بازی یک بام و دوهوای عربی، سیسی پدرخوانده جدید معامله قرن؟

پایگاه رهنما :

با نزدیک شده به موعد رونمایی از طرح دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا موسوم به «معامله قرن» برای حل و فصل مسأله تاریخی منازعه فلسطینیان با رژیم صهیونیستی، تلاش‌ها و تحرکات دولت خودگردان فلسطین با ریاست محمود عباس برای کسب حمایت بین المللی از طرح دو دولتی و به انزوا کشاندن اقدامات ترامپ در حمایت از پیمان‌شکنی‌های مکرر دولت نتانیاهو افزایش یافته است.

در همین راستا روز یکشنبه نشست وزیران امور خارجه اتحادیه عرب با عنوان «تحولات موضوع فلسطین- روند سیاسی و بحران مالی» با حضور «محمود عباس» برگزار شد.

محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین، در سخنرانی خود گفت که در میان کشورهای عربی باید توافقنامه ای برای رد کردن طرح «معامله قرن» ، تصویب شود. او افزود که "اعراب باید در این برهه حیاتی فعالانه مشارکت کنند".

بیانیه پایانی، اتحادیه عرب حامی فلسطین

حاصل بحث ها و رایزنی های وزرای خارجه کشورهای عربی در نشست قاهره نهایتاً منجر به صدور بیانیه ای در حمایت از فلسطین و محکوم کردن اقدامات رژیم صهیونیستی و طرح معامله قرن ترامپ شد.

در این بیانیه آمده است: «کشورهای عربی که طرح صلح عربی را در سال ۲۰۰۲ بر اساس قوانین بین‌المللی و قطعنامه‌های قانونی بین‌المللی ارائه کردند نمی‌توانند هیچ گونه طرح یا معامله‌ای را که با توافق‌های بین‌المللی همخوانی نداشته باشد، قبول کنند».

کشورهای عربی همچنین تأکید کردند که: «هیچگونه طرحی در خصوص تحقق صلح دائم و فراگیر در خاورمیانه موفق نخواهد شد مگر آنکه حقوق مشروع ملت مبارز فلسطین را اجابت کند که در رأس آن، حق تعیین سرنوشت و تشکیل کشور مستقل در مرزهای ۴ ژوئن ۱۹۶۷ به پایتختی قدس شرقی و حق بازگشت آوارگان و آزادی اسیران است».

اتحادیه عرب در این بیانیه به رژیم صهیونیستی درباره قوانین نژادپرستانه در خصوص قانونی کردن الحاق شهرک‌های صهیونیست نشین در اراضی اشغالی فلسطین و همچنین به سرقت بردن درآمدهای مالیاتی تشکیلات خودگردان فلسطین هشدار دادند.

پیش از این دولت نتانیاهو در اواسط ماه فوریه برای تحت فشار قرار دادن فلسطنیان 100 میلیون دلار که قرار بود به عنوان مصارف برای خانواده های فلسطینیان کشته یا زندانی شده توسط اسرائیل پرداخت شود را قطع کرد.

در این بیانیه بر پایبندی کشورهای عربی در حمایت از بودجه دولت فلسطین و اجرایی شدن توافق نشست سران عرب در تونس برای تأمین مالی ماهانه ۱۰۰ میلیون دلار تشکیلات خودگردان فلسطین برای مقابله با فشارهای سیاسی و مالی که با آن مواجه است، تاکید شد.

این بیانیه همچنین اعلام کرد که تعهد کشورهای عربی به اقدامات لازم برای حفاظت از اورشلیم اشغال شده، پایتخت فلسطین و حفظ هویت عرب و سایت های مقدس اسلام و مسیحی علیه اقدامات اشغالگر اسرائیل و در برابر هر گونه تصمیم گیری آن را به عنوان پایتخت اسرائیل شناخت. 

سازهای ناهمخوان در اتحادیه عرب، مصر پدرخوانده جدید معامله قرن؟

در مورد عدم توانایی اتحادیه عرب در جایگاه های قوی در بحران های منطقه، تحلیلگران سیاسی به نیاز به اصلاحات ساختاری اشاره کردند.

