امارات در مهلکه جنگ؛ عقب‌نشینی یا فروپاشی اقتصادی؟

پس از حدود 7 سال اقدامات متجاوزانه و نامشروع امارات متحده عربی علیه مردم یمن و نیروهای انصارالله، که نماد بارز آن همدستی با ائتلاف متجاوز عربی در کشتار شهروندان مظلوم یمنی بوده، در چند هفته گذشته این کشور در نتیجه حملات نیروهای انصارالله، روزهای پر از وحشت و فشاری را تجربه کرده که شاید از بطن تاسیس این کشور تا کنون سابقه نداشته است.

در واقع، نیروهای مسلح یمن یا همان نیروهای دولت نجات ملی در 17 ژانویه 2022 (27 دی 1400) بعد از چهار بار هشدار به کشورهای متجاوز به این کشور به ویژه امارات که نیروهای تکفیری-سلفی را به جنوب یمن منتقل کرده، به هشدارها و تهدیدهایش جامعه عمل پوشانید و از عملیات «طوفان یمن» علیه این کشور خبر داد. طی این عملیات موسوم به «إعصار الیمن»، یگان‌های موشکی و پهپادی ارتش یمن طی اقدامی مشترک فرودگاه‌های بین المللی ابوظبی و دبی، پالایشگاه نفتی المُصفّح و چند منطقه و تأسیسات مهم و حساس در امارات را با پنج موشک بالستیک و شمار زیادی پهپاد هدف قرار داد و از موفقیت این عملیات و تحقق اهداف آن سخن گفت.

در همین زمینه، برخی رسانه های منطقه شمار موشک های بالستیک شلیک شده از سوی رزمندگان یمنی به مراکز مهم امارات را ۱۰ فروند و تعداد پهپادها را نیز ۲۰ فروند اعلام کردند. همچنین، شایان ذکر است که این حملات نخستین حملات انصارالله به امارات در سال‌های بعد از 2018 یعنی بعد از عقب‌نشینی نیروهای اماراتی از یمن بوده است. در واقع، این حملات در واکنش به حملات یک ماه جاری نیروهای وابسته به امارات در جنوب یمن موسوم به «العمالقه» است با حمله به مناطق تحت سیطره دولت نجات ملی یمن، جنگ خونینی را آغاز کرده‌ بودند. با این اوصاف، اکنون این پرسش قابل طرح است که آیا وقایع سال 2018 یعنی عقب‌نشینی امارات از مواضع خود در یمن در نتیجه تهدیدات انصارالله تکرار خواهد شد یا خیر؟ یا در سطحی دیگر، می‌توان این پرسش را مطرح کرد در مقابل دور جدید حملات نیروهای دولت نجات ملی آستانه تحمل امارات متحده عربی در برابر حملات انصارالله تا چه اندازه‌ای خواهد بود؟

ابوظبی از حضور پررنگ در یمن تا تقلا برای ایجاد جبهه ضدانصارالله

ورود امارات متحده عربی به بحران یمن، بیش از آن‌که برآیند یک مداخله مستقیم و تصمیم‌گیری سیاسی مستقل برای حضور در یک معادله باشد، برآیند رویکرد حمایتی از سیاست‌های عربستان سعودی در منطقه بوده است. در مارس 2015 یعنی پس از آغاز حملات متجاوزانه ائتلاف عربی به رهبری ریاض به یمن، ابوظبی نیز در مقام متحد عربستان وارد میدان منازعه شد. با این وجود باید توجه داشت که  اگر چه امارات متحده‌ عربی به‌عنوان یک بازیگر حمایتی وارد بحران یمن شد، تا بتواند مشروعیت حضور عربستان در یمن را توجیه و زمینه را برای حضور دیگر کشورها نیز در ائتلاف عربی جنگ یمن فراهم آورد، اما به‌سرعت جایگاه خود را به‌عنوان بازیگر سوم منطقه‌ای در این تحولات، پس از عربستان و ایران تثبیت کرد.

ابوظبی بلافاصله با حمایت از شورشیان جنوب که جدایی‌طلب نیز هستند، تقویت مواضع آنها در روندهای سیاسی و امنیتی و بدل‌کردن آنها به بازیگر سوم تحولات یمن پس از انصارالله و دولت مرکزی یمن را در دستور کار قرار داد. این موضع امارات به وضوح در تخالف و ضدیت با مواضع عربستان قرار داشت لذا می‌توان اظهار داشت که ابوظبی، به سرعت خود را از سیطره‌ی پروژه‌های عربستان برای یمن خارج کرد و نقشه‌ی خود را که در آن طرف سوم جنگ، یعنی شورشیان هم باید دارای جایگاه ویژه‌ای در وضعیت جاری و آتی کشور یمن باشند را ارائه نمود. متعاقب این روند، نیروهای تحت امر امارات به همراه تعدادی از نظامیان این کشور در شهرهای عدن، لحج، الضالع و بخش‌هایی از أبین و ساحل حضرموت مستقر شدند اما در سال 2018 پس از حملات کوبنده و حساب شده موشک‌ها و پهپادهای یمنی علیه عربستان و تهدید جدید امارات، ابوظبی رسما در سال 2019 مدعی شد از یمن خارج شده است.

