الگوهای زندگی پایدار از نگاه قرآن و اهل بیت (ع)

اول ذی‌الحجه در حالی به مناسبت سالروز ازدواج حضرت علی (ع) و حضرت زهرا (س) به‌عنوان روز «ازدواج و تحکیم خانواده» نام‌گذاری شده است که الگوبرداری از ازدواج آسان و پیوند آسمانی این دو بزرگوار، مهم‌ترین هدف این نام‌گذاری بوده است؛ اما سؤال اینجاست که برای داشتن یک زندگی متعالی، چه الگو‌ها و رفتار‌هایی باید مدنظر قرار گیرد؟
اولین الگوی ازدواج ائمه اطهار (ع) که می‌تواند برای آغاز یک زندگی مشترک و پایدار مدنظر قرار گیرد، موضوع «ازدواج آسان» است. تشریفات زائد که به تعبیر رهبر معظم انقلاب باعث ترس جوانان از ازدواج شده است، نه‌تن‌ها ضامن خوشبختی نیست، بلکه در مواردی باعث اختلافات و ناراحتی‌هایی در ابتدای زندگی مشترک می‌شود که در آینده اثر خود را بر زندگی‌ها خواهد گذاشت. حضرت علی (ع) در ابتدای زندگی، با فروختن زره خود توانست هم مهریه حضرت زهرا (س) را بپردازد و هم ولیمه ساده‌ای که مورد تأکید هم بوده، برپا کند و زندگی ساده خود را آغاز کند. با چنین الگویی، برگزاری مراسم‌های آن‌چنانی، تهیه جهیزیه‌های سنگین، رفتن به سفر‌های گران و مسائلی ازاین‌دست، نه‌تن‌ها در ابتدای زندگی باری از مشکلات را برطرف نمی‌کند که تا حد زیادی، می‌تواند دست و پای زوجین را در همان ابتدای راه ببندد.
هم‌کفو بودن؛ راز همدلی
دومین الگو، موضوع «شناخت» و آگاهی طرفین از یکدیگر است. نسبت فامیلی وجود مقدس و نورانی امیرالمؤمنین (ع) و حضرت زهرا (س) نمادی است از موضوع «شناخت» در ازدواج؛ جدا از نگرش اعتقادی به این پیوند آسمانی، آگاهی طرفین از یکدیگر موضوع مهمی است که در بسیاری از ازدواج‌ها نادیده گرفته می‌شود. اگر طرفین به شناخت درستی از یکدیگر دست یابند، بدون شک در طول زندگی مشترک با چالش‌های خاصی روبرو نشده و ازاین‌جهت، دچار مشکل نخواهند شد. سومین الگوی ازدواج حضرت علی (ع) و حضرت زهرا (س)، «هم‌کفو بودن زوجین» است. فرهنگ‌ها، نوع تربیت، نگرش اعتقادی، سبک اجتماعی و سطح رفاهی زندگی از جمله موضوعاتی است که می‌تواند هریک از رفتار‌های زوجین را تحت تاثیر قرار داده و سپس در زندگی مشترک، این تفاوت‌ها آسیب جدی به روابط طرفین وارد کند. نکته مهمی که وجود دارد، این است که اگر زوجین به‌صورت کلی هم‌کفو باشند، کمتر دچار اختلاف‌نظر شده و به‌راحتی می‌توانند با اتخاذ رویکرد‌های مشترک زندگی خویش را به‌پیش ببرند. البته این هم‌کفو بودن، در قرآن کریم هم مورداشاره قرارگرفته و خداوند متعال در آیه ۲۲۱ سوره مبارکه بقره، بر ضرورت هم‌کفو بودن در ایمان و اعتقاد تأکید کرده و می‌فرمایند: «با زنان مشرک ازدواج مکنید تا ایمان آورند و یک کنیز با ایمان بهتر است از زنی مشرک، هر چند آن زن مورد شگفت و خوشایندتان باشد و با مردان مشرک ازدواج مکنید تا ایمان آورند که یک برده مؤمن، از مردی مشرک بهتر است هر چند که مورد شگفت و خوشایند شما باشد».
کیمیای قناعت و گذشت در زندگی مشترک
چهارمین نکته و الگویی که می‌توان به آن توجه کرد، بحث «قناعت و صبر» در زندگی مشترک است. بررسی‌های آماری سازمان ثبت‌احوال از دلایل ثبت طلاق‌ها نشان می‌دهد که مشکلات مالی یکی از عمده‌ترین دلایل فروپاشی خانواده‌ها در کشور است. این در حالی است که اگرچه به لحاظ مشکلات اقتصادی، زندگی‌ها سخت و دشوار شده است، اما با اندکی قناعت و صبر می‌توان بر این مشکلات غلبه کرد و با همراهی یکدیگر از آن‌ها عبور کرد. البته باید دقت کرد که طرفین، پیش از ازدواج، با صراحت و صداقت باید وضع مالی خود را برای طرف مقابل تبیین کرده و طرفین هم بر اساس واقعیت‌ها، تصمیم گرفته و وارد زندگی مشترک شوند. اگر خانمی در زندگی مجردی با رفاه کامل زندگی می‌کرده و اکنون در مواجهه با مردی قرارگرفته که دارای مشکلات مالی است، باید یا واقعیت زندگی طرف مقابل را لحاظ کند یا از چنین ازدواجی به‌کلی صرف‌نظر کند.
بدون شک، عدم دقت در این مسائل و عدم صراحت و صداقت در بیان مشکلات مالی، در آینده زندگی زوجین را با تلاطم مواجه می‌کند. پنجمین و شاید مهم‌ترین الگوی یک زندگی متعالی، بحث «گذشت و ایثار» در زندگی است؛ هیچ دونفری در دنیا، حتی خواهران و برادران دوقلو، شبیه هم نیستند و اختلافاتی با یکدیگر خواهند داشت. اگر هر طرف بخواهد بر نقطه نظرات خود اصرار و تأکید کند، زندگی به‌سرعت دچار فروپاشی خواهد شد. تندخویی، برتری‌جویی و عصبانیت‌هایی که زمینه لجبازی طرف مقابل را فراهم می‌آورد، بی‌شک موجب گسست روابط زوجین شده و رشته‌های کوچک و نازک محبت را از بین می‌برد؛ مسئله‌ای که قرآن کریم نیز به آن اشاره‌کرده و زوجین را حتی در صورت کراهت از یکدیگر، به حسن خلق با یکدیگر توصیه می‌کند. در آیه ۱۹ سوره مبارکه نساء خداوند می‌فرماید «با آنان، به‌طور شایسته رفتار کنید حتی اگر از آن‌ها به جهتی کراهت داشتید، چه‌بسا چیزی خوشایند شما نباشد و خداوند خیر فراوانی در آن قرار می‏دهد.» ربنابراین تنها راه مقابله با چنین مشکلاتی، گذشت و ایثار در زندگی است. دو طرف باید به هنر حل مسئله در زندگی رسیده و بتوانند قدرت مقابله با چالش‌ها را در خود تقویت کنند. این قدرت مقابله نیز به معنای تحمیل نظر برطرف مقابل نیست، بلکه طرفین باید بتوانند باگذشت، به یک نظر تفاهمی رسیده و بر مشکلات غلبه کنند.