غذای روح فرزندان‌مان از کجا می‌آید؟!

پایگاه رهنما:

هفته سوم تیرماه در تقویم کشور ما به نوعی با مسئله «قلم» و کتاب و نگارش پیوند خورده است؛ روز 14 تیرماه با عنوان «روز قلم» و 18 تیرماه به عنوان «روز ادبیات کودک و نوجوان» نامگذاری شده است. مناسبتی که می‌تواند بهانه و فرصتی باشد تا هر سال، بطور خاص و ویژه به نیازهای کودکان و نوجوانان این کشور در زمینه «کتاب خوب» بپردازیم و تلنگری بزنیم به اینکه در این دوره و زمانه، چه محصولات فکری و فرهنگی در دستان فرزندان مردم قرار دارد و وظیفه فعالان فرهنگی در این عرصه چیست.

در قداست و اهمیت «قلم» همین بس که خداوند در قرآن کریم به قلم و آنچه می‌نویسد سوگند یاد کرده و در اهمیت ادبیات حوزه کودک و نوجوان هم باید حدیث شریف معصوم (ع) را یادآوری کرد که تعلیم و تربیت در دوره کودکی و خردسالی را مانند حکاکی بر روی سنگ توصیف کرده‌اند که اثر آن ابدی و ماندگار است.

با این مقدمه، تقریبا می‌توان فهمید که اهمیت تولید کتاب‌های مناسب برای کودکان و نوجوانان چقدر است و انس با «کتاب خوب» چه اثری در شکل‌گیری شخصیت و تربیت مناسب فردی و اجتماعی این گروه سنی و آینده زندگی آنها دارد.

• از «بی‌نوایان» تا «تن تن و سندباد»

رهبر معظم انقلاب به اذعان بسیاری از کتاب‌دوستان و اهالی فرهنگ و اندیشه، یکی از حرفه‌ای‌ترین کتاب‌خوانان و صاحبنظران حوزه کتاب و ادبیات هستند که حتی گاهی زودتر از فعالان این حوزه، در جریان تازه‌های نشر قرار می‌گیرند و از محتوای این آثار هم به خوبی آگاه هستند. به همین خاطر، گذری بر نام چند کتاب ماندگار که ایشان آنها را برای کودکان و نوجوانان مناسب دانسته‌اند، مفید به نظر می‌رسد.

یکی از این کتاب‌ها، مجموعه «قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب» اثر زنده‌یاد مهدی آذر یزدی است که شامل هشت جلد «قصه‌های کلیله و دمنه»، «قصه‌های مرزبان‌نامه»، «قصه‌های سندباد نامه و قابوس‌نامه»، «قصه‌های مثنوی مولوی»، «قصه‌های قرآن»، «قصه‌های شیخ عطار»، «قصه‌های گلستان» و «قصه‌های چهارده معصوم (ع)» است که از سوی انتشارات امیرکبیر منتشر شده است.

رهبر معظم انقلاب در سال 1386 و در سفر به یزد وقتی متوجه می‌شوند که در میان جمع، مهدی آذریزدی نویسنده این مجموعه نیز حضور دارد، می‌فرمایند: «من خودم را از جهت رسیدگی به فرزندانم، بخشی مدیون این مرد و کتاب این مرد می‌دانم» و ادامه می‌دهند: «آنوقتی که کتاب ایشان درآمد، بچه‌های ما داشتند به دوران نزدیکی به بلوغ می‌رسیدند، دوره هم دوره‌ طاغوت بود و همه‌ عوامل در جهت گمراه‌سازی ذهن و دل جوان حرکت می‌کرد. من دلم می‌خواست چیزی باشد که جوان‌های ما با او هدایت شوند و جاذبه هم داشته باشد. خب، کتاب خوب که خیلی بود. بنده فهرست پیشنهادی کتاب می‌نوشتم و بین جوان‌های دانشجو و دانش‌آموزهای سطوح بالای دبیرستان‌ها پخش می‌شد، اما برای بچه‌های کوچک دستمان خالی بود، تا اینکه کتاب ایشان را من پیدا کردم. نگاه کردم دیدم این از جهات متعددی، از دو سه جهت، همان چیزی است که من دنبالش می‌گردم».

رهبر معظم انقلاب از رمان‌های جهانی هم به خوبی مطلع هستند و در یکی از دیدارهای خود در سال 1376 گفته‌اند: « یک نویسنده معروف فرانسوی هست به نام میشل زواکو که کتاب‌های زیادی دارد. من اغلب رمان‌های او را در آن دوره خواندم. یا نویسنده معروف فرانسوی ویکتور هوگو. من کتاب "بینوایان" او را اولین بار در همان دوره نوجوانی از کتابخانه آستان قدس گرفتم. البته همه آن را نخواندم؛ مقداریش را خواندم. یکی دو بار بعد از آن هم تمامش را خواندم».

«خداحافظ کرخه» اثر داوود امیریان، کتاب دیگری است که رهبرمعظم انقلاب خواندن آن را توصیه کرده‌ و گفته‌اند: «این کتاب شیرین و ساده، زندگی و احساس و جهت‌گیری‌های بسیجی را به خوبی تشریح می‌کند. نویسنده که خود یک بسیجی با همه بار فرهنگی این کلمه است، با بیان بعضی از جزئیات به ظاهر کم اهمیت، آن امر مهم را تصویر و ترسیم کرده است؛ با اینکه جوانی کم سن و سال است، بسی پخته‌تر از عمر خود می‌نویسد و می‌اندیشد.‌ گاه در نقل حوادث، تسلسل طبیعی و منطقی رعایت نشده است. باری این یکی از کتاب‌های خیلی خوب در مجموعه خاطره‌هاست».

و در میان منظومه کتاب‌های معرفی شده از سوی رهبرمعظم انقلاب باید به «تن تن و سندباد» اشاره کرد؛ کتابی راهبردی و مهم که در قالب یک داستان جذاب، مسئله نفوذ و تهاجم فرهنگی را برای نوجوانان تشریح می‌کند.

رهبر معظم انقلاب در یادداشتی درباره این کتاب فرموده‌اند: «من هم همین قصه را همیشه تعریف می‌کردم. حیف که خیلی‌ها آن را باور نداشتند. حالا خوب شد، شاهد از غیب رسید! راوی این حکایت که خود همه چیز را به چشم خود دیده، حکایت تن تن و سندباد را چاپ کرده است. حالا دیگر کار من آسان شد! همین بس است که نسخه‌ این کتاب را به همه‌ بچه‌ها بدهم».

• یک هشدار!

در میان انبوه ‌کتاب‌های داستان، رمان و شعر که با عنوان «گروه سنی کودک و نوجوان» در بازار نشر پیش روی فرزندان ما قرار دارد، باید مراقب آثار اقتباسی ناسالم باشیم.

کتاب‌های وارداتی که نه ترجمه غنی و مستحکمی دارند و نه محتوای آنها تناسب چندانی با فرهنگ این مرز و بوم و نیازهای کودکان و نوجوانان این سرزمین دارد، بلکه گاهی در تضاد با این فضای فرهنگی نیز هست، امروز کم در بازار دیده نمی‌شود! کمترین وظیفه متولیان این حوزه، ساماندهی این آثار ناسالم است.

معنی این هشدار، کنار گذاشتن کامل آثار ترجمه‌ای نیست؛ بلکه، هدف پالایش این آثار و بیرون کشیدن آثار ناسالم و مخرب و حذف آنها و معرفی آثار ترجمه‌ای مفید و الهام‌بخش برای کودکان و نوجوانان است.