ورزشکارانی که باید در تراز ورزش انقلابی باشند

جریان ورزش در کشور سال‌هاست که متفاوت از دوران گذشته شده است؛ «ورزش حرفه‌ای» جایگزین سنت‌های قدیمی شده و بعضی وقت‌ها پول، حرف اول را در ورزش می‌زند. اگر در گذشته، گود زورخانه هم کارکرد اجتماعی داشت و هم کارکرد ورزشی، حالا زمین‌های ورزشی معمولا کارکرد اقتصادی پیدا کرده و ارزش‌های انسانی و اخلاقی بسیار کمرنگ‌تر از گذشته شده اند و آرایش و خودآرایی‌های افراطی برخی از ورزشکاران در اولویت قرار گرفته است! ورزش به یک صنعت درآمدزا در دنیا تبدیل شده که هواداران زیادی دارد؛ در کنارش صنعت تبلیغات، پوشاک، تلویزیون و حتی مشاغل دیگر هم رشد کرده است. در برخی صحنه‌ها ورزشکاران دارای قیمت شده‌اند و ورزشکار هرچه بهتر، قیمتش هم بالاتر! تا جایی که در چنین موقعیت‌هایی کسی حرف از روحیه جوانمردی و پهلوانی نمی‌زند. شاید همین دورنمای ورزش باعث شد تا ۲۱ سال قبل (۱۵ شهریور ۷۶) رهبر معظم انقلاب در سخنانی که در مراسم افتتاحیه مانور فرهنگی، ورزشی جانبازان و معلولان کشور داشتند، هشداری در خصوص رفتار پهلوانی در ورزش بدهند و تاکید کنند که «باید محیط ورزش را محیط معنوی کنید. محیط معنوی، همان محیط پهلوانیِ دیرین ورزشکاران قدیمی خودِ ماست؛ آن‌هایی که وقتی وارد گود ورزشی می‌شدند، خاک گود را می‌بوسیدند؛ آن‌هایی که همیشه ورزش را با نام خدا شروع می‌کردند و با نام خدا تمام می‌کردند - با بسم‌اللَّه شروع می‌کردند و با دعا تمام می‌کردند - کشور ما این‌گونه کشوری است.» این تلنگر در شرایطی زده شد که در ۲۰ سال گذشته، ورزش قهرمانی در ایران رشد زیادی داشته است؛ ۴ بار صعود به جام‌جهانی فوتبال، کسب عناوین آسیایی و جهانی در والیبال، فوتسال، بسکتبال، و رشته‌های مختلف رزمی باعث شده تا ورزش ایران به نقطه قابل توجهی در جهان دست یابد. در همین مدت، به واسطه رشد ورزش قهرمانی، روحیه حرفه‌ای‌گری نیز بخش‌های متخلف ورزش حاکم شده است. اگرچه روحیه حرفه‌ای‌گری در بسیار موارد مناسب است، اما این روحیه نباید منجر به فراموشی ارزش‌های اصلی و اساسی در ورزش شود. شاید به تعبیری بتوان گفت، روحیه حرفه‌ای‌گری بیش از آنکه مسیر را برای تعالی ورزشکاران فراهم کند، به وسیله‌ای برای کسب درآمد و شهرت بدل شده است. همین روحیه هم باعث می‌شود تا گاهی تخریب‌ها، دوپینگ‌ها و اقدامات ضداخلاقی در زمین مسابقه و بیرون از مسابقه رواج پیدا کند. یکی از مشکلات امروز ورزش کشور، تبدیل ورزشکاران به «سلبریتی» (چهره) است؛ اگرچه سلبریتی بودن به خودی خود بد نیست، اما آنچه گاهی اوقات به ارزش اساسی تبدیل می‌شود، کسب شهرت است. برخی ورزشکاران برای کسب شهرت اجتماعی، حاضرند دست به هرکاری بزنند، از لباس‌های عجیب و غریب گرفته تا تردد با ماشین‌های آنچنانی. در شرایطی که جامعه، به واسطه مشکلات اقتصادی، با مسائل بسیاری دست و پنچه نرم می‌کند، ورزشکاران حرفه‌ای بسیاری هستند که با دستمزد‌های نجومی و خودرو‌های آنچنانی، فاصله طبقاتی را هرچه بیشتر به رخ جامعه می‌کشند. جهت دادن به رای مردم در انتخابات‌ها، اظهارنظر‌های غیرتخصصی در مسائل مهم سیاسی و اقتصادی، انجام فعالیت‌ها و مراودات اقتصادی مشکوک، ورود به عرصه‌هایی مانند سیاست، بازیگری یا موسیقی بدون داشتن تخصص لازم و برخی ناهنجاری‌ها در محیط اجتماعی، بخشی از رفتار‌های ورزشکارانی بوده که هرکدام برای مدتی چهره شده و به سرعت هم از اذهان جامعه پاک شده‌اند، اما اثرات نامطلوبی که بر سبک زندگی و نگرش عموم جامعه داشته‌اند، تا مدت‌ها باقی بوده است. البته بروز این مشکلات ریشه‌های مختلفی می‌تواند داشته باشد. ورود پول‌های کلان و بی‌حساب به ورزش، نبود مدیران متخصص و عدم هدایت درست ورزشکاران در زمینه‌های صحیح هرکدام سهمی در این نابسامانی ورزشی دارند. شاید به تعبیر رهبر معظم انقلاب اسلامی، ریشه مشکلات، «کمبود فضای معنوی و فرهنگی در ورزش است. یعنی در محیط ورزش، سعی نشده فضای فرهنگی اسلامی و سالمی حاکم باشد. نه این‌که ورزشکاران ما آدم‌های خوبی نیستند؛ آدم‌های بسیار خوب و مؤمن و متقی و پرهیزکار در میانشان هست؛ اما فراتر از این باید باشد. محیط ورزشی ما باید محیط عفیفی باشد. عفت، معنای خیلی عجیب و وسیعی دارد. سلامت نفس یک انسان، در هرجایی خودش را نشان می‌دهد. محیط ورزش، باید محیط عفیف باشد. در آن باید هرزگی، شلختگی و هر چیز غیرعفیفانه مشاهده نشود.» (بیانات در دیدار جوانان، اردیبهشت‌ماه ۷۷) البته ورزش قهرمانی ایران همین حالا هم نمونه‌های بسیاری از رفتار پهلوانی دارد که امثال علیرضا کریمی نمونه‌ای از آن‌ها هستند. پهلوانانی که یا از رقابت مقابل یک رژیم کودک‌کش سر باز می‌زنند و محرومیت را به جان می‌خرند یا در صحنه‌ای دیگر، برای یاری‌رساندن به محرومان و دردکشیدگان پیشقدم می‌شوند. تقویت هرچه بیشتر روحیه پهلوانی در ورزش امروز، فرصت‌ها را بیشتر می‌کند و تهدید‌ها را از پیش روی جامعه ورزشی برمی‌دارد.