توافق ۲۵ ساله با چین به کجا رسید؟

پایگاه رهنما:

اقتصاد چین روز به روز سهم بیشتری از اقتصاد جهانی را از آنِ خود می‌کند و اهمیتش در اقتصاد بین‌الملل را بیش از پیش به رخ کشورهای دیگر می‌کشد. جمعیت یک میلیارد و 400 میلیونی در کنار دومین اقتصاد دنیا بودن (بر اساس نرخ ارز اسمی- سال 2019) و رتبه‌ی اول اقتصاد دنیا بودن (بر اساس دلار برابری قدرت خرید-سال 2020)، تورم 3 درصدی و نرخ فقر زیر 2 درصدی (با وجود جمعیت بسیار بالا) این اقتصاد را منحصر به فرد ساخته است. پیش‌بینی‌ها حاکی از این است که آینده‌ی اقتصاد دنیا عملاً متاثر از اقتصاد چین است و تلاش‌های سیاسی آمریکا نیز نمی‌تواند جلوی این قدرت اقتصادی پیش‌رونده را بگیرد؛ تنها ممکن است مقداری از سرعت آن بکاهد. به همین خاطر، پیشرفت اقتصادی کشورهای مختلف در دهه‌های آتی در گرو تعیین نسبت با این اقتصاد بزرگ است. اروپایی‌ها –خصوصاً آلمانی‌ها- با همین نیت روی پروژه‌ی راه ابریشم سرمایه‌گذاری کرده‌اند. ایران نیز توافقنامه‌ی 25 ساله با این کشور امضا کرده است. در این گزارش به بررسی روابط اقتصادی ایران و چین و وضعیت توافق 25 ساله پرداخته‌ایم.

• مسیرهای توسعه‌ی مستقل

سایت وزارت خارجه‌ی چین نیز پس از تماس تلفنی روسای جمهور ایران و چین در 7م ماه جاری به نقل از شی جین پینگ نوشت: چین روابط تهران و پکن را از منظر استراتژیک می‌بیند و آماده همکاری با ایران برای گسترش تلا‌ش‌ها در راستای پیشرفت جدید در مشارکت راهبردی جامع چین و ایران است. روزنامه چینی گلوبال تایمز در این خصوص نوشت: «چین مایل به تقویت همکاری با ایران در چارچوب سازمان همکاری شانگهای (SCO) و سایر چارچوب‌ها است.» شی‌جی‌پینگ همچنین گفت: چین از «مسیرهای توسعه مستقل» کشورهای خاورمیانه حمایت می‌کند. این روزنامه‌ی چینی در ادامه نوشت: دو کشور روابط دوجانبه خود را به سطح استراتژیک رسانده و همچنین قراردادی را امضا کرده‌اند که بر اساس آن پکن در 25 سال آینده بیش از 400 میلیارد دلار در ایران سرمایه‌گذاری خواهد کرد.

• پیوستن به بریکس

المانیتور نیز در مورد روابط اقتصادی ایران و چین نوشت: صادرات ایران به چین از ژانویه تا ژوئن 2022 با 31 درصد افزایش به حدود 4.1 میلیارد دلار رسید. این خبر اهمیت دارد چون روابط ایران با جمهوری خلق چین مدتی است که بهبود یافته است و ایران در حال حاضر به دنبال پیوستن به ائتلاف موسوم به بریکس با حضور چین، برزیل، روسیه، هند و آفریقای جنوبی است. حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران، در ماه مارس به چین سفر کرد و تجارت غیرنفتی ایران با سازمان همکاری شانگهای که چین نیز بخشی از آن است نیز رو به افزایش است. المانیتور همچنین با تاکید بر امضای قرارداد همکاری ایران و چین نوشت: علاوه بر ملاحظات اقتصادی، چین برای ایران مهم است؛ زیرا این کشور آسیایی بخشی از توافق هسته‌ای ایران بود. در صورت شکست مذاکرات با ایالات متحده برای احیای توافق، ایران ممکن است به دنبال روابط نظامی بهتر با چین باشد. خبر توافق 25 ساله در رسانه‌های دنیا به‌طور گسترده پیچیده است اما در داخل، برخی می‌گویند در مقام عمل اتفاقی در این حوزه نیفتاده است. سخنگوی وزارت خارجه به این پرسش، پاسخ داده است.

