ماراتن آزادسازی ادلب؛ زمینه‌ها و موانع

پایگاه رهنما :

عملیات آزادسازی ادلب به عنوان آخرین سنگر باقی مانده در دست ترویست‌های بین المللی وابسته به دولت‌های خارجی از روز پنجشنبه با هجوم گسترده ارتش سوریه و متحدانش از زمین و هوا و در جبهه‌های مختلف بویژه از جنوب آغاز شد. با شروع این عملیات اخبار رسانه‌ای حاکی از پیشروی سریع نیروهای دولتی و آزادسازی بخش های مهمی از شهرها و روستاهای همجوار با استان حماه همزمان با وارد شدن تلفات شدید به تروریست‌ها و عقب نشینی سریع آنها از مواضع خود خبر داده‌اند.

ادلب که نزدیک به سه میلیون نفر را در خود جای داده است تحت تسلط هیئت تحریر الشام و متحدانش مانند "جیش العزه" و "حزب ترکستان" قرار دارد که توسط سازمان ملل به عنوان گروه‎‌های تروریستی شناسایی شده اند. بخش زیادی تروریست ها در این استان سوریه که بر اساس برخی از آمارها با محاسبه خوانواده‌هایشان حدود 200 هزار نفر را شامل می شوند کسانی هستند که از نقاط مختلف سوریه و در پی توافقات انجام شده با دولت مرکزی به ادلب انتقال یافته اند.

زمینه‌ها و ضرورت‌های آغاز عملیات ادلب

دولت سوریه که در طی سال گذشته میلادی با همراهی متحدانش موفقیت‌های بزرگی در شکست گروه‌های تروریستی و پاکسازی مناطق گسترده‌ای از کشور از لوث وجود عناصر مسلح داخلی و بین المللی به دست آورده بود در چندین نوبت عزم خود را برای شروع عملیات آزادسازی ادلب و بستن پرونده جنگ داخلی و بحران چندین ساله کشور نشان داد و حتی در اوت 2018 و آوریل 2019 نبرد برای آزادسازی مناطق حاشیه‌ای استان ادلب را  آغاز کرد.

با این حال عملیات ارتش سوریه هر بار به دلایلی متوقف گردید. ابتدا در سپتامبر سال 2018 ترکیه که حیات گروه‌های تروریستی وابسته به خود را در خطر می دید برای جلوگیری از ادامه حملات ارتش سوریه با مسکو توافق اتش بس در ادلب با شرط خلع سلاح گروه‌های تروریستی مورد قبول سازمان ملل را امضا کرد. در پی این توافق ترکیه حدود 12 مرکز ایست و بازرسی ارتش در مناطق مختلف ادلب تاسیس نمود که تا کنون هم این مراکز وجود دارد.

با این حال بسیار زود ناتوانی ترکیه در خلع سلاح هیئت تحریر الشام و بازداشتن تروریست‌ها از انجام حملات به مواضع ارتش و مناطق غیرنظامی تحت کنرل دولت آشکار شد. تعلل مکرر ترکیه و تلاش های نافرجام روسیه برای حل مناقشه از طریق مذاکره و از طرف دیگر کارشکنی های معارضه نظامی وابسته به ترکیه در توافق آتش بس و مذاکرات صلح آستانه و سوچی مجموعاً موجب شد تا مسکو نیز بالاخره بر لزوم استفاده از اهرم نظامی برای پایان دادن حضور ترویست‌ها در اخرین منطقه تحت اشغال خود رضایت دهد.

در آخرین و چهاردهمین دور از مذاکرات آستانه در مورد سوریه، بشار جعفری رئیس هیئت دمشق اعلام کرد که دولت سوریه متعهد به آزادسازی ادلب از تروریست ها و هرگونه نفوذ خارجی است.

همچنین رئیس جمهور بشار اسد در ماه نوامبر اعلام کرد که آزادسازی ادلب زمان زیادی نخواهد برد ، اما دمشق ابتدا میخواهد به خروج غیرنظامیان از منطقه فرصت دهد.

از بعدی دیگر نیز اگرچه ترکیه در طی روزهای اخیر با آغاز عملیات ادلب مخالفت کرده و حتی اردوغان از اهرم ترساندن کشورهای غربی از باز کردن درهای ترکیه به روی پناهجویان برای رفتن به اروپا استفاده میکند تا این دول اروپایی را وادار به مقابله با عملیات ارتش سوریه سازد اما در تحولات میدان شواهد نشان می دهد که آنکارا تلاش گسترده‌ نظامی برای رویارویی با ارتش سوریه صورت نداده است که علت آن را می توان در موضوع جستجو کرد.

