چند نکته از نشست خبری «کمالوندی» و «عراقچی» درباره برجام

همزمان با پایان یافتن مهلت ۶۰ روزه ایران به کشور‌های اروپایی، تصمیمات جدید کشورمان درباره کاهش تعهدات برجامی امروز (یکشنبه ۱۶ تیر ماه) در نشست خبری سخنگوی دولت با حضور عباس عراقچی معاون سیاسی وزارت امور خارجه و بهروز کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی اعلام شد.

در این نشست عراقچی و کمالوندی ضمن اعلام برداشتن گام دوم کاهش تعهدات برجامی از سوی ایران، به تشریح جزئیات آن پرداختند که در این بین اشاره به چند نکته قابل توجه است:

۱- ایران دیگر محدودیتی برای غنی‌سازی قائل نخواهد شد

هر دو مقام کشورمان در این نشست تاکید کردند که ایران دیگر به محدودیت‌های اعمال شده در برجام برای سطح غنی‌سازی پایبند نخواهد بود و با توجه به میزان نیاز کشور در حوزه‌های مختلف غنی‌سازی بالاتر از ۳.۶۷ درصد را آغاز خواهد کرد. کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی در این رابطه گفت: تا چند ساعت دیگر کار‌های فنی به اتمام می‌رسد و فرایند غنی‌سازی بالای ۳.۶۷ می‌رود. برای نیروگاه‌ها غنی‌سازی ۵ درصد، برای بحث‌های پزشکی هسته‌ای غنی‌سازی ۲۰ درصدی و برای پیشران هسته‌ای نیز غنی‌سازی ۶۰ درصدی نیاز است. اگر امروز درباره آن تصمیمی گرفته شده، تأمین سوخت برای نیروگاه‌ها است که مورد نیاز کشور است. شیب غنی‌سازی هم بر اساس دستوری که می‌گیریم می‌تواند رو به بالا باشد. شیب ذخایر هم می‌تواند رو به بالا باشد.

۲- وضعیت راکتور اراک

کمالوندی درباره بحث راکتور اراک نیز گفته است: درباره راکتور اراک، آنچه اتفاق افتاده این است، لوله‌هایی که در مخزن اصلی است، در آن سیمان ریخته شد. آن موقع با این ملاحظه که امکان احیای آن است این مسیر را رفتیم. تولید ایزوتوپ و رادیودارو در این راکتور چندین برابر راکتور قبلی است. این‌که از ما سؤال شود که "کدام راکتور را ترجیح می‌دهید؟ "، جواب ما این است که راکتور مدرن‌شده را ترجیح می‌دهیم. الآن با توجه به وضعیتی که راکتور دارد، هر آن می‌توانیم بر اساس تصمیم مقامات به‌سمت هر کدام از آن‌ها برویم.

۳- امیدی به اینستکس نیست

ابزار پشتیبانی مبادلات تجاری میان ایران و اروپا یا همان اینستکس نیز نتوانسته نیاز‌های اقتصادی مشروع ایران در برجام را برآورده کند، از این رو مقامات کشورمان نسبت به این سازوکار مالی ایرادات بسیاری وارد کرده‌اند و آن را ابزاری مفید برای تامین نیاز‌های اقتصادی ایران نمی‌دانند. در همین رابطه عراقچی نیز در این نشست خبری گفت: ایران هیچ امید و اتکایی به هیچ کشوری نبسته چه برسد به اروپایی‌ها و اینستکس. ما با همه شرکا و همسایگان ابتکار و مسیر داریم، یکی از این ابتکارات و مسیر‌ها اروپا و یکی هم اینستکس است. ما نه امیدی داریم و نه دل بسته‌ایم، و به دستگاه‌های کشور گفته شده که امیدی به اینستکس نداشته باشند. معطل اینستکس نمی‌مانیم و با اتکای به خود حرکت می‌کنیم.

