سیاست آمریکایی‌ها هیچ‌گاه در مورد مسائل افغانستان، سیاست ثابت و آشکاری نبوده است. زمانی آن‌ها از جنگ با طالبان سخن می‌گویند و زمانی دیگر از مذاکره و برقراری صلح با آنان. تقریباً یک دهه است که آمریکایی‌ها سخن از مذاکره با گروه طالبان می‌کنند. به‌ویژه اینکه این تلاش‌ها از همان آغاز دولت اوباما که خود را سمبل مذاکره و صلح نشان می‌داد، بیشتر ظهور و بروز داشت؛ اما درعین‌حال، دولت دموکرات مثلاً طرفدار مذاکره هم نتوانست این آرزوی را آن‌ها تحقق بخشد و صلح را برای سربازان گرفتارشده در پنجه گروه باانگیزه طالبان در کشتن آمریکایی‌های مستقر در افغانستان به ارمغان بیاورد. طالبان هم که دیگر دست آمریکایی‌ها را خوانده و می‌داند آمریکایی‌ها برای فرار از فشار سربازان خود و افکار عمومی داخلی آمریکا هر از گاهی سخن از مذاکره و صلح با طالبان می‌زنند، یک‌بار با دادن پالس مثبت به خلیل زاد، نماینده ارشد واشنگتن در امور افغانستان، می‌گوید همه مقدمات کار صلح تمام‌شده و توافقنامه صلح با آمریکا امضا می‌شود و روزگاری دیگر میز گفتگو در امارات یا دوحه قطر را ترک کرده و نمایندگانش را به افغانستان بازمی‌گرداند. هنوز دو هفته از ترک میز مذاکره نگذشته که مقام طالبانی سخن از آتش‌بس هفت‌روزه و توافق بر روی آن را مطرح می‌کند. اکنون پس‌ازاین کش‌وقوس‌های طولانی، سخن از توافق طالبان با آمریکا بر سر آتش‌بس ۷ روزه هست و این خبر بارقه امید را برای مقامات آمریکایی زنده می‌کند؛ اما همواره این سؤال مطرح است که آیا این بار آتش‌بس ۷ روزه می‌تواند منجر به یک توافق پایدار شود یا این نیز همچون گذشته یک سراب برای آمریکایی‌ها خواهد بود و باز باید در پیچ‌وخم مذاکرات چندساله با طالبان گرفتار باقی بمانند.

آتش‌بس ۷ روزه برای فریب
هفته گذشته بار دیگر توافق نیم‌بندی میان طالبان و نیرو‌های امنیتی بین‌المللی و افغانستانی به مدت یک هفته آغاز شد که بر اساس آن، قرار شده میان آن‌ها آتش‌بس صورت پذیرد. بر اساس این طرح، به مدت ۷ روز طالبان موظف است حملات خود در افغانستان را متوقف کند تا پس از طی این دوره، توافقنامه صلح میان آمریکا و این گروه طالبان، در دوحه قطر به امضاء برسد.
این طرح کاهش خشونت که با اعلام رسمی اشرف غنی، رئیس‌جمهوری افغانستان در این کشور آغاز شد، در روز‌های گذشته با مخالفت برخی مقامات افغانستانی مواجه شده بود. به‌طوری‌که صدیق صدیقی سخنگوی غنی با انتقاد از این موضوع، در جمع خبرنگاران گفته بود این طرح به طالبان اجازه می‌دهد تا خشونت را در افغانستان ادامه دهند. نهمین دور گفت‌وگو‌های آمریکا و طالبان که گفته می‌شود آخرین دور از این مذاکرات است، روز پنجشنبه (۳۱ مرداد) سال جاری در دوحه قطر انجام‌شده بود. به گفته بسیاری از کارشناسان، باوجود تمامی موانع موجود در این گفت‌وگوها، اما به نظر می‌رسد دولت ترامپ، در اندیشه کسب توافقی با طالبان به هر شکل ممکن تا پیش از آغاز انتخابات ۲۰۲۰ است. در سال ۱۳۹۰ زمانی که «حامد کرزی» رئیس‌جمهور وقت افغانستان از مذاکره مستقیم آمریکا و طالبان پرده برداشت، با واکنش‌های بسیاری روبرو شد. در همین حال مجله آلمانی (اشپیگل) نیز از مذاکره آمریکا و طالبان پرده برداشت و حتی مدعی شد که چندین دور از این مذاکرات برگزارشده که آخرین دور این مذاکره در آلمان صورت گرفته است. مذاکره با طالبان از سال‌ها پیش در افغانستان آغازشده، اما تاکنون نیز به نتیجه‌ای نرسیده است. یکی از دلایل ناکامی را می‌توان خواسته‌ها و شروط طالبان دانست. طالبان تاکنون دریافته که مردم افغانستان خواهان بازگشت به دوران امارت اسلامی نبوده و این شروط، قابل‌پذیرش جامعه این کشور نیست. خروج نیرو‌های آمریکایی از افغانستان یکی از خواسته‌های اصلی طالبان از همان شروع مذاکرات اولیه با واشنگتن بوده است. مقامات طالبان بار‌ها در مصاحبه‌ها و مواضع رسمی خود اعلام کرده‌اند که تا زمان حضور آمریکا در افغانستان حاضر به هیچ‌گونه مذاکره‌ای با آمریکا نیستند. از سوی دیگر، مقامات آمریکا و ناتو اعلام کردند تا زمان استقرار صلح در افغانستان در این کشور باقی خواهند ماند. این در حالی است که ترامپ چندی پیش در نطق سالانه خود اعلام کرده بود آمریکا به دنبال خروج از طولانی‌ترین جنگ افغانستان است. این اظهارنظر‌های متناقض مقامات غربی و آمریکایی درباره افغانستان، در نهایت صدای طالبان را درآورد، به‌طوری‌که «سهیل شاهین» سخنگوی دفتر سیاسی طالبان ناکامی و شکست مذاکرات را زیاده‌خواهی‌ها و اظهارات متناقض آمریکایی‌ها دانسته بود.

