بازگشت تنش‌ها به شبه جزیره کره و آینده بازدارندگی

تنش‌ها در شبه جزیره کره بعد یک دوره آرامش نسبی مجدداً در حال بازگشت است. باگذشت یکسال از اولین دیدار رهبر کره شمالی و ترامپ، خبرگزاری یونهاپ کره شمالی اوایل مردادماه از رونمایی زیردریایی جدید این کشور توسط کیم جونگ اون خبر داد. کیم در بازدید ازاین زیردریایی آنرا قادر به اجرای نیات راهبردی نظامی توصیف کرد. پیونگ یانگ همچنین روز شنبه از انجام یک آزمایش موشکی جدید خبر داد. در مقابل نیز آمریکا و کره جنوبی که طی یکسال اخیر اجرای رزمایشات نظامی مشترک خود را تعلیق کرده بودند امروز مجدداً ازسرگیری مجدد رزمایشات خود را اعلام کردند. این کنش و واکنش‌ها مساله خلع سلاح و مذاکرت با واشنگتن را با ابعاد جدید و پیچیده تری مواجه می‌کند.

کیفیت بازدارندگی

«هدف» در بازدارندگی تعیین کننده کیفیت و موفقیت یا عدم موفقیت آن است. بازدارندگی یک استراتژی با هدف ترغیب طرف مقابل از انجام اقدامات نامطلوب با افزایش هزینه آن عمل و برانگیختن ترس معتبر (credible fear) از عواقب آن عمل است. بازدارندگی هسته‌ای نیز دشمن را از ترس تلافی نسبت به استفاده از سلاح هسته‌ای منصرف میکند. بازدارندگی جوهر و اساس کنش‌های واشنگتن-پیونگ یانگ در چند دهه اخیر و به خصوص دو سال گذشته بوده، اما اهداف بازدارندگی در طول زمان تغییر کرده است. به عنوان نمونه در سال ۲۰۰۰ و با روی کار آمدن جرج بوش، هدف بازدارندگی جلوگیری از پیشرفت زرادخانه‌های هسته‌ای کره شمالی بود، اما مذاکرات ۵ ساله نتوانست واشنگتن رابه این هدف برساند. در دوران اوباما اهداف بازدارندگی جلوگیری از نصب کلاهک‌های جدید و کوچک شده هسته‌ای بر روی موشک‌های بالستیک و ممانعت از عملیات مخرب سایبری و جلوگیری از تهدید کره جنوبی بود. ابزار ایالات متحده دپیلماسی و گاهی ترکیب آن با دیپلماسی اجبار و تحریم‌های اقتصادی و مانور‌های نظامی بوده است. اما در زمان ترامپ مساله ابعاد جدیتری به خود گرفت.

ترامپ در بازدارندگی جدید کاخ سفید در برابر پیونگ یانگ چند هدف را دنبال می‌کند: یکی بازدارندگی کره شمالی از حمله به خاک آمریکا که این هدف به اعتقاد کاخ سفید در حین بالاگرفتن تنش‌ها تا قبل از اولین دیدار در سنگاپور صورت گرفته، اما اهداف بعدی ترمپ از بازدارندگی جلوگیری از انجام آزمایشات موشک‌های دوربرد بود. ابزار ترامپ برای این نوع بازدارندگی تحریم‌های اقتصادی و مانور‌های مشترک با کره جنوبی می‌باشد؛ بنابراین ترامپ در ازای اضافه نکردن تحریم‌های جدید و قول تلویحی به تعلیق مانور مشترک با کره جنوبی از شهریور سال گذشته، کره شمالی را متقاعد نمود از آزمایش موشک‌های دوربرد منصرف شود؛ بنابراین خط قرمز ترامپ تا کنون آزمایش این موشک‌ها بوده، اما اهداف دیگری نیز در بازدارندگی کاخ سفید وجود دارد که خلع کامل هسته‌ای کره شمالی و تضمین معتبر امنیتی برای عدم تهدید متحدین منطقه‌ای واشنگتن در شبه جزیره کره مانند ژاپن و کره جنوبیست.

