فرار بزرگ بن سلمان

انصارالله یمن اخیراً با حملات موشکی و پهپادی خود آل سعود را در یک وضعیت بن‌بست قرار داده است. حمله به آرامکو باعث شد تا آل سعود پس از ۵۴ ماه تجاوز به یمن، به این نتیجه برسد که باید به دنبال خروج از باتلاق یمن باشد. به دنبال این حمله، انصارالله یمن طرح صلحِ فراگیر را از موضع قدرت به عربستان پیشنهاد داد. پس‌ازاینکه ریاض در برابر این طرح سکوت کرد و به‌نوعی آن را قبول نکرد بلافاصله ارتش و انقلابیون یمن عملیات موسوم به «نصر من الله» که در نجران انجام شده بود را علنی کردند. این عملیات که بزرگ‌ترین عملیات زمینی در طول جنگ یمن بود باعث کشته شدن بیش از ۵۰۰ نفر و اسارت ۲۰۰۰ تن از مزدوران سعودی شد. علاوه بر این ۵۰۰ کیلومتر از اراضی نجران تحت تسلط انصارالله قرار گرفت و به‌اندازه یک سال جنگ، مهمات و سلاح مدرن جنگی از سوی انصارالله به غنیمت گرفته شد. این عملیات بزرگ تیر نهایی را به پیکر آل سعود وارد کرد و بن سلمان به این نتیجه رسید که جنگ یمن به پایان رسیده است. ازاین‌رو، زمزمه‌های عقب‌نشینی عربستان از جنگ یمن پس‌ازاین عملیات به‌تدریج به گوش می‌رسد.
آخرین داده‌ها حاکی از آن است که ریاض به همه طرف‌های تأثیرگذار در جنگ یمن از جمله طرف‌های اروپایی و عربی اعلام کرده که قصد دارد طرح انصارالله ‏را بررسی کرده و با رویکرد مثبت با آن‌ها تعامل کند. درعین‌حال، کاهش حملات هوایی عربستان به یمن کاملاً مشهود است و بر همین اساس، برخی تحلیلگران دستیابی به راه‌حل قریب‌الوقوع در این زمینه را ممکن دانسته‌اند. ‏همچنین سخنان شاهزاده خالد بن سلمان، معاون وزیر دفاع «برادر محمد بن سلمان» حاکی از آن است که ‏عربستان به طرح یمن نگاه مثبتی دارد. ‏ ‏یک دیپلمات اروپایی هم در این راستا تأکید کرده که محمد بن سلمان خواهان خروج از یمن است، ازاین‌رو باید راهی جهت خروج آبرومندانه او از این کشور بیابیم. خبرگزاری فرانسه هم گزارش داده که بر اساس تحقیق «گروه بین‌المللی بحران» عربستان به دنبال راهی برای خروج از جنگ در یمن است. گروه بین‌المللی بحران از آمریکا خواسته به رژیم عربستان برای برون‌رفت از باتلاق یمن کمک کند.

