«زن و خانواده» از دریچه اسلام و غرب

تفاوت نگاه اسلام و اهل آن و غرب و دلباختگان آن، در بسیاری از موضوعات واضح و روشن است و علتش هم نوع جهان‌بینی این دو عالم است که باعث می‌شود تا گاهی در برخی مسائل ۱۸۰ درجه متفاوت بیندیشند و راه را به مخاطبان خود نشان دهند. یکی از این حوزه‌ها که اتفاقاً جزء چالشی‌ترین و پر بحث‌ترین عرصه‌های تفاوت نگاه اسلام و غرب نیز هست، موضوع «زن و خانواده» است که از دیرباز تا امروز و به‌ویژه بعد از انقلاب صنعتی و پدیده «رنسانس» (تحول و نوزایی) در اروپا، شدت بیشتری گرفته و مسائل مربوط به ماهیت و کارکرد زن و خانواده، دائماً جزء اختلافات آشکار بین دو تفکر اسلام ناب محمدی و غرب مادی بوده است. این اختلاف نگاه و راه در موضوع زن و خانواده، به‌ویژه در دهه‌های اخیر و با رشد خیره‌کننده و عجیب ابزار‌ها و رسانه‌های جدید ارتباطی، بیشتر خودش را نشان می‌دهد؛ مخصوصاً اینکه تلاش شده تا زن بیش از گذشته به ابزاری برای تبلیغ و سودجویی مادی و غیرمادی یا وسیله‌ای برای رسیدن به اهداف بعدی برخی‌ها باشد. در چنین فضایی مروری گذرا بر نگاه اسلام به مقوله «زن و خانواده» برای جلوگیری از القائات غلط و دروغین، لازم و ضروری است.
راهبرد‌هایی ماندگار برای ارتقاء «زن و خانواده»
حدود ۸ سال پیش، سلسله نشست‌هایی با عنوان «اندیشه‌های راهبردی اسلام» با حضور برجسته‌ترین صاحب‌نظران حوزه و دانشگاه در حضور رهبر معظم انقلاب برگزار شد که سومین نشست آن (دی‌ماه ۱۳۹۰)، به بررسی جایگاه «زن و خانواده» در اسلام اختصاص داشت. رهبر معظم انقلاب در آن نشست تاریخی، به بیان مهم‌ترین رئوس و سرفصل‌های نگاه اسلام به زن پرداختند و یادآور شدند: «جامعه اسلامی بدون بهره‌مندی کشور از نهاد خانواده سالم، سرزنده و بانشاط، اصلاً امکان ندارد پیشرفت کند. بالخصوص در زمینه‌های فرهنگی و البته در زمینه‌های غیرفرهنگی، بدون خانواده‌های خوب، امکان پیشرفت نیست». ایشان با تأکید بر ضرورت نظریه‌پردازی و گفتمان‌سازی در حوزه زن و خانواده از سوی اندیشمندان کشورمان و ضرورت پرهیز از انفعال در مواجهه با غرب در این حوزه، تأکید کردند: «در نگاه اسلام، خانواده پایه بسیار مهم و سلول اصلی جامعه است، به‌گونه‌ای که بدون بهره‌مندی از خانواده‌های سالم، سرزنده و بانشاط، امکان پیشرفت جامعه به‌خصوص پیشرفت فرهنگی وجود ندارد و این‌گونه خانواده‌ها نیز بدون حضور زنان مؤمن و فهیم، شکل نمی‌گیرند و استمرار نمی‌یابند».
دو اصل حیاتی برای اشتغال زنان
رهبر حکیم انقلاب در این دیدار به موضوع حساسیت‌برانگیز اشتغال زن در محیط بیرون از خانواده هم اشاره کردند؛ موضوعی که همواره از نقاط شبهه‌افکنی مروجان سبک زندگی غربی بوده و همچنان هست. ایشان در این زمینه تصریح کردند: «اشتغال بانوان از جمله چیز‌هایی است که ما با آن موافقیم. حالا چه از نوع اشتغال اقتصادی باشد، چه از نوع اشتغالات سیاسی و اجتماعی و فعالیت‌های خیرخواهانه و از این قبیل باشد؛ این‌ها هم خوب است. زن‌ها نصف جامعه‌اند و خیلی خوب است که اگر ما بتوانیم از این نیمِ جامعه در زمینه این‌گونه مسائل استفاده کنیم؛ اما چند اصل را باید ندیده نگرفت. یک اصل این است که این کار اساسی را - که کارِ خانه و خانواده و همسری و کدبانویی و مادری است - تحت‌الشعاع قرار ندهد...، چون این جایگزین ندارد. شما اگر بچه خودتان را در خانه تربیت نکردید، یا اگر بچه نیاوردید، یا اگر تار‌های فوق‌العاده ظریف عواطف او را که از نخ‌های ابریشم ظریف‌تر است، با سرانگشتان خودتان باز نکردید تا دچار عقده عاطفی نشود، هیچ‌کس دیگر نمی‌تواند این کار را بکند؛ نه پدرش و نه به‌طریق‌اولی دیگران؛ این فقط کار مادر است». ایشان به اصل دوم در این زمینه هم اشاره و تأکید کردند: «دومین مسئله، مسئله محرم و نامحرم است. مسئله محرم و نامحرم در اسلام جدی است. البته بخش عمده‌ای از این قضیه محرم و نامحرم باز برمی‌گردد به خانواده؛ یعنی چشم‌پاک و دل بی‌وسوسه برای هر یک از زوجین موجب می‌شود که محیط خانواده از طرف او تقویت و گرم شود».
ایشان در همین زمینه به تکالیف مهم دولت‌ها در این زمینه از جمله بیمه زنان اشاره کردند و گفتند: «باید به آن خانم‌هایی که حالا به هر دلیلی با هر ضرورتی، کار تمام‌وقت یا نیمه‌وقت را قبول کرده‌اند، کمک بشود تا بتوانند به مسئله مادری برسند، به مسئله خانه‌داری برسند. با مرخصی‌ها، بازمان بازنشستگی، با مدت کار روزانه، به نحوی باید دولت کمک کند تا این خانمی که حالا به هر دلیلی آمده اینجا شاغل شده، بتواند به آن قضیه هم برسد».
قداست ازدواج و تشکیل خانواده در اسلام
مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) در بخش دیگری از بیان این راهبردها، ضمن یادآوری تلاش زیرکانه غربی‌ها برای جدا کردن مقوله «زن» از «خانواده» به بهانه استقلال زن، به قداست مسئله «ازدواج» و تاثیر آن در استحکام خانواده اشاره کردند و گفتند: «نباید با برخی کار‌های زشت همچون مهریه‌های سنگین یا تشریفات و هزینه‌های زائد، جنبه قدسی ازدواج را در جامعه از بین برد». ایشان با تأکید بر اینکه ترویج ازدواج‌های ساده، کم‌خرج و با مهرالسُنه نیازمند گفتمان‌سازی در جامعه است، افزودند: «افراد تأثیرگذار جامعه، اساتید حوزه و دانشگاه و رسانه‌ها به‌ویژه صداوسیما نقش مهمی در شکل‌گیری این گفتمان دارند».
رهبر انقلاب درنهایت به یک نکته ظریف در حوزه خانواده اشاره‌کرده و یادآور شدند: «یکی از وظایف مهم مردان، قدرشناسی دائم از نقش و زحمات زنان در خانه است، به‌ویژه بانوانی که زمینه حضور در خارج از خانه را دارند، اما برای ایفای کامل نقش مادری، اشتغال خارج از خانه را انتخاب نکرده‌اند».