تحلیلگران آمریکایی درباره اخراج تیلرسون و آینده برجام چه می‌گویند؟

به گزارش رهنما به نقل از تسنیم، پس از اخراج رکس تیلرسون از وزارت خارجه آمریکا از سوی دونالد ترامپ و معرفی مایک پامپئو - رئیس کنونی سازمان سیا - برای تصدی این سمت، گمانه‌زنی‌های مختلفی درباره علل و یا پیامد‌های این تغییر مطرح شد؛ از جمله این موارد می‌توان به آینده برجام اشاره کرد و اینکه آیا خروج تیلرسون از دولت ایالات متحده می‌تواند تسهیل‌گر خروج این کشور از برجام شود یا خیر؟

گری سیمور، مدیر کنونی پژوهش‌های مرکز علوم و امور بین‌الملل بلفر در دانشگاه هاروارد که پیشتر عضو هیئت مشاوران وزارت انرژی و هماهنگ‌کننده امور کنترل سلاح و تسلیحات کشتار جمعی در دولت باراک اوباما بود بر این باور است که «نامزدی رئیس سازمان سیا برای جایگزین شدن به جای رکس تیلرسون به عنوان وزیر خارجه آشکارا احتمال این مسئله را افزایش می‌دهد که رئیس جمهور ترامپ در ۱۲ ماه مِی - تاریخ ضرب‌الاجل تمدید معافیت‌های تحریمی آمریکا علیه ایران براساس برجام - تصمیم بگیرد ایالات متحده را از برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) یا همان توافق هسته‌ای ایران خارج کند. هرچند که ایالات متحده و متحدان اروپایی که طرف‌های توافق برجام هستند (اتحادیه اروپا، انگلیس، آلمان و فرانسه) در حال مذاکره بر سر خواسته‌های رئیس جمهوری آمریکا برای «اصلاح معایب» برجام هستند، خصوصا درباره اعمال تحریم‌ها علیه توسعه موشک‌های دوربرد، تقویت بازرسی‌ها از تأسیسات نظامی و حذف عبارت‌های انقضاءپذیر در برجام هستند».

به گفته سیمور، «گزارش‌ها نشان می‌دهد که مذاکرات پیشرفت داشته‌اند، اما در خصوص موضوع انقضاء [محدودیت‌های ایران در برجام]همچنان از هم فاصله زیادی دارند، زیرا اروپایی‌ها بر این باورند که هرگونه تلاشی برای پایان بخشیدن یا تغییر زمان‌بندی‌های محدودکننده برنامه هسته‌ای ایران به فروپاشیدن برجام می‌انجامد. اگر واشنگتن و پایتخت‌های اروپایی تا ۱۲ ماه مِی به مصالحه‌ای دست یابند، ترامپ احتمالا معافیت‌های تحریمی ایالات متحده علیه ایران را برای ۱۲۰ روز دیگر تمدید خواهد کرد، هرچند وی ممکن است تهدید کند که معافیت تحریمی دیگری را صادر نخواهد کرد مگر اینکه دیگر طرف‌های برجام (روسیه، چین و ایران) اصلاحات پیشنهادی را بپذیرند. اگر ترامپ از پیشنهاد ارائه شده از سوی اروپایی‌ها رضایت نداشته باشد، در آن صورت پامپئو، وزیر خارجه جدید، احتمالا توصیه خواهد کرد ایالات متحده از برجام خارج شود، امری که ترامپ احتمالا آن را انجام خواهد داد».

ریچادر گولدبرگ، مشاور ارشد اندیشکده بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها، اما بر این باور است که «رئیس جمهور ترامپ بلوف نمی‌زند وقتی تهدید می‌کند که از برنامه جامع اقدام مشترک خارج خواهد شد مگر اینکه اروپایی‌ها با اصلاح معایب توافق هسته‌ای با ایران موافقت کنند. تعیین مایک پامپئو به عنوان وزیر خارجه باید هرگونه شک و تردید در این باره را از بین ببرد. تعیین پامپئو نشانه این است که ترامپ برای برگرداندن سخت‌ترین تحریم‌های اقتصادی جدی است، از جمله تحریم‌هایی که بانک مرکزی ایران را هدف قرار می‌دهند، مگر اینکه اروپا با حذف مفاد انقضاءپذیر [در برجام]موافقت کنند، خواهان بازرسی‌های سرزده از پایگاه‌های نظامی ایران شوند و در مقابل هرگونه توسعه موشک‌های ایرانی دارای قابلیت حمل سلاح هسته‌ای وعده بازگشت‌پذیری سریع تحریم‌ها را بدهند. تعیین پامپئو پیامی محکم به دیپلمات‌های اروپایی داد، کسانی که فکر می‌کردند می‌توانند رکس تیلرسون، وزیر خارجه آمریکا را به حفظ توافق راضی کنند. پامپئو همانند ترامپ، گسترش فعالیت‌های غیرقانونی و بی‌ثبات‌کننده ایران در اکناف خاورمیانه را با دقت رصد می‌کند و ندایی مستحکم برای عقب راندن ایران در هر زمان و مکان ممکن خواهد بود».

جیمز دابینز، پژوهگشر ارشد و صاحب کرسی دیپلماسی و امنیت در اندیشکده رند که پیشتر دستیار وزیر خارجه آمریکا در امور اروپا بود می‌گوید «به نظر می‌رسد که رکس تیلرسون، و زیر خارجه آمریکا تأثیر اندکی بر رئیس جمهور ترامپ داشته است، در نتیجه خروج وی نیز احتمالا تأثیر کمی داشته باشد. به نظر می‌رسد که مایکل پامپئو، جایگزین تیلرسون، به صورت عام به نیرو‌های [کارکنان]حرفه‌ای خود در سیا احترام می‌گذارد و ارزیابی‌های سنجیده آن‌ها را می‌پذیرد، از جمه اینکه ایران به برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) یا همان توافق هسته‌ای پایبند است. هنوز زود است که بتوان نتیجه گرفت پامپئو توصیه‌های هشداردهنده‌ای را که از کارکنان جدیدش در وزارت خارجه دریافت می‌کند، نادیده خواهد گرفت. کره شمالی تهدیدی بسیار جدی‌تر از ایران است و مشکلی سنگین‌تر است، مسئله‌ای که احتمالا از روز اول توجه پامپئو را را در منصب جدیدش به خود مشغول خواهد کرد. با این حال، هرچه دیدگاه پامپئو با دیدگاه ترامپ در خصوص اینکه توافق هسته‌ای ایران "بدترین توافق تاکنون" است یکسانی بیشتری داشته باشد، وی خواهان این نخواهد شد که محدودیت‌ها علیه ایران کاهش یابند».