تأسیس مرکز جنگ هوایی در عربستان؛ اهداف و کارکردها

به گزارش العربیه «ترکی بن بندر بن عبدالعزیز آل سعود» رئیس شورای امنیت ملی عربستان اعلام کرد که کشورش تصمیم به تأسیس یک «مرکز جنگ هوایی» در منطقه «الشرقیه» واقع در شرق عربستان گرفته است. وی گفت: مرکز مذکور مشابه پایگاه هوایی «نیلیس» در ایالت نوادا آمریکا ایجاد خواهد شد.

فرمانده نیروی هوایی عربستان تصریح کرد: تاسیس این مرکز در چارچوب برنامه‌های توسعه پتانسیل‌های نیروی هوایی عربستان صورت می‌گیرد و این مرکز با کادر‌های انسانی مجرب و سیستم‌های مدرن پشتیبانی خواهد شد. با وجودی که عربستان با داشتن نیروی هوایی سلطنتی مدعی سومین قدرت هوایی خاورمیانه است اعلام تاسیس مرکز جنگ هوایی سوالاتی را ایجاد می‌کند که هدف و کارکرد این مرکز هوایی جدید در شرق عربستان چیست و چه نقشی در استراتژی نظامی عربستان دارد؟

نیروی هوایی عربستان

نیروی هوایی عربستان ده پایگاه هوایی و حدود بیست هزار نفر نیرو دارد. مهمترین پایگاه‌های هوایی عملیاتی عربستان شامل دو پایگاه هوایی سلطان عبدالعزیز در فرودگاه بین المللی ظهران در ظهران عربستان در جنوب شرقی این کشور است. حساسیت آن از این جهت است که در نزدیکی خلیج فارس قرار دارد.

پایگاه دوم در جده کنار دریایی سرخ قرار دارد. این پایگاه ماموریت لجستیکی و پشتیبانی و حمایت از منطقه الشرقیه را دارد. دو پایگاه سلطان خالد نیز دارد که اولی در شمال شرق عربستان است و پایگاه دوم در جنوبی شرقی عربستان است. این پایگاه در نزدیک دریای سرخ و کشور یمن قرار دارد.

پایگاه هوایی شاهزاده سلطان که در مرکز عربستان، در شهر الخرج قرار دارد. عربستان تعداد زیادی اف ۱۵ در اختیار دارد که یکی از مهمترین جنگنده‌های نیروی هوایی عربستان است که آن‌ها را در این قسمت مرکزی برای در امان نگه داشتن از حملات غافلگیرانه نگه داری می‌کند. تعمیر و نگه‌داری از این جنگنده‌ها و بسیاری از مستشاران خارجی در این مرکز قرار دارند.

پایگاه هوای ملک فیصل یک اسکادران تمرینی محسوب می‌شودودر شامل غربی عربستان در شهر تبوک در نزدیکی اردن قرار دارد. پایگاه هوایی الجوف نیز در شمال عربستان و نزدیکی مرز عراق قرار دارد. با توجه به موقعیت جغرافیایی پایگاه‌های هوایی عربستان، اکثر این پایگاه‌ها مناطق شرقی عربستان را پوشش می‌دهند. بر این اساس با وجود تمرکز پایگاه سلطان عبدالعزیز در منطقه شرقی و خلیج فارس، اما در تصمیم جدید عربستان مرکز جنگ هوایی خود را در این منطقه قرار میدهد و این نشانه برخی تغییرات جدید در استراتژی نظامی و هوایی عربستان محسوب میشود.

تغییرات استراتژی هوایی عربستان

عربستان بر اساس رده بندی سایت گلوبال فایرز پاور در رده ۲۵ قدرت‌های نظامی جهان محسوب میشود. اگرچه این رده‌بندی نمی‌تواند بیانگر واقعیت قدرت نظامی کشور‌ها باشد-، زیرا مثلا یمن با وجود قرار گرفتن در رتبه ۷۳، اما در جنگ با دو قدرت نظامی قوی‌تر از خود یعنی عربستان و امارات پیروز شده است- با این حال بر اساس همین این رده بندی هم عربستان همچنان قدرت نظامی کمتری از مهمترین کشور‌های غرب آسیا دارد بنابراین تلاش نموده است برای ایجاد توازن قوای مطلوب خود با توجه به ضعف نیروی زمینی بر روی نیروی هوایی سرمایه گذاری کند.

