اجلاس دوم ابریشم جدید؛ از ضمانت‌ چینی تا امیدواری تهران

دراین رویداد سه روزه بیش از 20،000 روسای شرکت های بزرگ، سیاست مدارن، بازرگانان، سرمایه گذاران منطقه ای و بین المللی، کارآفرینان، دانشگاهیان برجسته، کارشناسان و سهامداران از بیش از 140 کشور از اروپا، آمریکای شمالی، آمریکای لاتین، آفریقا، خاورمیانه و آسیا شرکت داشتند.

رفع نگرانی‌ها با ضمانت‌های چینی

رئیس جمهور چین در این نشست سعی کرد تا در سخنرانی و دیدارهای خود با دیگر مقامات شرکت کننده مزایای همکاری های چند ملیتی و زیرساخت های پایدار در نتیجه به ثمر رسیدن این طرح بزرگ را تشریح کند. در واقع باید گفت با توجه به حجم و وسعت این اجلاس که همه چیز را از سیاست های زیست محیطی تا فساد و شیوه های وام دهی چین پوشش می داد هدف از دومین نشست طرح یک کمربند یک جاده یا (BRI) تلاش پکن برای حل نگرانی های سایر کشورها از آینده مشارکت در این طرح بود. تا کنون 124 کشور و 29 سازمان بین المللی توافقنامه همکاری با چین را امضا کرده اند.

مرکز مطالعات ریسک جهانی روز یکشنبه در گزارشی اعلام کرد که با ادامه اجرایی شدن این طرح اقتصادی چین که به توسعه داخلی این کشور می انجامد، در عین حال هشت کشور طول مسیر این طرح را به تدریج به بدهکارترین کشورهای جهان به ویژه به چین تبدیل می کند.

صندوق (و در واقع مرکز) مطالعات توسعه جهانی مستقر در واشنگتن نیز هفته گذشته با انتشار یک گزارش 90 صفحه ای اعلام کرد که از 68 کشوری که به عنوان کشورهای بالقوه مقروض از چین در طرح 'یک کمربند، یک جاده' شناسایی شده اند (یعنی کشورهایی که قرار است در آسیا، اروپا و خاورمیانه و آفریقا به هم وصل شوند)، 23 مورد از آنها جزو کشورهایی هستند از بدترین سابقه در زمینه ریسک بدهی و حتی سرمایه گذاری در جهان برخوردار هستند.

گفته شده سرمایه گزاری های چین، موجب تحمیل بدهی هایی به برخی از کشور ها می شود که این کشور در آغاز نشست و در پی انتقادات از وام های پیشنهادی چین به کشو های در حال توسعه متعهد شد که کشورهای وام گیرنده را دچار وضعیت بدهکاری غیر قابل پرداخت نکند. کشور های سریلانکا و مالزی و پاکستان همگی نگرانی خود از این بدهی ها را اعلام کرده اند.

سریلانکا در 2017 برای کمک به باز پرداخت وام های خارجی اش، مجبور شد که کنترل یکی از بنادرش را به چین بسپارد.

ترکیه نگرانی خود را از «دیپلماسی تله بدهی»، اعلام کرده است. در مونتنگرو نیز تامین مالی BRI بدهی های ملی را گسترش داده است.

در این راستا رئیس جمهور چین به تلاش کرد تا نگرانی‌های فزاینده دولت‌ها از احتمالات مطرح از سوی رسانه‌ها در مورد تلاش چین برای گسترش نفوذ خود بوسیله این طرح را برطرف سازد.

وی همچنین بر تعهد پکن به تضمین حفظ محیط زیست و تـامین مالی پروژه ها و سرمایه گذاری ها تأکید کرد.

جین پینگ رئیس جمهور چین در گفتگو با خبرنگاران گفت که در طول این اجلاس مجموعاً قراردادهای به ارزش 64 میلیارد دلاری امضا شده است، اما هیچ گونه جزئیاتی از محتوای آنها ارائه نکرد. او تأکید کرد که این ابتکار عمل که او در سال 2013 آن را راه اندازی کرد، "به مرور و به طور گسترده پشتیبانی می شود." تا پیش از اعلام این رقم جدید بنابر اعلام شبکه الجزیره در حدود 90 میلیارد دلار در پروژه های مربوط بهBRI سرمایه گذاری شده بود.

