پوتین با استقرار بمب‌افکن‌های هسته‌ای در سوریه چه در سر دارد؟

پایگاه رهنما :

اخیرا روزنامه روزنامه «نزاویسمایا گازتا» به عنوان یکی از معتبرترین جراید کشور روسیه، طی گزارشی از برنامه مسکو برا توسعه پایگاه هوایی الحمیمیم در جنوب شرق لاذقیه واقع در غرب سوریه خیر داده است. بنابر اعلام این روزنامه، روسیه در حال آماده‌سازی برای استقرار بمب‌افکن‌های استراتژیک هسته‌ای به عنوان بخشی از تقوبت توان نظامی خود در الحمیمیم است.

شواهد امر حاکی از آن است که روسیه در حال بازسازی و جدید کردن باند هواپیمایی در این پایگاه نظامی بوده تا هواپیماهای با توانایی حمل سلاح‌های هسته‌ای و پروازهای دوربرد را در آن مستقر کند. اکنون بعد از این اقدام روسیه این پرسش قابل طرح است که مسکو و ولادیمیر پوتین از توسعه پایگاه هوابی الحمیمیم و استقرار بمب‌افکن‌های استراتژیک هسته‌ای چه اهدافی را دنبال می‌کنند؟ 

سوریه بخش جدایی‌ناپذیر از استراتژی مسکو در غرب آسیا

استقرار بمب‌افکن‌های استراتژیک هسته‌ای روسیه در پایگاه هوایی الحمیمیم، در قالب استراتژی جدید سیاست خارجی روسیه نسبت به غرب آسیا قابل خوانش است. طی دهه‌های متمادی پس از سقوط اتحاد سوسیالیستی شوروی، منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا با عقب‌نشینی و کاهش نقش‌ آفرینی مسکو مواجه شد. اما اکنون طرح روس‌ها برای توسعه پایگاه هوایی الحمیمیم و استقرار بمب‌افکن‌های استراتژیک هسته‌ای در سوریه نشان‌گر آین امر است که غرب آسیا و در بطن آن سوریه مجدداً در حوزه کانون‌های اصلی سیاست خارجی مسکو قرار گرفته است. ولادیمیر پوتین با این اقدام خود نشان داد که هدف‌گذاری بلندمدت و استراتژیک در سوریه را برای دهه‌های آینده در ذهن می‌پروراند.

در این میان توجه به این نکته ضروری است موفقیت مسکو در قرار دادن سوریه به عنوان پاشنه اطمینان بازگرداندن نفوذ از دست رفته روسیه در غرب آسیا و شمال آفریقا آن است که نظام سیاسی سوریه باید به این اقدام به عنوان یک مولفه موازنه ساز با دو دشمن اصلی خود یعنی رژیم صهیونیستی و ترکیه اطمینان یابد. تا پیش از حلع سلاح شیمایی سوریه، این سلاح‌ها به عنوان اهرم حفظ موازنه در برابر تهدید هسته ای رژیم صهیونیستی عمل می‌کرد و همچنین می‌توانست در برابر توسعه‌طلبی ترکیه سد مهمی ایجاد کند با این حال پس از خلع سلاح شیمیایی سوریه، دمشق خود را در برابر آماج حملات رژیم صهونیستی تنها می‌بیند و استقرار سامانه‌های پدافندی اس 300 و اس 400 نتوانسته است که انتظارات موازنه‌سازی را برآورده کند. مجموع این روند این مساله را مطرح می‌کند که پیش‌برد سیاست روسیه برای حضور بلندمدت و تعریف سوریه به عنوان حوزه منافع استراتژیک امنیتی، نیازمند ارائه تضمین‌ها و همکاری‌های فراگیرتر با دمشق خواهد بود.

