در دیدار احمد مسعود با وزیر خارجه طالبان چه گذشت؟

اواسط هفته گذشته وزیر خارجه طالبان در رأس یک هیئت سیاسی و اقتصادی وارد تهران شد. وزرای اقتصاد، صنعت و تجارت و رئیس بانک مرکزی افغانستان، امیر خان متقی را در این سفر کوتاه همراهی کردند. احمد الله وثیق، معاون سخنگوی دولت طالبان هدف از این سفر را گسترش روابط تجاری و اقتصادی میان افغانستان و جمهوری اسلامی ایران خوانده و گفته است که طالبان به دنبال افزایش فرصت‌های همکاری در امور بانکی، بازارچه‌های مرزی، معدن، تجارت و گفتگو بر سر مسائل مهاجرین است.
نماینده گروه طالبان در دیدار با امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه کشورمان بر توسعه روابط تاکید کرده و از طرف ایرانی درخواست کرده است تا شرایط گفتگو‌های سازنده میان گروه‌های مختلف افغانی را تسهیل کند. وزیر خارجه نیز از طالبان خواسته تا بر قول و قرار‌های قبلی خود با مردم افغانستان پایبند بوده و در سریع‌ترین زمان ممکن تشکیل دولت همه شمول (فراگیر) را پیگیری کند. از نکات قابل تأمل در حاشیه این سفر، دیدار احمد مسعود رهبر مقاومت ملی افغانستان با امیر خان متقی بوده است. این دیدار در ابتدا از سوی اطرافیان آقای مسعود تکذیب شد. صبغت الله احمدی، سخنگوی جبهه مقاومت خبر را تکذیب و تأکید کرد که قرار نیست هیچ نوع گفت‌وگویی میان احمد مسعود با امیر خان متقی صورت بگیرد. اما اندک زمانی بعد مقامات دیپلماتیک کشورمان و نیز طالبان این دیدار را تائید کردند. متقی با تأیید این خبر به خبرنگاران گفت: «از آن‌ها خواستیم که به کشور برگردند، هیچ کس به آن‌ها کاری نخواهد داشت و مشکلی امنیتی برای آن‌ها ایجاد نخواهیم کرد.» وزیر خارجه طالبان، پس از برگشت از تهران در کابل از دیدار در تهران ابراز رضایت کرد. «بلال کریمی» معاون سخنگوی طالبان نیز در این باره گفته است که در این دیدار، به آن‌ها اطمینان داده شده که می‌توانند بدون هیچ نگرانی به کشور خود بازگردند.
حسام‌الدین شمس، والی پیشین بادغیس و از نزدیکان محمد اسماعیل خان، که در گفت‌وگو‌ها با طالبان حضور داشت، گفت که دست‌کم سه جلسه با طالبان برگزار شد و در دو جلسه نماینده دولت ایران هم حضور داشتند. هرچند که جزئیاتی از جریان مذاکرات دو طرف به بیرون درز نکرده است، اما سعید خطیب زاده، سخنگوی وزارت خارجه آن را سازنده و مثبت توصیف کرده و در پاسخ به سوالی درمورد صحت و سقم دیدار اسماعیل خان و احمد مسعود با امیرخان متقی در ایران گفته است که: ایران میزبان گروه‌های مختلف افغانستانی است و در این سفر هم ایران میزبان این گفت‌وگو‌ها بوده و گفت‌وگو‌های خوبی بین این رهبران انجام شده و امیدواریم نتیجه آن آینده درخشانی برای مردم افغانستان باشد. مسأله انتخابات و تشکیل حکومت همه شمول و تدوین قانون اساسی از مهم‌ترین خواسته‌های جبهه مقاومت ملی در این گفتگو‌ها بوده است. البته جبهه مقاومت افغانستان پس از این نشست در بیانیه‌ای اعلام کرد که این دیدار‌ها هیچ نتیجه‌ای نداشته و سخنگوی این جریان نیز در اقدامی عجیب با ادبیاتی منتقدانه با بخش فارسی بی بی سی گفتگو کرد!