۴- آینده نشست‌های ایران و ۱+۴ چه می‌شود؟

شب گذشته امانوئل ماکرون رئیس جمهور فرانسه در گفتگویی تلفنی با حسن روحانی رئیس جمهور کشورمان درباره آخرین تحولات مربوط به توافق هسته‌ای تبادل نظر کردند. در این بین برخی رسانه‌های خبری به نقل از کاخ الیزه اعلام کردند که در این گفتگو دو طرف توافق کردند تا شرایط برای از سرگیری گفتگو بین همه طرف‌های برجام را تا ۱۵ جولای یعنی ۲۴ تیر بررسی کنند. امروز نیز عراقچی درباره اینده نشست‌ها و گفتگو‌های ایران و ۱+۴ گفت: این‌که اروپایی‌ها نتوانستند خواسته‌های ما را برآورده کنند و ما مجبور شدیم که گام دوم را برداریم به این معنی نیست که رایزنی‌های دیپلماتیک وجود ندارد. نمونه آن هم صحبت آقای ماکرون برای دومین بار طی یکی دو هفته اخیر بود. آقای روحانی صحبتی که داشتند این بود که به‌شرطی که تحریم‌ها برداشته شود، حضور آمریکا در گفتگو‌های ۱+۴ مانعی ندارد. البته آمریکا از برجام خارج شده و ما مفهومی تحت عنوان ۱+۵ نداریم و چارچوب ۱+۴ است. آمریکا از برجام خارج شده و از هیچ مکانیزم برجام هم نمی‌تواند استفاده کند، اما در جلسات ۱+۴ با آن شرطی که گفتم می‌توانند حضور پیدا کنند. شرط ما اول تحریم‌های نفتی و بانکی هستند که تحریم‌های دیگر هم مد نظر خواهند بود.

۵- مهلت ۶۰ روزه پیش از گام سوم

شورای عالی امنیت ملی ایران روز چهارشنبه ۱۸ اردیبهشت در واکنش به کوتاهی کشور‌های اروپایی در اجرای وعده‌هایشان، در بیانیه‌ای اعلام کرد جمهوری اسلامی ایران در راستای صیانت از امنیت و منافع ملی و حقوق تصریح‌شده خود مندرج در بند‌های ۲۶ و ۳۶ برجام، برخی اقدامات خود ذیل برجام را متوقف خواهد کرد. ایران در این بیانیه که در اولین سالگرد خروج آمریکا از توافق هسته‌ای صادر شد، به طرف‌های دیگر برجام ۶۰ روز فرصت داد برای اجرای تعهدات خود به‌ویژه در حوزه‌های بانکی و نفتی اقدام کنند. پس از پایان این ضرب الاجل بود که ایران تصمیم گرفت محدودیت‌هایی که در برجام برای ذخیره اورانیوم غنی شده که ۳۰۰ کیلوگرم و همچنین سطح غنی‌سازی که ۳.۶۷ درصد تعیین شده بود را رعایت نکرده و به گفته مسئولین کشور، ایران هر مقدار که نیاز داشته باشد اورانیوم ذخیره کرده و غنی‌سازی انجام می‌دهد.

امروز نیز عباس عراقچی معاون وزیر خارجه ایران اعلام کرد با گذشت ۶۰ روز دیگر و در صورت برآورده نشدن نیاز‌های ایران ذیل برجام، تهران گام سوم را نیز برمی‌دارد. وی در این باره گفت: ما نه‌تن‌ها درباره گام سوم، بلکه درباره گام‌های بعدی هم بررسی و مطالعه کرده‌ایم. گام سوم را ترجیح می‌دهیم که دو ماه دیگر و در پایان ۶۰ روز اعلام کنیم.

۶- برجام پرونده‌ای بسته شده است

دولت ترامپ از زمان خروجش از برجام در اردیبهشت ۹۷ تاکنون تحریم‌های اقتصادی مختلفی را علیه ایران وضع کرده است، اما نتوانسته ایران را وادار به تسلیم در برابر خواسته‌های خود کند. ترامپ معتقد است باید مذاکرات جدیدی با ایران آغاز شود و تهران باید به خواسته‌های آمریکا تن داده و توافق جدیدی را منعقد کند. اما مقامات ارشد کشورمان بار‌ها بر این نکته تاکید کرده‌اند که دیگر درباره توافقی که قبلا صورت گرفته، مذاکره نخواهند کرد. در همین خصوص عراقچی امروز گفت: برجام یک پرونده بسته‌شده است به این معنی که قابل مذاکره مجدد نیست، بدون اینکه کلمه‌ای اضافه یا کم شود باید اجرا شود. برجام وقتی به وضعیت نرمال خود برمی‌گردد که خواسته ایران در زمینه رفع تحریم‌ها برآورده شود.