سیاست‌های ترامپ و آینده بازدارندگی

پس از اولین آزمایش موشک‌های چند منظوره و کوتاه برد، وزارت خارجه کره جنوبی با ابراز نگرانی، خواستار توقف این آزمایشات موشکی جدید شد. با نزدیک شدن زمان رزمایش مشترک آمریکا با کره جنوبی، پیونگ یانگ ظرف ده روز سه آزمایش موشک‌های کوتاه برد انجام داد که در نوع خود کم سابقه بود.

به گزارش آسوشیتدپرس، پیونگ یانگ اعلام کرده آزمایش‌های موشکی، با هدف ابلاغ هشدار به کره جنوبی برای خرید فناوری برتر یا همان جنگنده‌های آمریکایی و همچنین تصمیم به برگزاری رزمایش این کشور با آمریکا صورت گرفته است. با توجه به نگرانی‌های کره جنوبی آنچه مسلم است آزمایش موشک‌های کوتاه برد که از ماه می (اردیبهشت) به بعد شروع شده آن بخش از بازدارندگی آمریکا که با هدف تامین امنیت متحدین منطقه‌ای خود انجام داده با شکست قطعی مواجه شده است، زیرا موشک‌های چند منظوره و و کوتاه برد ۶۰۰ کیلومتری قابلیت هدف گیری ژاپن و کره جنوبی را دارد.

اگر چه ترامپ درآستانه انتخابات ریاست جمهوری سعی میکند اوضاع را عادی و خوب جلوه دهد و این آزمایشات موشکی را استاندارد و تحت کنترل توصیف میکند، اما بخش دیگر مساله مربوط به زیردریایی جدید کره شمالی است. کره شمالی از سال ۱۹۷۳ هفت زیردریایی از نوع «رومئو» از چین خرید و خود نیز شروع به ساخت زیردریایی‌های جدید کرد. دو سال پیش نخستین پرتاب موشک بالستیک سوخت جامد را از نوع «پوکوکسونگ-۱» را از زیردریایی نوع گورائه انجام داد وزن این زیردریایی ۱۶۵۰ تن بود. با این حال کره شمالی به این اکتفا نکرد و زیردریایی پیشرفته تری را از نوع سینپو-سی تولید نمود. پس از بازدید کیم از این زیردریایی، کیم جونگ سیک، دانشمند سرشناس موشکی و جانگ چانگ ها، رئیس دپارتمان صنعت و مهمات کره شمالی در کنار او بودند که نشان میداد کره شمالی قصد یک اقدام تکراری مانند زیر دریایی سال ۲۰۱۶ ندارد و موشک‌هایی که روی این زیر دریایی سوار می‌شود از اهمیت بالاتری برخوردار است. با توجه به اینکه کره شمالی اعلام نمود این زیردریایی قابلیت ماموریت استراتژیک دارد، آنچه که احتمال بلوف و نمایش را کمتر و مساله را جدی‌تر می‌نماید گزارش فروردین ماه روزنامه چوسان کره جنوبی بود که براساس تصاویر ماهواره‌ای پیش بینی کرد پیونگ یانگ در حال ساخت یک زیردریایی سه هزار تنی است که قابلیت پرتاپ موشک‌های بالستیک را به خاک ایالات متحده دارد.

در مجموع آن چه مسلم است کره شمالی از بازخورد مذاکرات خود با آمریکا طی چند دهه گذشته بر روی نقاط حساسی که با بقای حکومت کره شمالی است تمرکز نموده و با بالا بردن توانایی ضربه تلافی‌جویانه، امکان حمله پیشدستانه آمریکا را با چالش جدی روبرو کرده و از طرفی بدون نقض موارد توافق شده در مذاکرات سنگاپور، خود را برای تمام سناریو‌های واشنگتن آماده نموده است؛ بنابراین از این زمان به بعد اگر ترامپ قصد استفاده از مذاکرات با کره شمالی برای تبلیغات ریاست جمهوری بدون دادن امتیاز را داشته باشد احتمال اینکه کره شمالی شرایط را به طور کامل به قبل از دیدار سنگاپور برساند بسیار زیاد است.