 

مذاکرات پشت پرده فراتر از توافق دوحه
آتش‌بس و نهایتاً توافق صلح را باید از جنبه دیگری نیز موردبررسی قرار داد. نهایی شدن توافقنامه صلح آن‌هم پس از گذشت چند روز از اعلام نتایج نهایی انتخابات ریاست جمهوری، نشان از مذاکرات پشت پرده دیگری دارد. تغییر یک‌باره موضع دولت فعلی افغانستان درباره مذاکرات پس از سفر اشرف غنی به مونیخ و دیدار با مقامات آمریکایی خود جای سؤال است. این در حالی است که دولت افغانستان تا پیش از این، بر موضع عدم پذیرش هرگونه طرح چندروزه کاهش خشونت، پافشاری می‌کرد، اما اکنون اعلام کرده حاضر است این شرط را بپذیرد. اما این در حالی است که هم‌زمان با اعلام نهایی شدن توافقنامه آمریکا با طالبان، علی‌رغم گفته‌های خلیل زاد و مقامات افغان مبنی بر آغاز گفت‌وگو‌های بین‌الافغانی پس از امضا، طالبان اعلام کرد که هیچ‌گونه مذاکره‌ای با دولت افغانستان جز این توافقنامه نیست.

تصویر مبهم از صلح بین طالبان با آمریکا
به نظر می‌رسد تصویر روشنی از آینده توافقنامه میان آمریکا و طالبان وجود ندارد چراکه اگر مذاکره با دولت افغانستان به‌عنوان محور و بازیگر اصلی نادیده گرفته شود، می‌تواند سرنوشت افغانستان را با بحران مواجه کند. به گفته بسیاری از کارشناسان، آمریکا پس از گذشت ۱۹ سال حضور در افغانستان و بر اساس توافقنامه امنیتی کابل-واشنگتن، تاکنون نتوانسته وعده‌های خود را عملی کند. ظهور و رشد گروه‌های تروریستی از جمله داعش در شمال افغانستان گویای همین مطلب است؛ لذا ازآنجاکه آمریکا دیگر هیچ شانسی برای پیروزی نظامی در جنگ افغانستان ندارد، به راه‌حل سیاسی متوسّل شده است؛ بنابراین سعی می‌کند در تفاهم با طالبان، ضمن حفظ پایگاه‌های نظامی و نفوذ سیاسی خود در افغانستان، نیرو‌های نظامی خود را از باتلاق افغانستان بیرون ببرد. از سوی دیگر، حملات اخیر طالبان به مواضع آمریکا در افغانستان می‌تواند عامل مهمی در دست برتر این گروه طی مذاکرات صلح داشته باشد. در واقع می‌توان گفت؛ آمریکا برای در امان ماندن از حملات طالبان سعی دارد تا خود به‌عنوان طرف اصلی مذاکره با طالبان باشد و همین امر موجب محو نقش دولت افغانستان در گفت‌وگو‌های اخیر شده است. ازاین‌رو می‌توان چنین برداشت کرد که طرح ۷ روزه کاهش خشونت در افغانستان، موقتی بوده و طالبان با خواندن دست آمریکا از چنین صلح ناپایداری، به دنبال فریب آمریکا، دولت افغانستان و همچنین افکار عمومی برای رسیدن به اهداف خود در این کشوراست و آمریکا نیز تلاش می‌کند با به حاشیه راندن دولت افغانستان در این مذاکرات، بحران تازه‌ای را پیش روی این کشور و مردم آن بگذارد.

۷ نکته درباره توافق طالبان و آمریکا