در نخستین علت این امکان وجود دارد که چراغ سبز روسیه برای تشکیل منطقه امن در شمال سوریه که پس از دیدار اردوغان  و پوتین روی داد در ازای عدم مانع تراشی جدی ترکیه برای عملیات آزادسازی ادلب صورت گرفته باشد. همچنین به عنوان دومین علت مسلماً ترکیه عواقب درگیر شدن با ارتش سوریه که از مشروعیت بین المللی برای گستراندن چتر حاکمیتی خود بر تمام مناطق کشور و آزادسازی خاکش از حضور ترویست‌های مورد اجماع بین المللی برخوردار می باشد آگاه است؛ با توجه به اینکه دمشق عزم جدی خود را برای حل مسئله ادلب نشان داده است و روز دوشنبه ، نیروهای دولتی یکی از 12 پاسگاه دیده بانی ترکیه در منطقه السورمان در جنوب شرقی ادلب را محاصره کردند.

شاید به عنوان دلیلی دیگر بتوان از عدم تمایل ترکیه به کشته شدن گسترده شبه نظامیان وابسته به خود سخن گفت با توجه به اینکه اخباری از تلاش آنکارا برای انتقال این شبه نظامیان به لیبی برای کمک به نیروهای دولتی سراج در مقابل حملات ژنرال حفتر که از حمایت عربستان و امارات و مصر و روسیه برخوردار است استفاده کند. بر اساس این گزارش، در نوبت نخست ۶۰ نفر از همه گروه‌های ستیزه جو در لیبی فردا به ترکیه منتقل می‌شوند و از آنجا به لیبی می‌روند.

موانع و چالش‌های عملیات ادلب

اما همزمان با پیشروی های سریع ارتش سوریه و متحدانش، اتاق‌های عملیات تروریست‌ها و سرویس‌های اطلاعاتی خارجی برای مقابله با حملات برقرار می‌شود. عملیات ادلب به طور حتم بسیار پیچیده و همچنین زمانبر خواهد بود چرا که چالش‌های مختلفی را می توان در راه آزادسازی این استان برآورد کرده و یا حدس زد.

به طور حتم بزرگترین چالش مسئله وجود غیرنظامیان در ادلب و سابقه گروه‌های ترویستی در جلوگیری از خروج مردم از شهرها و استفاده از آنها به عنوان سپر انسانی می باشد که می تواند تلفات عملیات را بالا برده و از این طریق خوراک تبلیغاتی را در اختیار دولتهای غربی و عربی قرار دهد. همچنین در این مورد نمی توان به گزارش ها و مستندات مختلف ارائه شده توسط روس‌ها و دولت سوریه در زمینه آماده سازی تروریست ها برای استفاده از سلاح شیمیایی علیه مردم به منظور نسبت دادن آن به ارتش سوریه اشاره نکرد. دراین زمینه یکی از متولیان ماجرا در گذشته گروه موسوم به کلاه‌سفیدها بوده اند که در پوشش کمک‌های بشردوستانه به طور مداوم در حال مستندسازی دروغین و وارونه از مناطق جنگی هستند.

اصولاً کمک‌های بشردوستانه همواره پوششی برای تأثیرگذاری دولت غربی بر روند تحولات به سود تروریست‌های در حال شکست بوده است به صورتی که در طی روزهای گذشته چین و روسیه برای ناکام گذاشتن این نقشه قطعنامه ارسال کمک‌های به اصطلاح بشردوستانه سوریه را وتو کردند. اقدامی که به شدت آمریکا را خشمگین کرد. در همین راستا دوشنبه معلم در دیدار با لاوروف گفت: توطئه ترکیه، آمریکا و اسرائیل و برخی کشورهای منطقه برای کارشکنی در تلاش‌های ما برای نابودی تروریسم ادامه دارد.

وزارت امور خارجه روسیه نیز امروز تأیید كرد كه كشورهای غربی از سازوكار ارائه كمكهای بشردوستانه مرزی به عنوان راهی برای نقض حاكمیت و تمامیت ارضی سوریه استفاده كرده اند. در این بیانیه همچنین تاکید می شود: براساس قوانین بین المللی ، کمک های بشردوستانه باید با مشورت با دولت کشور گیرنده تحویل داده شود.

اهداف سوء آمریکا و دول غربی از ارائه این قطعنامه وقتی بهتر درک می شود که آمریکا در همین شرایط تحریم های گسترده ای را علیه سوریه بویژه روند بازسازی این کشور تحت عنوان قانون قیصر اعمال می کند که خود نوعی تروریسم اقتصادی علیه سوریه است.

در ادامه ذکر موانع می توان به وجود پستهای دیده بانی ترکیه نیز اشاره کرد.  قرار بر این بود که از این پستهای دیده بانی برای نظارت بر اجرای آتش بس استفاده شود. با این حال ، آنکارا در طی این مدت از آنها به عنوان اقدامی برای محدود کردن حمله ارتش سوریه به جنوب ادلب استفاده کرده است.