مقابله با گسترش ناتو به شرق

از ابتدای آغاز جنگ سرد تا کنون، همواره دولت آمریکا راهبرد گسترش نفوذ و ایجاد حصار امنیتی به دور مرزهای روسیه را برای مهار مسکو در دستور کار قرار داده است. واشنگتن در کشورهای مختلف به ویژه در ترکیه، پایگاههای استراتژیک هسته‌ای و اقدام سریع ایجاد کرده تا بتواند موازنه قوا را در برابر روس‌ها به نفع خود تغییر دهند. به عبارتی طرح ایجاد حلقه محاصره دفاعی و امنیتی به دور روسیه در اروپای شرقی و آسیای میانه، راهبرد اصلی ناتو در دو دهه گذشته بوده است. روسیه با تجربه از سکوت در برابر سرنگونی نظام لیبی در آفریقا، سابقه انقلاب های رنگی در حیات خلوت روسیه در اروپای شرقی و آسیای میانه، گسترش حضور نظامی آمریکا در مرزهای شرقی روسیه به بهانه بحران اتمی کره شمالی، تلاش ناتو برای ماندگاری در افغانستان و... اکنون به شدت راهبرد تقابلی با گسترش ناتو به شرق را در پیش گرفته است.

به طور حتم روسیه با توسعه باند پرواز در الحمیمیم و استقرار بمب‌افکن‌های استراتژیک در الحمیمیم توان مانور هوایی بمب‌افکن‌ها و جنگنده‌های خود رادر حوزه مدیترانه، غرب آسیا و شمال آفریقا افزایش می‌دهد. به‌کارگیری هواپیماهای دارای توانمندی پرواز دور برد، به معنای برهم خوردن موازنه قوا و موازنه ژئوپلیتیکی به نفع روس‌ها در منطقه خواهد بود؛ زیرا جنگنده‌های استراتژیک روسیه که در الحمیمیم مستقر می‌شوند می‌توانند به طور موثرتر به بحران‌ها و هر گونه تهدید غیرمنتظره واکنش سریع نشان دهند. همچنین، مسکو در حوزه مدیترانه و اروپا نیز به توان مانور قابل توجهی دست پیدا خواهد کرد که این امر برای آمریکا و اعضای ناتو به هیچ عنوان رخدادی خوشایند نخواهد بود.

در سطحی دیگر، استقرار بمب‌افکن‌های استراتژیک هسته‌ای رویه در سوریه را می‌توان بخشی از استراتژی کلان روس‌ها در بازدارندگی هسته‌ای در برابر کشورهای غربی به رهبری آمریکا مورد ارزیابی قرار داد. واقعیت امر این است که اخیرا سندی با عنوان «اصول سیاست دولت در مورد بازدارندگی هسته‌ای» به صورت غیر محرمانه منتتشر شده است. چندین دهه است که چنین اسنادی محرمانه بودند اما اکنون مسکو با در دسترس عموم قرار دادن این سند، برداشتن گام مهم ایجاد بمب‌افکن‌های استراتژیک در لاذقیه، به طور آشکار به جامعه جهانی و غرب نشان داد که در مسیر بازدارندگی هسته‌ای گام برداشته است. و احتمالا این روند طی سال‌های آینده نیز بیش از پیش تقویت خواهد شد.

هشدار نهایی روسیه به تروریست‌ها

استقرار بمب افکن‌های استراتژیک روسیه در پایگاه هوایی الحمیمیم علاوه بر مشخص کردن هدف راهبردی این کشور برای حضور بلندمدت در سوریه، در کوتاه مدت هشداری جدی برای تداوم حضور تروریست‌ها است. بمب‌افکن‌های استراتژیک در صورت لزوم قادر هستند که مواضع تروریست‌ها را به ویژه در استان ادلب مورد هجوم قرار داده و نیروهای نظامی بشار اسد و روس را در جبهه‌های مختلف مورد حمایت لجستیکی قرار دهند.

در واقع، روسیه با اقدام اخیر خود در الحمیمیم نشان داد که در حوزه معادلات میدانی سوریه، هیچ جایگاهی را برای تروریست‌ها و بازیگران خارجی غیرقانونی حاضر در این کشور قائل نیست و در حمایت از نیروهای حکومت مرکزی و پایان دادن مشروع بحران در سوریه مصمم است. در این میان، مخاطب اصلی روسیه را می‌توان کشور ترکیه و گروههای تروریستی تحت حمایت آن در استان ادلب دانست که به صورت غیرقانونی و نامشروع شمال سوریه را اشغال کرده‌اند.