تحلیل گران معتقدند با توجه به دیدگاه های متضادی که میان اعضا وجود دارد قطعنامه های اتحادیه عرب و بیانیه ها به ندرت اجرایی می شوند. به طور مثال عربستان سعودی، بحرین و امارات علی رغم حضور در نشست های این اتحادیه با موضوع حمایت از فلسطین و مشارکت در تنظیم بیانیه‌ها اما در عمل کاملاً برخلاف منافع و انتظارات فلسطینیان عمل کرده و در صف نخست عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی و در همگامی با طرح معامله قرن عمل می‌کنند.

همچنین مصر کشور دیگری است که اکنون در مذان اتهام همراهی با طرح معامله قرن قرار دارد.

به نقل از روزنامه رأی الیوم، منابع سیاسی عالیرتبه در تل‌آویو اعلام کردند: دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا به درخواست بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل با انتقال مأموریت تبلیغ طرح معامله قرن از محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان به عبدالفتاح سیسی، رئیس‌جمهور مصر موافقت کرده است. ترامپ موافقت کرده که سیسی "پدرخوانده" معامله قرن در کشورهای عربی باشد.

به گفته این منابع دلیل این اقدام غیرمنتظره چهره نامطلوب محمد بن سلمان در جهان عرب و غرب پس از قتل جمال خاشقجی، سرکوب آزادی‌ها در عربستان و کشتار مردم یمن است. به همین دلیل نتانیاهو خواسته این مأموریت به سیسی منتقل شود. به گفته این در مقابل اجرای این وظیفه خطیر مصر به کمک‌های مالی عظیم از سوی آمریکا دست خواهد یافت.

اگرچه این موضوع بیشتر گمانه زنی و مبنی بر اخبار غیرموثق است اما باید در نظر گرفت که مصر سابقه چنین چرخش هایی را داشته است.

مصر و پنج کشور دیگر عربی در مارس 1945 اتحادیه کشورهای عربی را تاسیس کردند. مصر از این اتحادیه، به ویژه در دهه های 1960 و 1970 تحت رهبری جمال عبدالناصر، برای متحد کردن اعراب استفاده کرد.

با این حال، پس از مرگ ناصر، انور سادات سیاست سازش را دنبال نمود و در ماه مارس سال 1979 معاهده صلح با اسراییل را امضا کرد. موضوعی که منجر شد تا موقعیت مصر در اتحادیه عرب تنزل یافته، مقر اتحادیه از قاهره به تونس انتقال و در آوریل سال 1979 دیگر اعضا خواستار اعمال تحریم های اقتصادی و سیاسی علیه این کشور شدند که با توجه به وابستگی اقتصادی به کمک‌های مالی کشورهای عربی این اقدام ضربه سختی برای سادات بود.

مشاهده این اختلافات و اطمینان آمریکا و رژیم صهیونیستی از خیانت و همراهی برخی دولت های عربی با پایمال شدن حقوق فلسطینیان موجب شده است تا این جلسات و بیانیه های آن از کارایی لازم برای متوقف کردن اقدامات یکجانبه گرایانه آمریکا و قانون شکنی‌های رژیم صهیونیستی برخوردار نباشد.

در این زمینه می توان به سخنان محمود عباس اشاره کرد که روز گذشته گفت: اسرائیل از سال ۱۹۴۸ تاکنون هیچ یک از قطعنامه‌های بین المللی را اجرا نکرده است. مجمع عمومی سازمان ملل  هفتصد و بیست و یک قطعنامه و شورای امنیت هشتاد و شش قطعنامه صادر کرده است. اسرائیل یکی از این قطعنامه‌ها را هم اجرا نکرده است. علت این مسئله هم آن است که آمریکا به طور کامل از آن حمایت می‌کند؛ یعنی علت پایبند نبودن اسرائیل به قطعنامه‌های بین المللی، حمایت‌های آمریکا از این رژیم است. در شرایطی که اسرائیل به هیچ یک از قوانین بین المللی پایبند نیست، چگونه می‌توانیم با این رژیم به راه حل دست پیدا کنیم؟ آمریکا نمی‌تواند میانجی بی طرفی باشد. ما در این شرایط باید چه کاری صورت دهیم؟ نزد شما آمده ایم تا از شما بشنویم که باید چه کنیم؟

به طور حتم علی رغم تلاش محمود عباس برای بسیج تمام جهان عرب علیه اجرای معامله قرن، اما آنچه ملت های عربی و بویژه فلسطینیان باید به آن توجه نشان دهند رویکرد مقاومت اسلامی است که گروه های جهادی در پیشاپیش آن قرار دارند.