در این مقطع امارات مدعی شد تعداد نیروهای نظامی خود در یمن را از 15000 نفر به 650 پرسنل کاهش داده است اما بر خلاف این اظهارات و ادعاها، شواهد حاکی از آن است که امارات در چند وقت اخیر نقشی بی‌بدیل را در انجام حملات و اقدامات غیرقانونی علیه دولت نجات ملی یمن انجام داده است. در همین زمینه «ضیف الله شامی» وزیر اطلاع رسانی «دولت نجات ملی» یمن تاکید کرده که «حمله نیروهای مسلح یمن به امارات در چارچوب پاسخ قانونی و مشروع بوده و در واکنش به تشدید حملات و اقدامات نظامی مستمر امارات علیه مردم یمن صورت گرفته است. امارات در حالی دست به این حملات می‌زند که پیشتر به صورت رسمی اعلام کرده بود از یمن خارج شده است، ولی نه تنها نیروهایش را خارج نکرده، بلکه اقدام به تشدید حملات هوایی و افزایش توطئه‌هایش علیه یمن و مردم این کشور کرده است.»

آسیب‌پذیری بزرگ امارات و کاهش آستانه تحمل

بنابر شواهد منتشر شده در قالب عملیات «توفان یمن» فرودگاه‌های دبی و ابوظبی و نیز پالایشگاه مهم نفت «المصفح» متعلق به شرکت دولتی «ادنوک» هدف قرار گرفته شده‌اند. با این حملات، به عنوان بی‌سابقه‌ترین حملات بعد از استقلال امارات، دو آسیب‌پذیری بزرگ ابوظبی نمایان می‌شوند که می‌توانند معیاری برای میزات تاب‌آوری یا آستانه تحمل این امیرنشین عربی نیز باشد.

در سطح نظامی کشور امارات به وضوح در برابر حملات ارتش دولت نجات ملی یمن آسیب‌پذیر نشان داده است. فاصله هوایی محل شلیک موشک ها و اعزام پهپادهای تهاجمی به امارات یک هزار و ۳۰۰ کیلومتر می باشد که این مساله نشان از قدرت عملیاتی و پیشرفت فناوری رزمندگان یمنی در بخش نظامی دارد. اما نکته قابل تامل این است که سامانه پدافند هوایی کشور امارات که تلفیقی از تکنولوژی‌های غربی  و شرقی می‌باشد، نتوانسته در مقابل حملات موشکی و پهپادی یمنی‌ها ایستادگی کند. مجموع این وضعیت موجب شده که اکنون تمامی خطوط قرمز نظامی برای حمله به امارات شکسته شود که این مساله خود نشان‌گر شکننده بودن توانایی دفاعی و نظامی ابوظبی بوده و به نظر می‌رسد آستانه تحمل آن‌ها را به حداقل ممکن کاهش داده است.

دیگر بُعد شکنندگی کشور امارات در برابر حملات ارتش یمن را می‌توان در ارتباط با اقتصاد شکننده این کشور مورد ارزیابی قرار داد. اصطلاحا اقتصاد تجاری امارات را می‌توان «اقتصاد شیشه‌ای» ارزیابی کرد که به شدت در برابر بحران‌های طبیعی و بحران‌های نظامی آسیب‌ خواهد پذیرفت. اقتصاد امارات در سطحی گسترده وابسته به بخش خدمات بوده و بیشتر بعد تجاری دارد. در واقع، بخشی کوچک از تجارت امارات با دیگر کشورها در حوزه صنعت و توسعه زیرساخت‌ها تعریف می‌شود اما بخش بزرگ‌تر در حوزه بازارهای مالی، مسکن، توریسم، کالاهای لوکس یا غیر ضرور، همانند تجارت الماس، طلا و فلزات گران بها، اسب‌های نژاد خالص و ... اختصاص دارند.

در شرایط کنونی حملات نیروهای یمنی به مراکز تجاری، نظامی و دولتی بزرگ امارات به وضوح نشان داد که این کشور تا چه اندازه در برابر حملات موشکی و پهپادی ضعف دارد. حتی در سطحی نمادین اخیرا نیروهای وابسته به انصارالله یمن پس از عملیات موفق موشکی و پهپادی با انتشار پوستری با مضمون تهدید به حمله به «برج خلیفه» در دبی به عنوان نماد اصلی این شهر و بلندترین سازه ساخت بشر، هراس و وحشت را در دل حاکمان ابوظبی افکنده‌اند. همچنین تهدید حمله به نمایشگاه بین المللی اکسپو 2020 که برای تجارت سالانه اماراتی‌ها بسیار حائز اهمیت است بخش دیگر جنگ روانی است که وجود روزنه‌های متنوع آسیب‌پذیری‌های گسترده امارات از تداوم جنگ یمن را نمایان می‌کند. این در حالی است که یمنی‌ها عملاً چیز زیادی برای از دست دادن در جنگ ندارند و تقریباً تمامی مراکز اقتصادی و زیرساخت‌های این کشور در 7 سال گذشته در حکلات هوایی ائتلاف نابود شده است.

در مجموع می‌توان اظهار داشت که دور جدید حملات دولت نجات ملی یمن علیه امارات به وضوح این مساله را نمایان کرده که تمامی رویکرد سیاسی، اقتصادی و نظامی ابوظبی طی دهه‌های گذشته در معرض تهدید قرار دارند. در واقع، هرآنچه امارات در حوزه اقتصاد لوکس و خدماتی خود طی دهه‌های گذشته کاشته است، به آسانی از سوی نیروهای انصارالله قابل نابودی می‌باشد. لذا می‌توان انتظار داشت که در آینده نزدیک دولت امارات از مواضع تهاجمی خود علیه یمن عقب بنشیند.