حملات انصارالله به عربستان باعث شده تا اقتدار عربستان و بن سلمان در چند عرصه نابود شود. در عرصه نظامی حمله به آرامکو و نفوذ انصارالله به عمق ۵۰۰ کیلومتری خاک عربستان به دنبال عملیات زمینی باعث شد تا اقتدار نظامی عربستان از هم فروبپاشد؛ چراکه سامانه‌های دفاعی عربستان در جریان حملات پهپادی کاملاً فلج شدند. علاوه بر این، عربستان با بودجه نظامی ۶۸ میلیارد دلاری سومین کشور جهان در این مورد است، اما عربستان با هزینه‌های بالای نظامی در برابر قدرت پهپادی و موشکی انصارالله کاملاً ناتوان بود. در عرصه اقتصادی نیز حمله انصارالله به آرامکو به‌منزله تیر خلاصی به رؤیای بن سلمان در مورد سند چشم‌انداز ۲۰۳۰ بوده است. چراکه قلب این سند، واگذاری ۵ درصد از سهام شرکت نفتی آرامکو به ارزش ۲۰۰ تا ۵۰۰ میلیارد دلار در بورس است؛ اما حمله انصارالله به‌شدت ارزش سهام آرامکو را کاهش داد و بعید است سرمایه‌گذاران غربی ریسک سرمایه‌گذاری در عربستان را بپذیرند؛ چراکه امنیت مهم‌ترین مؤلفه برای سرمایه‌گذاری است درحالی‌که حملات انصارالله به عربستان امنیت این کشور را کاملاً با تهدید مواجه کرده است. به همین دلیل در عرصه اقتصادی علاوه بر هزینه سنگین جنگ یمن، سند چشم‌انداز ۲۰۳۰ نیز با چالش‌های اساسی مواجه شد. در عرصه سیاسی نیز اعتبار عربستان در بین کشور‌های منطقه کاملاً از بین رفته و عربستان در تمامی جبهه‌ها شکست‌خورده است. تنها جبهه‌ای که بن سلمان امید پیروزی داشت، یمن بود که این جبهه اتفاقاً تبدیل به بزرگ‌ترین میدان شکست وی شده و به همین دلیل تداوم جنگ یمن به معنای افزایش هزینه‌های سیاسی و اقتصادی برای بن سلمان است. در این شرایط، بن سلمان به دنبال آن است تا به‌نوعی خود را از باتلاق یمن نجات دهد. وی برای نخستین بار در ۵۴ ماه گذشته، اخیراً در یک مصاحبه از طرح انصارالله برای صلح استقبال کرد.

بن سلمان نه‌تن‌ها در عرصه تقابل با انصارالله شکست‌خورده، در عرصه داخلی نیز در معرض خطر است. بسیاری از رسانه‌های غربی اعلام کرده‌اند که شکست‌های بن سلمان در یمن باعث شده تا شاهزاده‌های سعودی وی را تهدیدی برای بقای پادشاهی سعودی بدانند و به این نتیجه برسند که تداوم رفتار کنونی بن سلمان به معنای تداوم تهدید‌ها علیه آل سعود است. بسیاری حتی پروژه گذار از بن سلمان را نیز مطرح کرده‌اند. کشته شدن عبدالعزیز الفقم محافظ شخصی ملک سلمان، کارشناسان را به این نتیجه رساند که بن سلمان دستور ترور وی را صادر کرده؛ چراکه وی اسرار زیادی داشته و نماینده مستقیم شاه سعودی در امور یمن بود. به همین دلیل او سعی کرده با از میان برداشتن وی تهدیدات احتمالی را در آینده علیه خود کاهش دهد. الفقم یکی از سه شخصی بوده که دسترسی مستقیم و بی‌واسطه به شاه سعودی داشته، امری که حتی ولیعهد سعودی نیز به آن دسترسی نداشته است. به همین دلیل کشتن او به معنای آن است که بن سلمان به دنبال این است تا زودتر به تخت پادشاهی برسد. درهرصورت، بن سلمان به‌عنوان معمار جنگ یمن اکنون پس از ۵۴ ماه به این نتیجه رسیده که باید از جنگ یمن خارج شود. البته بسیاری بر این باور هستند که ولیعهد سعودی به دنبال آن است که بازیگران خارجی مؤثر در بحران یمن زمینه را برای خروج آبرومندانه‌اش از این جنگ مهیا کنند. سیاست خاورمیانه‌ای عربستان در دوران بن سلمان با شکست مواجه شده و عقب‌نشینی از یمن آخرین نقطه این عقب‌نشینی است. چراکه هم‌زمان خبر‌هایی از تلاش ریاض برای بهبود روابط با تهران نیز شنیده می‌شود. شاید عقب‌نشینی‌های بزرگ دیگری از بن سلمان در راه باشد.