• توافق؛ در فاز اجرایی

ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران دوشنبه، دهم مرداد ماه در نشست هفتگی با خبرنگاران در پاسخ به سؤالی درخصوص توسعه روابط تجاری ایران و چین گفت: خوشبختانه اراده مشارکت در عالی‌ترین سطح برای گسترش روابط میان دو کشور مبتنی بر منافع و مصالح مشترک وجود دارد. گفت‌وگوی اخیر رؤسای دو کشور هم بخش قابل توجهی ناظر بر بعد دوجانبه و همکاری‌ها و فعال‌‌سازی توافق جامع همکاری‌های راهبردی دو کشور همکاری‌های ۲۵ ساله دو کشور بوده است. وی یادآور شد: ما وارد فاز اجرایی این توافق شده‌ایم. در سفر سال گذشته وزیر امور خارجه کشورمان به چین و دیداری که با همتای خود داشتند به صورت مشترک اجرایی شدن این توافق را رسماً اعلام کردیم. از آن زمان تاکنون خوشبختانه جهش بسیار خوبی را در روابط اقتصادی و تجاری دو کشور شاهد بودیم که این جهش در سایه تحریم‌های ظالمانه‌ و یک‌جانبه‌ای که از سوی دولت آمریکا علیه ایران وجود دارد جهش قابل توجهی است. سخنگوی وزارت خارجه ادامه داد: بر اساس آماری که داریم رشد ۴۳ درصدی تجارت خارجی ایران و چین را شاهد بودیم، رشد حدودا ۵۸ درصدی صادرات کشور به چین را شاهد بودیم و این تنوع همکاری‌های اقتصادی و تجاری در حوزه‌های مختلف از جمله حوزه‌های صنعتی، کشاورزی و گمرکی بوده است.

• رشد تجارت با چین

خبرهای مثبت در مورد تقویت ارتباطات اقتصادی و تجاری با چین، بسیار است. مثلاً دبیر شورای هماهنگی صنعت خودرو اخیراً با اشاره به فرصت بسیار خوب پیش آمده برای حضور خودروسازان و قطعه‌سازان ایرانی در بازار روسیه، پیشنهاد کرد یک پلتفرم مشترک خودرویی بین ایران، روسیه و چین تعریف و طراحی شود. همچنین معاون دیپلماسی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران تصریح کرده که رویکرد و سیاست ایران در روابط خارجی، یک رویکرد متوازن است و حتی درصورت تحقق توافق برجام و رفع موانع در روابط ایران و غرب، جمهوری اسلامی ایران هرگز دوستان خود از جمله چین، روسیه یا هند را فراموش نخواهد کرد. جدیدترین آمار منتشرشده از سوی گمرک چین نشان می‌دهد مبادلات تجاری این کشور با ایران در نیمه نخست سال جاری میلادی با رشد 23 درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل مواجه شده و به 8 میلیارد و 263 میلیون دلار رسیده است. واردات چین از ایران در 6 ماهه نخست 2022 با رشد قابل توجه 31 درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل مواجه شده و به 4 میلیارد و 81 میلیون دلار رسیده است. چین در مدت مشابه سال قبل 3 میلیارد و 116 میلیون دلار کالا از ایران وارد کرده بود. صادرات چین به ایران در ماه‌های ژانویه تا ژوئن امسال نیز با رشد 16 درصدی مواجه شده و به 4 میلیارد و 182 میلیون دلار رسیده است. چین در ماه‌های ژانویه تا ژوئن سال قبل چین 3 میلیارد و 606 میلیون دلار کالا به ایران صادر کرده بود.

• ضرورت تقویت همکاری‌ها

بنابراین آمارهای موجود و همچنین اظهارات سخنگوی وزارت خارجه نشان می‌دهند توافق 25 ساله عملاً وارد فاز اجرایی شده است و شرایط اقتصاد بین‌الملل نیز نیاز متقابل و امکان تقویت همکاری‌های اقتصادی با چین را افزایش داده است. چین، به عنوان یک کشور پرجمعیت می‌تواند بازار خوبی برای تولیدات ایرانی باشد. همچنین این کشور توان اقتصادی لازم برای همکاری اقتصادی با ایران در شرایط تحریم را دارد. اخیراً برخی شرکت‌های چینی برای تعامل با ایران تحریم شده‌اند اما این موارد مانع تقویت تجارت با ایران و چین نشده‌اند. این البته کافی نیست و ظرفیت‌های همکاری با چین زیاد است. ضروری است معاونت اقتصادی وزارت خارجه و سازمان توسعه تجارت، بر جذب سرمایه‌گذاری مستقیم چین در کشور تمرکز کند. اگر تجربه‌ی پلتفرم مشترک خودرویی بین ایران، روسیه و چین موفق شود، می‌تواند الگویی برای سایر حوزه‌های اقتصادی نیز باشد.