ایمن سازی خانواده با «عفاف» و «حجاب»

می‌گویند هرچیزی که ارزشمند و قیمتی است، باید محافظت شود تا مورد دستبرد قرار نگیرد، اگر پول یا طلا و جواهر باشد، طبیعتاً حساسیت و دقت آدم‌ها برای مراقبت هم بالاتر می‌رود، تا جایی که گاهی هزینه‌های سنگینی برای حفظ یک شیء ارزشمند می‌شود. حالا اگر قرار باشد، از گوهر وجود انسان و انسانیت و پاکی او مراقبت شود، چه باید کرد؟ اگر نگاه برخی‌ها به انسان محدود به ظاهر او شود و از انسانیت و هستی او غفلت کنند، آیا این گوهر وجود در معرض خطر قرار نمی‌گیرد؟ در آموزه‌های حیات‌بخش اسلام و حتی در رسوم ایرانِ پیش از اسلام، نوع پوشش یا همان «حجاب» افراد به ویژه زنان، به عنوان سپری برای حفاظت از پاکی و انسانیت آن‌ها و تشخص‌بخشی و اعتبار دادن به آن‌ها تلقی شده و می‌شود. در اسلام به عنوان دین و راه و رسم زندگی ما، «حجاب» یک واجب شرعی اعلام شده و نکات مستقیم یا غیرمستقیم فراوانی هم درباره لزوم اهتمام نسبت به آن و آثار بد سهل‌انگاری درباره حجاب شده است، هرچند همیشه عده‌ای تلاش می‌کنند تا نوع پوشش و حفظ حجاب را از یک واجب شرعی به یک مسئله فردی و سلیقه‌ای تنزل دهند و به عنوان مثال، فقط یک پاسخ در مقابل متدینین می‌دهند؛ «دل باید پاک باشد»! یا هنگامی که بر ضرورت رعایت آموزه‌های الهی در خصوص حجاب در اجتماع تاکید و مطالبه می‌شود، پای دیگر معضلات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی را پیش می‌کشند و می‌گویند، «اینقدر که نسبت به حجاب بانوان حساس هستید، در مقابل فلان مسئله اقتصادی هم حساس باشید»! تئوریزه‌کنندگان این حرف‌ها، خواسته یا ناخواسته از این واقعیت هشداربرانگیز غفلت می‌کنند که وقتی فضای عمومی جامعه – نه حریم خصوصی و خانوادگی افراد – آغشته به خودآرایی و جلب توجه نامحرم شود و زنان – و حتی مردان – با هر پوشش و ظاهری در جامعه حاضر شوند، خودبخود فضا را باز می‌گذارند تا قبل از آنکه به انسانیت و گوهر وجود آن‌ها توجه شود، خواه ناخواه همه توجه‌ها به سمت جاذبه‌های جنسیتی آن‌ها جلب شود و به تدریج، افراد ولنگار به آن‌ها به چشم «ابزار» نگاه کنند، نه عضوی فعال و محترم از یک اجتماع انسانی. این معضل، اولین جایی را هم که هدف خواهد گرفت، «حریم خانواده» خواهد بود، چراکه بدحجابی و زیرپاگذاشتن هنجار‌های ملی و دینی در نوع پوشش، عملا به معنای باز گذاشتن حریم خصوصی خود برای ورود دیگران خواهد بود. این مسئله در سال‌های اخیر و با گسترش شتابان فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی حساسیت بیشتری پیدا کرده است.
حجاب، جامعه آینده و ۳ راه حل
با فرض اینکه اهمیت حجاب و عفاف در حفظ سلامت خانواده و اجتماع برای خیلی‌ها اثبات شده باشد، حالا جای پرداختن به این سوال است که حجاب و عفاف چطور می‌تواند به اولویتی برای نسل حال و آینده – به ویژه نسل آینده – تبدیل شود و در نتیجه، هم حریم خانواده و نشاط آن را در مقابل طوفان‌های سهمگین فرهنگی و اجتماعی حفظ کند و هم به تبع آن، فضای عمومی جامعه را در مقابل آسیب‌های اخلاقی و تغییرات خطرناک حفاظت کند؟
الف. - آموزش از سنین نوجوانی. در روایات معصومین (ع) آمده است که یادگیری در دوران کودکی مانند حکاکی بر روی سنگ است که پاک نمی‌شود و برای همیشه باقی می‌ماند. به اعتقاد کارشناسان تربیتی و صاحبنظران مسائل فرهنگی، جا انداختن مسائل مهم برای کودکان و نوجوانان در همان سنین تربیت‌پذیری به مراتب راحت‌تر و مفیدتر از کلنجار رفتن در سنین جوانی و بزرگسالی است. تبیین ظریف «ارزش حجاب و عفاف» و نقش آن در صیانت از حریم خانواده، در مدرسه و در دوران نوجوانی و در گروه‌های همسالان در کانون‌های فرهنگی هنری، آثار ماندگاری در اندیشه نوجوانان خواهد داشت که در سنین دیگر به راحتی قابل تغییر یا دست‌اندازی توسط تئوری‌پردازان غرب‌زده و شرق‌زده نخواهد بود.
ب. – تبیین فلسفه حجاب. شاید یکی از اشکالات اساسی که منجر به آسیب دیدن مسئله حجاب در بخش‌هایی از اجتماع شده، درک ناصحیح نسبت به ماهیت حجاب و فلسفه آن است. شاید خیلی‌ها ندانند که حفظ «عفاف»، هدف و فلسفه «حجاب» است و البته اگر زنی بدحجاب باشد، لزوما به معنای زیر سوال بودن «عفاف و پاکدامنی» او نیست، بلکه این دیگران هستند که ممکن است در حریم عفاف او طمع کنند. وقتی فلسفه و راز حجاب با هنرمندی و شیوایی جا انداخته شود، حرکت عمومی جامعه آینده به سمتی می‌رود که کمتر کسی جرات طمع در حریم عفاف و اخلاق دیگران را نخواهد کرد.
ج. – الگوسازی در سینما و تلویزیون. بدون تعارف، اگر قرار باشد هرجا هنرپیشه زن «چادری» باشد، زندگی‌اش درگیر انواع و اقسام مشکلات اقتصادی و اجتماعی نشان داده شود، خیلی راحت زیراب «حجاب» برای دختران نوجوان امروز و مادران فردای این کشور خواهد خورد! واقعیت این است که انگار تلویزیون و به ویژه سینما، کارنامه چندان قابل دفاعی در نمایش سیمای «زن مسلمان، باحجاب و موفق» نداشته است و اتفاقا در مواردی، خلاف مسیر این هدف را طی کرده است، حال آکه اگر قرار باشد، نسل آینده به مسئله حجاب نه به چشم یک سلیقه فردی، که به عنوان یک اصل برای حفظ سلامت خانواده و اجتماع نگاه کند، بدون شک یکی از ساده‌ترین و موثرترین راه‌های آن، الگوسازی مناسب در تولیدات سینمایی و تلویزیونی است.