دو کشور آمریکا و انگلیس نقش زیادی در فروش تجهیزات هوایی به عربستان در دو دهه اخیر داشته اند. انگلستان تاکنون بیش از ۷۰ فروند جنگنده تایفون به عربستان فروخته است. سعودی‌ها همچنین یکی از مشتریان دائمی تورنادو‌های انگلیس بوده اند. آمریکا نیز جنگنده استراتژیک اف ۱۵ را به مقدار بیش از ظرفیت عربستان در اختیار این کشور قرار می‌دهد.

با این وجود عربستان هنوز در دفاع هوایی آسیب پذیر است بنابراین ریاض تقریبا ازسال ۲۰۰۸ به بعد سعی نموده تجهیزات موشکی نیروی هوایی خود را تقویت کند. از طرف دیگر تجهیزاتی که آمریکا و انگلیس به عربستان می‌فروشند قابلیت‌هایی دارد که عربستان را تحریک به خرید تجهیزات تکمیلی برای نیروی هوایی می‌کند. به عنوان نمونه در سال ۲۰۰۸ برای جنگنده‌های تورنادوی انگلیسی ۱۰۰۰ قبضه موشک ضد زره هواپرتاب سفارش داد. در سال ۲۰۱۳ نیز ۶۵۰ قبضه موشک ضد کشتی برای جنگنده‌های اف ۱۵ آمریکایی خرید. علاوه بر این در چند سال گذشته باخرید بمب‌های لیزری و هدایت شونده سعی در جبران بخش‌های آسیب پذیر دفاع و تهاجم هوایی خود کرده است. اما همچنان از ترس آسیب پذیری هوایی در سال ۲۰۱۷ موجب شد تا هفت گردان سامانه تاد خریداری شود.

از این رو این تجهیزات بیش از ظرفیت باعث شده تا به فکر ایجاد مرکز جدید جنگ هوایی برای هماهنگی و تغییر استراتژی هوایی خود بگیرد.

نقش آمریکا و انگلیس در استراتژی هوایی عربستان

آمریکا و انگلیس به طور سنتی با ایجاد نیاز کاذب در عربستان همواره سعی می‌کنند با فروش تجهیزات نظامی سلسله وار عربستان را به مشتری دائمی گران قیمت‌ترین تسلیحات نظامی تبدیل کنند. عربستان بویژه در دوران بن سلمان نیز سودای رهبری جهان عرب و تبدیل شدن به قویترین کشور خاورمیانه را در سر می‌پرورداند.

ترامپ در استراتژی نظامی خاورمیانه‌ای خود اعلام نموده که دفاع موشکی متقابل را در بین متحدین خود در این منطقه تقویت میکند. همچنین ترامپ به دنبال ایجاد ناتوی عربی ست و عربستان تلاش می‌کند در ناتوی عربی نقش محوری داشته باشد. اما انگیزه اصلی تاجرمابانه ترامپ فروش تجهیزات موشکی و هوایی وسود آوری بیشتر در این زمینه و البته کاستن از بار هزینه‌های حمایتی آمریکا در دفاع از متحدین با محول کردن این وظایف بر دوش خود این دولت‌ها است.

مقامات سعودی اعلام کرده‌اند مرکز جنگ هوایی جدید به سبک پایگاه هوایی «نیلیس» آمریکا ساخته می‌شود. دو ماموریت مهم نیلیس آموزش واحد‌های هوایی نیرو‌های پنج گانه و پشتیبانی لجستییکی از نیروی هوایی آمریکاست. عربستان ظرفیت و تخصص استفاده از تجهیزات پیشرفته جدید را ندارد و خود را نیازمند تاسیس یک مرکز جدید برای آموزش تخصص تجهیزات جدید می‌بیند. همچنین با قرار دادن این مرکز جدید در استان الشرقیه درصدد است تا هم تسلط هوایی بیشتری بر خلیج فارس داشته باشد و هم دفاع از منابع نفتی خود که عموما در شرق عربستان متمرکز هستند را تقویت کند.

از طرف دیگر منظقه الشرقیه در مجاورت عراق، کویت، بحرین، قطر، امارات و عمان قرار دارد. تمرکز پایگاه جنگ هوایی در این منطقه به زعم استراتژیست‌های سعودی باعث کنترل و برتری بیشتر بر کشور‌های عربی حوزه خلیج فارس می‌شود. اما آنچه که به صورت ملموس نصیب عربستان میشود هزینه‌های بالای اقتصادی است که تا کنون ناچار شده برای جبران این هزینه‌ها سهام شرکت آرامکو را در معرض فروش قرار دهد یا با مصادره اموال برخی از شاهزادگان عربستانی سعی در جبران این هزینه‌ها کند.