با این وجود به نظر می‌رسد که گروه طالبان برای گفتگو‌های صلح عزم جدی ندارند و هدف آن‌ها از مذاکرات اطمینان دادن به رهبران مخالفان از تأمین امنیت جانی در افغانستان و ترک جنگ خلاصه می‌شود. این اظهارات سخنگویان طالبان نشان می‌دهند که این گروه در مورد گفتگو‌های ثمر بخش و مفید که به ختم بحران افغانستان منجر شود، عزم جدی ندارد. در حالیکه اولین شرط موفقیت گفتگو‌ها این است که موضوعات اساسی کشور مانند نوع نظام سیاسی آینده، انتخابات، قانون اساسی، رفع انحصار و تبعیض و حقوق شهروندی اتباع افغانستان در محور گفتگو‌های طرفین باشند.
در این مذاکرات هم رهبران طالبان سرمست از پیروزی نظامی خود مقاومت را پایان یافته و بحران کشور را ختم شده تلقی می‌کنند؛ از این رو با غرور به مسائل نگاه کرده و آن‌ها را کم اهمیت تلقی می‌کنند در حالیکه واقعیت چیزی دیگری است و کم اهمیت تلقی کردن گفتگو‌های صلح و تقلیل آن در حد امان نامه دادن به مخالفان نمی‌تواند به استقرار صلح و تأمین امنیت سراسری در افغانستان بیانجامد. در حالیکه موضوع گفتگو پیداکردن راه حل برای بحران افغانستان، نوع نظام سیاسی آینده، انتخابات، قانون اساسی و حقوق شهروندی است، اما سخنگویان طالبان آن را در حد امان دادن به مخالفان خود تقلیل داده‌اند و گفته‌اند آن‌ها می‌توانند بدون نگرانی به افغانستان بازگردند.
مهم‌ترین شرط موفقیت گفتگو‌های صلح واقع بینی و پذیرفتن واقعیت جامعه چند قومی افغانستان و پرداختن به حل ریشه‌ای بحران افغانستان است. افغانستان جامعه چند قومی است و حکومت انحصاری تک قومی و تحمیل زبان و فرهنگ یک قوم بر سایر اقوام کشور امکان پذیر نیست و بحران کشور را دوام دار خواهد کرد و به تنش‌های قومی و زبانی بیشتر خواهد انجامید. امید می‌رود رهبران طالبان با بازنگری به سیاست‌های گذشته خود و پذیرفتن واقعیت چند قومی و تنوع مذهبی گام‌های مفید و ارزشمند به سوی استقرار صلح و ثبات در افغانستان بردارد و با عزم جدی در گفتگو‌های صلح شرکت نموده و موضوعات مهم و محوری را که منجر به ختم جنگ و استقرار صلح در افغانستان گردد در مرکزیت گفتگو‌های خود با مخالفان قرار دهد تا ما دیگر شاهد تداوم جنگ در کشور نباشیم وگرنه در غیر این صورت با آمدن فصل بهار و گرم شدن هوا تنور جنگ نیز داغ خواهد گردید. هرچند که مردم افغانستان از جنگ خسته شده‌اند و طرفدار جنگ نیستند، اما در صورتی که خواسته‌های مشروع مردم از طرف طالبان نادیده گرفته شود و حقوق شهروندی آن‌ها رعایت نگردد ناگزیر خواهند شد که باز هم تفنگ به دست گرفته و برای احقاق حقوق خود به جنگ بپردازند.
با وجود همه اختلافات میان طرف‌های مختلف در کابل، اهتمام وزارت خارجه در پیشبرد گفتگو‌های «افغانی- افغانی» قابل تقدیر است. سیاست کلی نظام جمهوری اسلامی ایران درباره بحران افغانستان در کلام رهبر معظم انقلاب اسلامی تبلور دارد، مقام معظم رهبری (مدظله العالی) در دیدار رئیس‌جمهور و اعضای هیئت دولت فرمودند که ما طرفدار «ملت افغانستان» هستیم؛ چراکه دولت‌ها همچون گذشته می‌آیند و می‌روند، اما ملت افغانستان است که باقی می‌ماند و نوع رابطه ایران با دولت‌ها نیز بستگی به نوع رابطه آن‌ها با ایران دارد. بر اساس همین رهنمود، غیرت دینی در جمهوری اسلامی ایران، ما را ملزم به آن می‌کند تا مردم افغانستان را یاری کنیم.