چینیها اقدامات گسترده ومنسجمی راشروع نموده اند ازنقطه نظرسیاسی آنها استفاده از ظرفیت پیمان شانگهای وآسه آن رامد نظرقرارداده‌اند برای تقویت بنیانهای مالی طرح به موازات استفاده از پتانسیلهای عظیم تامین مالی بانکهای چینی بویژه اگزیم بانک وبانک توسعه چین استفاده از ظرفیت بانک توسعه آسیایی(ADB) بانک توسعه زیرساختهای آسیایی(AIIB)وصندوق جاده ابریشم رادردستورکارخود قراردارده اند وشرکتهای غول پیکر چینی با پشتیبانی دولت این کشورباتمام توان مشغول مذاکره با کشورهای مسیربرای تعریف واجرای پروژه های مختلف بویژه در زمینه خصوص زیرساختهای ریلی با ارایه تسهیلات فاینانس بلندمدت به پشتوانه نهادهای تامین مالی مورداشاره می باشند همانند تعهد دو بانک چینی به تامین مالی 300 میلیارد دلاری این پروژه.

این اقدامات به طور مؤثری در رفع نگرانی ها موفق عمل کرده است و پکن نیز سعی داشته از حضور روسای جمهور اقتصادهای اروپایی چون ایتالیا در نمایان کردن این موضوع بهره ببرد.

ایتالیا که به عنوان نخستین قدرت اقتصادی اروپایی به برنامه سرمایه گذاری چین پیوسته است، موضوعی که به نگرانی متحدان غربی ایتالیا بویژه ایالات کتحده منجر شده است. در جریان سفر اخیر رئیس جمهور چین به رم در مجموع29 قرار داد به ارزش 2.5 میلیارد یورو (2.8 میلیارد دلار) بین دو کشور امضا شده بود.

ابریشم جدید و ایران

چین که از دهه هشتاد میلادی روند رو به رشدی به خود گرفته و به بازیگری عمده در عرصه بین الملل تبدیل شده است این شانس را یافته تا حضور خود در کشورهایی که دارای ذخایر انرژی و مواد خام مورد نیاز این کشور هستند را بیفزاید. ایران با داشتن منابع عظیم نفت و گاز و قرر گرفتن در «هارتلند انرژی» موقعیت جغرافیایی خوبی برای مشارکت و بهره گرفتن از پروژه راه ابریشم چین دارد بخصوص قرار گرفتن ایران در مرز خزر و خلیج فارس که برای کشور چین دارای اهمیت است و این کشور را خواهان حضور ایران در این طرح کرده است.

چین بزرگترین شریک تجاری ایران در 2018که ارزش تبادلات آن ها به 35 میلیارد دلار می رسید. دو کشور در پی افزایش حجم تجارت میان خود به سطح 600میلیارد دلار در دهه آتی هستند. از سویی چین پس از برجام و لغو تحریم ها دو تسهیلات اعتباری به مبلغ 4.2 میلیارد دلار را برای تامین بودجه مورد نیاز راه آهن با سرعت بالا و اتصال شهر های بزرگ ایران، از جمله تهران، مشهد و اصفهان تخصیص داد. تامین مالی پروژه قطار برقی مشهد – تهران از طرف چین گام مهمی در تکیمل پروژه راه ابریشم جدید چین بوده و ایران می تواند از مزایای این خط آهن در پروژه استفاده کند که با توجه به موقعیت جغرافیایی ایران انتظار می رود این کشور جایگاه خوبی در راهبرد ترانزیتی چین داشته باشد. با این حال آمریکا که یک جنگ اقتصادی تمام عیار را علیه چین و شرکای استراتژیک آن به راه انداخته است  اکنون درصدد است که با تحریم های نفتی علیه ایران منابع تأمین انرژی را تحت اختیار گرفته و به ابزاری برای کنترل قدرت چین تبدیل کند.

در این شرایط ایران نیز به این طرح بزرگ چین به عنوان سازوکاری مهم برای بی تأثیر کردن تحریم های آمریکا نگاه دارد. از طرف جمهوری اسلامی ایران، سه هیأت نمایندگی به رهبری فرهاد دژپسند وزیر امور اقتصادی و دارایی ، ناصر سراج رئیس سازمان بازرسی و حداد عادل عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در این کنفرانس شرکت کردند.

در نهایت می توان گفت به نظر می رسد طرج یک کمربند یک جاده در حال تبدیل شدن به یک پروژه اعتمادآفرین می‌باشد. در حالی که چشم انداز درازمدت این طرح قدرتمند است تمامی بازیگران با احتیاط عمل می‌کنند.