جهاد تبیین، استمرار نهضت عاشورایی

پایگاه رهنما:

نهضت امام حسین (ع) از مهم­ترین رویدادها در تاریخ اسلام محسوب می­شود. نهضتی که علاوه بر وقایع­ نگاری آن و آثار آن بر تحولات بعدی، زمینه ساز اندیشه­ ها، منش­ ها و کنش­ ها متعددی شده است. در واکاوی نهضت امام حسین (ع) هدف این قیام و نهضت و چگونگی روش مبارزاتی به مثابه الگو برای رفتارهای جریان های اسلام­گرا قلمداد شده است. در همین راستا در این گزارش مبتنی بر نظریه اندیشه سیاسی امامین انقلاب ابتدا به جایگاه تبیین قبل از رخداد کربلا و سپس نهضت تبیین حضرت زینب (س) می­ پردازیم. یکی از اصول مهم در روش مبارزاتی امام حسین (ع) تبیین و روشنگری برای مردم و همچنین خواص جامعه بود و این رویکرد با محوریت آگاهی از جایگاه خاندان رسول الله (ص) و انحراف در جامعه اسلامی با صدارت معاویه و یزید بود؛ به نحوی که رهبر معظم انقلاب اسلامی در همین راستا فرمودند:‌«امام حسین را فقط به جنگِ روز عاشورا نباید شناخت؛ آن یک بخش از جهاد امام حسین است. به تبیین او، امر به معروف او، نهی از منکر او، توضیح مسائل گوناگون در همان منی و عرفات، خطاب به علما، خطاب به نخبگان - حضرت بیانات عجیبی دارد که تو کتاب ها ثبت و ضبط است - بعد هم در راه به سمت کربلا، هم در خود عرصه‌ی کربلا و میدان کربلا، باید شناخت. در خود عرصه‌ی کربلا حضرت اهل تبیین بودند، می رفتند، صحبت می کردند. حالا میدان جنگ است، منتظرند خون هم را بریزند، اما از هر فرصتی این بزرگوار استفاده می کردند که بروند با آنها صحبت بکنند، بلکه بتوانند آنها را بیدار کنند. البته بعضی خواب بودند، بیدار شدند؛ بعضی خودشان را به خواب زده بودند و آخر هم بیدار نشدند. آنهائی که خودشان را به خواب می زنند، بیدار کردن آنها مشکل است، گاهی اوقات غیر ممکن است.»

• حضرت زینب (س) قهرمان جهاد تبیین

مسلماً در اوج خفقان دوران اموی هرگونه هسمویی با نهضت امام حسین (ع) به منزله پایان حیات فردی محسوب می شد و از سوی دیگر با تبلیغات غیرواقعی امویه در قبال خاندان مکرم رسول الله (ص)، جامعه دچار انحراف ادراکی شده بود. به همین خاطر نباید نهضت در مرزهای فضایی کربلا محصور می ماند و در این مقطع زمانی حضرت زینب (س) کارویژه آگاهی جامعه از اهداف امام و رخدادهای کربلا را برعهده داشتند. در همین راستا رهبر معظم انقلاب «جهاد روایت و تبیین» را از ابعاد خردمندی و تدبیر عمیق حضرت زینب برشمرده و فرمودند: «این بزرگوار جهاد تبیین را جهاد روایت راه انداخت و نگذاشت و فرصت نداد که روایت دشمن از حادثه غلبه پیدا کند، کاری کرد که روایت او بر افکار عمومی غلبه پیدا کند. حالا تا امروز روایت زینب کبری (س) از حادثه عاشورا در تاریخ مانده، [اما]در همان زمان هم تأثیر گذاشت در شام، در کوفه، در مجموعه سال‌های حکومت اموی و منتهی شد به ساقط شدن حکومت اموی. ببینید! این درس است؛ این همان حرفی است که بنده همیشه می‌گویم: شما روایت کنید حقایق جامعه و کشور خودتان و انقلابتان را. شما اگر روایت نکنید، دشمن روایت می‌کند.»

