌های دفاعی جمهوری اسلامی ایران (به‌ویژه در عرصه موشکی) و سیاست‌های منطقه‌ای آن کنند تا به‌زعم خود زمینه برای تحمیل خواسته‌های فراهسته‌ای آنها به ایران فراهم شود. با این‌حال جمهوری اسلامی ایران با ایستادگی بر منافع و مواضع خود، هم از پذیرش مطالبات زیاده‌خواهانه طرف‌های غربی در حوزه هسته‌ای خودداری کرد و هم بر موضع اصولی خود مبنی ‌بر عدم‌مذاکره درخصوص مسائل موشکی و منطقه‌ای باقی ماند و این موضوع چالش عظیمی را برای مقامات آمریکایی ایجاد کرد؛ زیرا عملا مهم‌ترین اهرم در دسترس آنها برای اعمال فشار بر ایران را بی‌اثر کرده بود. همین امر به سردرگمی آمریکایی‌ها در فرآیند مذاکرات منجر شد و موجبات تأخیر آنها در ارائه پاسخ و اتخاذ مواضع متناقض را فراهم ساخت.  از سوی دیگر یکی از موضوعاتی که در پاسخ نهایی تهران به اتحادیه اروپا به محور اختلافی تبدیل شده است، حل‌ و فصل کامل موضوعات پادمانی میان ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و سپس ارائه تضمین قابل اتکا برای اطمینان یافتن از بهره‌مندی کامل ایران از منافع اقتصادی در توافق احتمالی است. توجه تهران به این دو امر مهم به واسطه تجربه‌ای حاصل شده که از بدعهدی آمریکا و انفعال اروپا در برجام شکل گرفته است. از این رو ایران خواهان شفاف‌سازی پیرامون تعهدات همه طرف‌هاست تا راه را بر هرگونه تفسیر یکجانبه و سوءاستفاده از منافع تعریف شده از سوی طرف‌های مقابل ببندد.