• راهبرد جبهه انقلاب؛ جهاد تبیین

با شرایط کنونی و هجمه همه جانبه دشمنان انقلاب اسلامی باید ضمن الگوگیری از شرایط نهضت امام حسین (ره) این مسیر را راهبرد اصلی نیروهای انقلابی برای تقابل با دشمنان قرار بدهیم. در همین راستا رهبر معظم انقلاب روش و منش رفتاری حضرت زینب (س) را الگوی کنشگری می دانند و فرمودند:‌«به مسئله‌ی تبیین اهمّیّت بدهید. خیلی از حقایق هست که باید تبیین بشود. در قبال این حرکت گمراه‌کننده‌ای که از صد طرف به سمت ملّت ایران سرازیر است و تأثیرگذاری بر افکار عمومی که یکی از هدف های بزرگ دشمنان ایران و اسلام و انقلاب اسلامی است و دچار ابهام نگه داشتنِ افکار و رها کردن اذهان مردم و بخصوص جوان ها، حرکت تبیین خنثی‌کننده‌ی این توطئه‌ی دشمن و این حرکت دشمن است.... به معنای واقعی کلمه خودتان را مجهّز کنید و در این میدان وارد بشوید: در میدان تبیین و افشاگری، یعنی راهی که زینب کبری (سلام‌ الله‌ علیها) در این چهل روز انجام داد.  عظمت این چهل روز به خاطر کاری است که این بزرگوار و حضرت سجّاد (سلام ‌الله ‌علیه) و بقیّه‌ای که اطراف اینها [بودند] انجام دادند و سختی‌ها را تحمّل کردند، و [اگر بخواهیم] با زبان روضه‌خوانی حرف بزنیم، در واقع در روز اربعین، زینب کبری آمد گزارش کار به امام حسین (علیه‌ السّلام) داد که این کارها را کردیم، این جور رفتیم، این جور تحمّل کردیم و این جور بیان کردیم و تبیین کردیم.»

• الزامات راهبرد تبیین در جامعه ایرانی

هرگونه تکاپو برای اجرای راهبرد تبیین به مثابه میراث عملی نهضت حسینی در جامعه ایرانی نیازمند الزامات اساسی برای پیشبرد همه جانبه آن است؛ مخصوصا با تمرکز دشمنان انقلاب اسلامی برای ایجاد موانع که موجب شکاف در جامعه ایرانی شود. در همین راستا برخی از الزامات تبیینی مبتنی بر منظومه فکری امامین در این گزارش بیان می گردد.

1. برتری و محوریت رویکرد اخلاقی. دین اسلام به رعایت هنجارهای اخلاقی اهمیت فوق العاده­ای داده است و هرگونه سوء استفاده ابزاری برای تحقق به هدف را نامناسب قلمداد می کند. به تعبیر شهید مطهری که نوشتند: «راي حق بايد از حق استفاده کرد. يکي از راه هايي که از آن راه بر دين از جنبه هاي مختلف ضربه وارد شده است، رعايت نکردن اين اصل است که ما همان طور که هدفمان بايد مقدس باشد، وسايلي هم که براي اين هدف مقدس استخدام مي کنيم بايد مقدس باشد؛ مثلاً ما نبايد دروغ بگوييم، نبايد غيبت کنيم، نبايد تهمت بزنيم؛ نه فقط براي خودمان نبايد دروغ بگوييم، به نفع دين هم نبايد دروغ بگوييم، يعني به نفع دين هم نبايد بي ديني كنيم، چون دروغ گفتن بي‏ ديني است. يعني به نفع دين دروغ گفتن به نفع دين بي ديني کردن است. به نفع دين تهمت زدن، به نفع دين بي ديني کردن است. به نفع دين غيبت کردن، به نفع دين بي ديني کردن است. دين اجازه نمي دهد ولو به نفع خودش ما بي ديني کنيم.»
2. درک عدم تفاوت کارکردی عقلانیت با انقلابی­گری. برخی از کنشگران عرصه عمومی با درک ناصحیح از انقلابی گری خواهان رفتارهای غیرعقلانی در روند اقناع هستند؛ درحالی که در اندیشه تبیین مبتنی بر نهضت حسینی (ع) و استمرار آن در نهضت امام خمینی (ره) عقلانیت هم­پا و همگام با انقلابی گری است؛ به نحوی که حضرت امام خمینی (ره) می فرمایند: «همه باید با مقرراتی که شرع و عقل معین می‌کند، با نظاماتی که باید عمل به آن کرد، همه با هم به این نظامات عمل بکنیم؛ به این مقررات عمل بکنیم. »(صحیفه امام، ج8، ص39) و همچنین در برآیند اندیشه امام خامنه ­ای(مدظله العالی) عقلانیت سیاسی و انقلابی‌گری مبتنی بر یک عنصر مشترک است که به کارآمدی منتهی خواهند شد
3. استفاده از ابزارهای جدید به مخصوص هنر در انتقال مفاهیم. با تحول نسلی در جامعه و همچنین گسترش فضای مجازی نیاز به تغییر در ابزارهای تبیین، الزامی قطعی است. بنابراین کنشگران عرصه تبیین باید مخاطب شناسی دقیق انجام بدهند و از سوی دیگر مفاهیم را با ابزار هنر منتقل کنند.